Της Διώνης Ζούβελου,
Ολόκληρη η πλάση, έμβια και άβια, διέπεται από την προκαθορισμένη, τρωτή φύση της, από νόμους και κάθε στοιχείο της αλληλεπιδρά πανσυμπαντικά. Η μεταφυσική εκδοχή του ανθρώπου και η πνευματική ευρύτητά του έγιναν αντιληπτά απ’ την αρχαιότητα, μιλώντας για αυτά τα στοιχεία πρώτη φορά ο Θουκυδίδης, καυτηριάζοντας την άποψη περί «κοσμοαντίληψης των μέτριων πολιτών» των άμετρα φιλόδοξων Μυκηναίων ευγενών. Εξήγησε την αυταρέσκεια απ’ την οποία πάσχουν και ότι αποτελούν υποχείρια των ακόρεστων πόθων τους, κατάσταση η οποία αντιβαίνει σε σχέση με το πρότυπο νηφαλιότητας. Το φαινόμενο αναζωπυρώθηκε τον ύστερο Μεσαίωνα με τα ρεπουμπλικανικά καθεστώτα της βόρειας Ιταλίας και τις φατρίες που απαιτούσαν αναδιαμόρφωση του πολιτεύματος σε ολιγαρχικό καθεστώς.
Εν ολίγοις, όλα αυτά ήταν γενέτειρες της σημερινής ποικιλίας εννοιών, όπως αυτή του καπιταλισμού, της ολιγαρχίας, του ελιτισμού, των δεξιών και άλλων με μια πολιτικοποιημένη προδιάθεση. Ίσως το 2020, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, αναλογιστήκαμε την αξία της ανθρώπινης ζωής η οποία αντιμετώπισε μια απ’ τις μεγαλύτερες προκλήσεις της. Ο άνθρωπος πάντοτε ικανοποιούσε τη φιλαυτία του μέσω της επιβολής του ή του επεκτατισμού του, υπότασσε και την τελευταία σπιθαμή γης και δάμαζε οποιοδήποτε ζώο, εξυπηρετούσε την πραγματικότητά του με αντάλλαγμα τη διατήρηση του είδους του στην γη. Μετά το φυσικό κόσμο, ακολουθεί η εξόντωση ανθρώπων από ανθρώπους ως διαστρεβλωμένη ερμηνεία της έμφυτης ανάγκης για «επιβίωση».
Η επιβίωση απ’ τους κακεντρεχείς στα χρονικά μεταφραζόταν με γνώμονα τη φυσική ιδιοτέλεια ή το κοινωνικό αποτύπωμα του ανθρώπου σε όλες τις κοινωνίες. Με την επίφαση της επιστήμης, κάθε λαός προσπαθούσε να δικαιολογήσει την εσωτερική του επιθυμία να «ξεφορτωθεί», όσους επιβαρύνουν την καλύτερη επιβίωση των «ιδανικών», απ’ την αρχαία Σπάρτη με τους ανάπηρους στον Καιάδα μέχρι το περσινό σχόλιο: «Δεν είναι απόλυτο ότι η οικονομία υποχωρεί μπροστά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής» του υπουργού οικονομικών της Γερμανίας Σόιμπλε. Οι τριτοκοσμικές χώρες βρίσκονται υπό το έλεος μιας δυτικής μεγαλομανίας, η αξία ζωής ολόκληρων πολιτισμών θα μετριέται ανάλογα με την αποτελεσματικότητα της παιδικής εργασίας και οι οικονομολόγοι θα ζυγίζουν με τα διαγράμματά τους, αν επηρεάζεται η οικονομία με τους θανάτους των ηλικιωμένων της Ιταλίας, μέχρι να γίνει αντιληπτό σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν πρέπει να χαράσσεται από επιστήμονες και κυβερνήσεις.
Βέβαια, το να παριστάνουμε τους ανθρωπιστές και να δαιμονοποιούμε κυβερνήσεις δεν μας καθαγιάζει απ’ την ευθύνη των αποσιωπημένων απαντήσεων, που έχουμε δώσει σε διλλήματα περί ανθρώπινης ζωής και θα μπορούσε να ήταν και υποκριτικό από μέρους μας. Θα ήταν ιδανικό να διεκδικείται η πανανθρώπινη αξία της ζωής, χωρίς όρια και περιορισμούς, πράγμα όμως, που θα προκαλούσε αναθεώρηση σε νόμους και άρθρα ολόκληρων κυβερνήσεων. Δηλαδή, βιοηθικά επιλήψιμες πράξεις, όπως αυτή της ευθανασίας ή της έκτρωσης ακόμα περισσότερο ή ηθικούς προβληματισμούς σχετικά με τη δικαιοσύνη της θανατικής ποινής. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι οι περισσότεροι αυτοαποκαλούμενοι ανθρωπιστές εθελοτυφλούμε μπροστά στα ηθικά ερωτήματα αφαίρεσης και αξίας της ανθρώπινης ζωής, έρμαιοι της ιδιοτελούς δικαιοσύνης που έχουμε φτιάξει στο μυαλό μας, νομίζουμε ότι είμαστε ικανοί να δίνουμε ή να αφαιρούμε το ύψιστο, πανανθρώπινο δικαίωμα στη ζωή.
Αυτό που με ενοχλεί -περισσότερο από το ίδιο το γεγονός της κατηγοριοποίησης των ανθρωπίνων ζωών σε σημαντικές και ασήμαντες, σε αυτές που επιδέχονται θάνατο και σε αυτές που αξίζουν τη ζωή- είναι η λεπτολογία για την αξία της ζωής σε ότι εξωραΐζει την υποκριτική δικαιοσύνη και τον επιλεκτικό ανθρωπισμό: Ο όρος ως «αξία ζωής» αναιρείται αν έχει «αλλά» και πολύ λεπτομερή συνθήκες διαφωνίας, όταν περιγράφεται κάτι τόσο απόλυτο και πανανθρώπινο. Πόσο απέχουμε, τελικά, απ’ την απόρριψη κάποιων ανθρωπίνων ζώων και πόσο ευλαβικοί έχουμε υπάρξει απέναντι στην ανθρώπινη ζωή;
