Της Γεωργίας Δέδε,
Πώς εξηγείς άραγε σε έναν αλλοδαπό και αλλόθρησκο μαθητή τι γιορτάζουμε αυτές τις ημέρες; Πώς εξηγείς σε έναν μαθητή που γιορτάζει το Ραμαζάνι για τη μεγαλύτερη γιορτή της αγάπης στη Δύση και του επακόλουθου καταναλωτισμού που απευθύνεται πρωτίστως στα παιδιά σε όλη την υφήλιο; Άγιος Βασίλης, Santa Claus, Père Noël, Weinachsmann, Sinterklaas, δώρα κάτω από τα χριστουγεννιάτικα δέντρα και κοινή συνισταμένη σε όλα τα παραπάνω έθιμα είναι τα παιδιά. Όμως, δεν λαμβάνουν όλα τα παιδιά δώρα, βάσει των παραδόσεών τους. Μπορεί ένας εκπαιδευτικός να απεγκλωβιστεί από ό,τι ξέρει, να βγει από το ασφαλές του περιβάλλον και να αλλάξει το αφήγημα; Και, αν ναι, προς ποια κατεύθυνση;
Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός δεν οφείλει μόνο να αναλωθεί σε προσπάθειες εξοικείωσης του πρόσφυγα/μετανάστη μαθητή με τον ελληνικό πολιτισμό, με τα ελληνικά ήθη κι έθιμα, να εξηγήσει δηλαδή τι είθισται εδώ, ποιες είναι οι παραδόσεις, καθώς αυτό ενδέχεται να κλιμακώσει το χάσμα της διαφορετικότητας, ενώ παράλληλα μπορεί να τροφοδοτήσει κάποιο σύμπλεγμα ανωτερότητας/κατωτερότητας. Αντίθετα, ο σύγχρονος εκπαιδευτικός οφείλει να γνωρίσει, να δώσει βήμα στον μαθητή, να μιλήσει για τα έθιμα και τις παραδόσεις της χώρας προέλευσής του. Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται η ενσυναίσθηση, η κατανόηση της θέσης των άλλων και ο Διαπολιτισμικός Σεβασμός, η έναρξη δηλαδή του διαπολιτισμικού διαλόγου, που αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, που αφορούν τόσο τους αλλοδαπούς μαθητές όσο και τους γηγενείς μαθητές.
Ωστόσο, η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση δεν περιορίζεται μόνο στην αμοιβαία γνωριμία των πολιτισμών, ούτε δύναται να αναλωθεί σε ενδεχομένως επιφανειακές, εξαιτίας της παροδικότητάς τους, αναφορές στα έθιμα των χωρών προέλευσης των αλλοδαπών μαθητών. Σε θεωρητικό επίπεδο, το πολιτισμικό φορτίο των μαθητών αποτελεί στοιχείο αξιοποίησης για τη σχολική πρακτική και τη μαθησιακή διαδικασία, με απώτερο σκοπό την αμοιβαία πολιτισμική επικοινωνία και τη διαμόρφωση μιας συλλογικής ταυτότητας, η οποία με τη σειρά της θα ενσωματώνει την αξία της δημοκρατίας, της κοινωνικής ευθύνης και του κοσμοπολιτισμού. Τι είναι, ωστόσο, ο Κοσμοπολιτισμός;
Πυρήνας της ιδέας του κοσμοπολιτισμού είναι πως ο κόσμος αποτελεί την κοινή πατρίδα όλων των ανθρώπων και πως κάθε άνθρωπος, διατηρώντας κι επιλέγοντας τις πολιτισμικές, θρησκευτικές και γλωσσικές ιδιαιτερότητές του, αντίστοιχα αναγνωρίζει και σέβεται τις ιδιαιτερότητες του συμπολίτη του με όρους ελευθερίας και δικαιοσύνης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο κοσμοπολιτισμός εστιάζει στην κοινή πίστη στην παγκόσμια ανθρώπινη κοινότητα με έμφαση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα υπό όρους αμοιβαίου σεβασμού και δικαιοσύνης. Ο κοσμοπολίτης, ως πολίτης του κόσμου, έχει την ηθική υποχρέωση να αποδέχεται τις πολιτισμικές παραδόσεις, χωρίς να μένει προσκολλημένος στην τοπικότητά του, να απαλλάσσεται των στερεοτυπικών δεσμών που καλλιεργούν την εθνική και πολιτισμική του εσωστρέφεια και να ρέπει προς την αποδοχή και την εξοικείωση με συμπεριφορές, παραδόσεις, έθιμα και γλώσσες διαφόρων πολιτισμών ανά τον κόσμο, με σκοπό τη διαμόρφωση μιας συλλογικής-οικουμενικής ταυτότητας. Θεμελιώδης σκοπός της Κοσμοπολιτικής Εκπαίδευσης δεν είναι η αποξένωση του εαυτού, αλλά η τοποθέτησή του εντός της παγκόσμιας κοινότητας, καθώς και η συνειδητοποίηση των ηθικών υποχρεώσεων προς την ανθρωπότητα.
Ένα μήνυμα αγάπης οφείλει να είναι πλημμυρισμένο με τρόπους και μέσα, τα οποία ανάγουν κάθε πολιτισμική έκφανση σε μια οικουμενικότητα, σε ένα καθεστώς, δηλαδή, κοινής αποδοχής, που συνδέεται άρρηκτα με την κοινή και καθολική ανθρώπινη υπόσταση. Το μήνυμα των Χριστουγέννων, ως ένα μήνυμα ελπίδας, φωτός και αγάπης, μπορεί να παραμείνει αυτούσιο, να μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες, να διατυπωθεί, να μοιραστεί και να εισακουστεί και σε άλλες θρησκείες, με δύο βασικές προϋποθέσεις· να συμπεριλάβει τους ανθρώπους όλου του κόσμου, ανεξαρτήτως θρησκείας και φυλής και να ενισχυθεί, αναγνωρίζοντας την ίση αξία του μηνύματος αγάπης όλων των άλλων θρησκειών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Appiah, K.A. (1999). Κοσμοπολίτες Πατριώτες. Στο Nussbaum, M., (1999), Υπέρ Πατρίδος: Πατριωτισμός ή Κοσμοπολιτισμός, Αθήνα: Scripta.
- Nussbaum, M., (1999). Υπέρ Πατρίδος: Πατριωτισμός ή Κοσμοπολιτισμός, Αθήνα: Scripta.
- Kymlicka, W., (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Clarendon Press.
