Της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Το Τόγκο αποτελεί ένα μικρό κράτος της αφρικανικής ηπείρου, βρίσκεται στα δυτικά αυτής και παράλληλα πολύ κοντά στον ισημερινό. Συνορεύει στα ανατολικά με το Μπενίν, στα βόρεια με την Μπουρκίνα Φάσο και στα δυτικά με την Γκάνα. Είναι παραθαλάσσια χώρα και διαθέτει μια μικρή, αλλά πυκνή σε βλάστηση, ακτογραμμή επί του κόλπου της Γουινέας. Είναι μικρή σε έκταση και το κλίμα της είναι τροπικό ενώ, σύμφωνα με τελευταία μία μέτρηση, ο πληθυσμός της ανέρχεται στα 7,9 εκατομμύρια περίπου. Το νόμισμα της είναι το Φράγκο της Δυτικής Αφρικής. Όπως και άλλα κράτη της ηπείρου, συμμετέχει σε πληθώρα διεθνών οικονομικών και μη οργανισμών, όπως στην Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, στους G77, στην Διεθνή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (IBRD), στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στον ΟΗΕ, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και πολλούς ακόμα. Η χώρα του Τόγκο αν και έχει αρχίσει να δραστηριοποιείται πολιτικά, αντιμετωπίζει ακόμα πολλά προβλήματα στα εσωτερικά ζητήματα της και γι’ αυτό τον λόγο η παρουσία ομάδων πίεσης και υπεράσπισης των εθνικών και ατομικών συμφερόντων είναι ελάχιστη.
Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι τα γαλλικά, όμως σε διάφορα απομονωμένα χωριά χρησιμοποιούνται και αφρικανικές τοπικές διάλεκτοι. Η χώρα πέρασε κατά την αποικιοκρατική περίοδο από δύο διαφορετικούς κατακτητές. Στα τέλη του 1870, ο Όττο Φον Μπίσμαρκ που είχε κατευθυνθεί προς την Αφρική για επέκταση της γερμανικής αυτοκρατορίας, συμπεριέλαβε την περιοχή του Τόγκο στις κατακτήσεις του. Το επιχείρημα του ήταν πως θα προσέφερε ασφάλεια στους πολίτες σε αντίθεση με άλλους δυτικούς κατακτητές που εκμεταλλεύονταν τον πληθυσμό και τον οδηγούσαν σε μαζικούς θανάτους. Ωστόσο, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη συμμαχία της Γαλλίας με την Αγγλία για αποδυνάμωση της Γερμανίας, μετά την ήττα της δεύτερης και της απόσυρσής της από όλες τις αποικίες της λόγω της υπογραφής της συμφωνίας των Βερσαλλιών, η περιοχή μοιράστηκε στην Αγγλία και τη Γαλλία. Και οι δύο χώρες επωφελήθηκαν από την ευνοϊκή λόγω θάλασσας τοποθεσία, ενώ παράλληλα συνέχισαν να αντιμετωπίζουν ειρηνικά τους πολίτες και να αναβαθμίζουν την περιοχή. Το 1956, πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ μέσω του οποίου ψηφίστηκε η Αγγλία να εγκαταλείψει τα εδάφη που είχε κατακτήσει κατά την αποικιοκρατική περίοδο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, παραιτήθηκε και η Γαλλία από την κυριαρχία της επί της αφρικανικής χώρας λόγω των πολιτικών εξεγέρσεων που είχαν προκύψει στο εσωτερικό της ανάμεσα στα κόμματα που είχαν δημιουργηθεί και απαιτούσαν την απελευθέρωση του Τόγκο. Έτσι, στις 27 Απρίλη του 1960 το Τόγκο γίνεται ανεξάρτητο.
Όσον αφορά την πολιτική δομή της χώρας, είναι μια προεδρική δημοκρατία κατά την οποία ο πρόεδρος της είναι και αρχηγός κράτους και αρχηγός της κυβέρνησης. Το πολυκομματικό σύστημα στη χώρα υιοθετήθηκε αμέσως μετά την ανεξαρτησία της. Σήμερα, πρόεδρος της χώρας είναι ο Faure Gnassingbé, ο οποίος ανήκει στο κόμμα Union For The Republic, το οποίο αποτελεί εξέλιξη του πρώτου κόμματος της χώρας, το οποίο είχε την ονομασία Rally of the Togolese People. Εκλέχτηκε πρώτη φορά το 2005 και έκτοτε εκλέχτηκε και για τις επόμενες θητείες μέχρι και σήμερα. Πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Komi Sélom Klassou που κέρδισε τις εκλογές το 2015. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αντιπολίτευση γιατί από την ανεξαρτησία της χώρας, την εξουσία την είχε ανέκαθεν το ίδιο κόμμα που άλλαξε όνομα αργότερα. Ένα κόμμα που φαίνεται να διεκδικεί θέσεις στο κοινοβούλιο είναι το Union of Forces for Change, χωρίς όμως να απειλεί την κυριαρχία του πρώτου.
To Τόγκο αποτελεί μια φτωχή χώρα, μη αναπτυγμένη γι’ αυτό και βρίσκεται μόλις στην 149η θέση της παγκόσμιας οικονομίας. Παρακάτω θα αναλυθούν διάφορα μεγέθη που θα προσφέρουν μια καλύτερη εικόνα της οικονομίας του.
Πρώτα απ’ όλα, το ΑΕΠ της χώρας, αν και χαμηλό, φαίνεται να γνωρίζει μια σταθερά αυξητική πορεία πέραν μερικών αναταράξεων σε κάποιες χρονικές περιόδους. Συγκεκριμένα, από την περίοδο της ανεξαρτησίας και μέχρι το 1980, με βάση το διάγραμμα φαίνεται να υπάρχει αφενός μια ενίσχυση αλλά σε μικρό βαθμό. Από 130 εκατομμύρια δολάρια το 1960 κατάφερε να ανέλθει στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια είκοσι χρόνια μετά. Η αργή αυτή ανάπτυξη οφείλεται στο γεγονός ότι η κύρια οικονομική δραστηριότητα των πολιτών ήταν η γεωργία και οι αγροτικές δραστηριότητες.
Οι μετά την ανεξαρτησία κυβερνήσεις αναγνώριζαν την ευνοϊκή τοποθεσία της χώρας και το τροπικό κλίμα που βοηθούσε την καλλιέργεια βασικών υλικών όπως καφέ, σιταριού και πατάτας. Κατά την πενταετία του 1980-1985 φαίνεται να υπάρχει μια μείωση στο ΑΕΠ (1,36 δισεκατομμύρια δολάρια το 1980 και 760 εκατομμύρια δολάρια το 1985), γεγονός όμως που άλλαξε τα επόμενα χρόνια. Μέχρι το 1995, σημειώθηκε μια εκ νέου αύξηση και το ΑΕΠ έφτασε στο ανώτερο του μέχρι τότε σημείο, στα 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Παρά την μια ελαφριά μείωση που συνέβη το 1995 (κατά 300 εκατομμύρια δολάρια), έκτοτε το ΑΕΠ της χώρας συνέχισε να ενισχύεται και να διατηρεί τον αυξητικό ρυθμό του, φτάνοντας τα 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με τελευταία μέτρηση του 2019. Παρ’ όλη τη, φαινομενικά, θετική και αμετάβλητη πορεία της χώρας, πρέπει να σημειωθεί πως τα έσοδα της δεν είναι αρκετά για να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των πολιτών της.
Προχωρώντας στον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ, φαίνεται από το παρακάτω διάγραμμα να υπάρχει μεγαλύτερη αστάθεια σα σχέση με το ΑΕΠ αυτό καθαυτό. Αναλυτικότερα, από το 1960 έως το 1976 βρίσκεται πάνω από το 0, όμως οι εναλλαγές στις τιμές ακραία μεταβαλλόμενες. Για παράδειγμα, ανά χρονιά από περίπου 10-12%, μπορεί να πέσει στο 2% (το 1969 ήταν 11% σχεδόν και το 1970 2,5%). Από το 1976 έως το 2007, ο ρυθμός ανάπτυξης άρχισε να πέφτει και κάτω από το μηδέν, φτάνοντας συνήθως στο -4% με -5% (το 1979 ήταν -5,1%, το 1984 ήταν -5,8%, το 2005 ήταν -4,6%). Το αποκορύφωμα ήταν η χρονιά του 1993, οπότε και ο ρυθμός ανάπτυξης έφτασε το χαμηλότερο σημείο κατά την περίοδο που αναλύεται, το -15%. Τέλος, από το 2010 έως σήμερα, οι τιμές είναι σε σταθερά επίπεδα του 5-6%. Οι ακραίες μεταβολές αποδεικνύουν την αστάθεια της οικονομίας και κατ’ επέκταση τον λόγο για τον οποίο το ΑΕΠ της παραμείνει σε τόσο χαμηλά επίπεδα και δεν μπορεί να σημειώσει την επιθυμητή αύξηση για ενίσχυση της οικονομίας.
Επίσης κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούμε και στο Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ. Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία από το 1993 έως και σήμερα. Αναλυτικότερα, μετά από μια πτώση που γνώρισε το 1993 και βρέθηκε στα 684 δολάρια, άρχισε να αυξάνεται μέχρι το 1997, οπότε και έφτασε τα 1024 δολάρια. Στη συνέχεια, τα επόμενα δέκα χρόνια έως το 2007 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εμφανίζεται σχεδόν ίδιο κάθε χρονιά με διάφορα μερικά δολάρια (π.χ. 972 δολάρια το 2000, 974 δολάρια το 2001, 1007 δολάρια το 2007 κ.τ.λ.). Όμως από το 2008 έως και σήμερα, η πορεία είναι σταθερά ανοδική, χωρίς βέβαια να καταφέρει να γνωρίσει κάποια αξιοσημείωτη ενίσχυση που θα βοηθούσε την βελτίωση του επιπέδου ζωής των πολιτών της χώρας. Η ανώτερη τιμή σύμφωνα με τελευταία μέτρηση είναι τα 1667 δολάρια.
Όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω, το Τόγκο έχει βασίσει την οικονομία του στον πρωτογενή τομέα. Έχει πλούσιες καλλιέργειες σε σιτηρά και καφέ, ενώ παράλληλα είναι παραγωγός και τροπικών φρούτων λόγω του ευνοϊκού κλίματος. Η βιομηχανική δραστηριότητα της χώρας βασίζεται εξολοκλήρου στην επεξεργασία των παραπάνω αγαθών. Παράλληλα, σε αντίθεση με πολλά κράτη της αφρικανικής ηπείρου, το Τόγκο δεν αποτελεί κράτος παραγωγό ενεργειακών πόρων. Το μόνο φυσικό ορυκτό που υπάρχει και εξορύσσεται είναι το φωσφορικό άλας.
Στο επόμενο διάγραμμα που ακολουθεί, απεικονίζεται το ποσοστό πληθωρισμού με την μπλε γραμμή και το ποσοστό μεταβολής του με την πράσινη και την κόκκινη γραμμή αντίστοιχα. Όπως είναι λογικό, μέχρι το 1985 φαίνεται να είναι ασταθής και να χαρακτηρίζεται από έντονες αυξομειώσεις. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 βλέπουμε ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται κοντά στο μηδέν με εξαίρεση το 1977, όπου ο πληθωρισμός άγγιξε το 22,4% και 1994, όπου ανήλθε στο 39%. Έκτοτε έως και σήμερα ακολουθεί σταθερή πορεία και κυμαίνεται σε τιμές του 3% με -0,8%.
Ολοκληρώνοντας την οικονομική ανάλυση της χώρας, αξίζει να αναφερθεί το επίπεδο φτώχειας στην χώρα. Παρά τα σημάδια προόδου που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια και παρά το γεγονός πως η χώρα δεν χαρακτηρίζεται από ένοπλες συγκρούσεις ή άλλες διαμάχες που θα δυσκόλευαν την οικονομική της ανάκαμψη, το επίπεδο ανάπτυξης είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Το ποσοστό των ατόμων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας ξεπερνά το 50% τα τελευταία χρόνια, γεγονός που σημαίνει πως παραπάνω από τον μισό πληθυσμό δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει ούτε τις βασικές καθημερινές ανάγκες επιβίωσης, όπως την εύρεση τροφής ή στέγης. Το γεγονός αυτό οφείλεται στους αρκετά αργούς ρυθμούς εκδημοκρατισμού και στην έλλειψη υιοθέτησης θεσμών για καλύτερη οργάνωση του εσωτερικού της χώρας μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας. Παράλληλα, ο μόνος τομέας που μπορεί να απασχολήσει το εργατικό δυναμικό της χώρας είναι ο πρωτογενής, οπότε γίνεται κατανοητό πως λόγω του φόρτου δε μπορεί να καλύψει την ανάγκη εύρεσης εργασίας όλου του πληθυσμού.
Συμπερασματικά λοιπόν, το Τόγκο αφενός αποτελεί μια χώρα η οποία σταθερά γνωρίζει ένα επίπεδο ανάπτυξης, αφετέρου όμως αυτό δεν είναι ικανοποιητικό για να εκπληρώσει τις ανάγκες της χώρας. Η έλλειψη υποδομών, η ελλιπής εκπαίδευση, η έλλειψη ξένων επενδύσεων και το γεγονός ότι το κράτος βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική βοήθεια διεθνών οργανισμών, δε προσφέρουν τα επιθυμητά επίπεδα εξέλιξης στην εγχώρια οικονομία. Τα εσωτερικά προβλήματα όπως η διαφθορά, η έλλειψη κρατικής οργάνωσης και η αδυναμία αξιοποίησης όλων των οικονομικών υποδομών οδηγούν στην υποβάθμιση του επιπέδου ζωής και στην ανάγκη για επιπλέον λήψη μέτρων, με στόχο την βελτίωση της κατάστασης στη χώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Togo membership of international organizations. Fortune of Africa, διαθέσιμο εδώ
- Togo, Nations Line, διαθέσιμο εδώ
- Togo country Report 2020, The BTI Project, διαθέσιμο εδώ
- History of Togo, History World, διαθέσιμο εδώ
- Togo: Presentation , Societe General, διαθέσιμο εδώ
- Economy of Togo, Mother Earth Travel, διαθέσιμο εδώ
- The current poverty rate in Togo, The Borgen Project, διαθέσιμο εδώ
- Togo – Poverty headcount ratio at national poverty line, διαθέσιμο εδώ
