Της Σοφίας Χρηστακίδου,
Η Γκάμπια είναι η μικρότερη χώρα της ηπειρωτικής Αφρικής. Πρόκειται για μία λωρίδα γης που «κόβει» τη Σενεγάλη σε δύο μέρη. Για τον λόγο αυτό δεν συνορεύει με άλλες χώρες. Στο ανατολικό της τμήμα βρέχεται από θάλασσα και το λιμάνι της αποτελεί μεγάλο κέντρο οικονομικής δραστηριότητας. Έχει περίπου 2 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ νόμισμά της είναι το νταλάζι, το οποίο εκδίδεται από την Κεντρική Τράπεζα της Γκάμπια. Είναι μέλος της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), της Ένωσης Αναπτυξιακών Τραπεζών της Αφρικής (AfDB), της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανάπτυξη και την Ανασυγκρότηση (IBRD), του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου, των Ηνωμένων Εθνών και πολλών άλλων οργανισμών με διεθνή εμβέλεια.
Η Γκάμπια είναι μία χώρα που αποτελείται από πολλές εθνοτικές ομάδες και κατ’ επέκταση ομιλείται ένα πλήθος γλωσσών μέσα σε αυτή. Η επίσημη γλώσσα του κράτους, όμως, είναι τα αγγλικά. Παραδοσιακά η χώρα αυτή διατηρούσε ζωηρή δραστηριότητα στο εμπόριο σκλάβων. Για αυτόν τον λόγο υπήρξε αποικία της Πορτογαλίας και το 1765 αποτέλεσε μέρος της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1965. Επίσημη θρησκεία του κράτους είναι το Ισλάμ.
Στην Γκάμπια έχουν λάβει χώρα αρκετά πραξικοπήματα. Η τελευταία απόπειρα πραξικοπήματος πραγματοποιήθηκε το 2016, όταν ο πρώην ηγέτης της χώρας, Yahya Jammeh, δεν δέχτηκε την ήττα του στις εκλογές και προσπάθησε να ξαναπάρει την εξουσία. Τότε επενέβη στρατιωτικά η ECOWAS και ο Jammeh εξορίστηκε από τη χώρα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών έχει υποστεί περιτομή, ενώ σχεδόν τα μισά κορίτσια δεν παρακολουθούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η LGBT δραστηριότητα τιμωρείται με ισόβια φυλάκιση (δεν τιμωρούνται δηλαδή μόνο τα άτομα που είναι ΛΟΑΤΚΙ, αλλά και όλοι όσοι υποστηρίζουν τα άτομα αυτά είτε άμεσα είτε έμμεσα, όπως π.χ. βοηθώντας τα να διοργανώσουν εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις).
Όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα, τα πράγματα είναι μάλλον εξίσου ζοφερά. Στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε το ΑΕΠ της χώρας από το 1970 μέχρι και σήμερα. Βλέπουμε να υπάρχει μία εξαιρετικά απότομη πτώση κατά το 2003. Αυτό πιθανότατα να οφείλεται στις πολιτικές αναταραχές που έλαβαν χώρα εκείνη την περίοδο. Ο πρόεδρος Yahya Jammeh κέρδισε τις εκλογές του 2002 με νοθεία και με επιθέσεις σε όσα μέσα μαζικής ενημέρωσης έλεγαν κάτι κακό για αυτόν. Οι ενέργειές του έφεραν αναταραχή στην Γκάμπια, γεγονός το οποίο είναι πιθανό να σχετίζεται με συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας γενικότερα. Μία ακόμη τέτοια απότομη πτώση παρατηρείται κατά το 2014. Εκείνη την περίοδο έγινε πραξικόπημα εναντίον του Jammeh, με τον ίδιο να διαφεύγει στο εξωτερικό. Μάλιστα, έλαβαν χώρα ένοπλες συγκρούσεις, με την πρωτεύουσα της χώρας να πλήττεται από πληθώρα πυρών.
Γενικά, το ΑΕΠ της Γκάμπια είναι από τα μικρότερα στον κόσμο, σε απόλυτους αριθμούς. Και, όσον αφορά το Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ, βρίσκεται και πάλι χαμηλά, στην 167η θέση. Ενδεικτικά, η Ελλάδα, όσον αφορά την κατάταξή της με βάση το μέγεθος του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ, βρίσκεται στην 39η θέση. Από την άλλη, οι Ρυθμοί Οικονομικής Ανάπτυξης της χώρας είναι κατά μέσο όρο στο 5%. Αυτό μπορεί να προσδώσει μία πιο αισιόδοξη νότα αναφορικά με την οικονομία της χώρας, όμως, αν δεν σταθεροποιηθεί η πολιτική κατάσταση, δεν θα έρθει ποτέ πραγματική οικονομική ανάπτυξη.
Η οικονομία της χώρας βασίζεται κυρίως στον τουρισμό (τριτογενής τομέας), λιγότερο στη γεωργία (πρωτογενής τομέας) και ακόμη λιγότερο στη βιομηχανία (δευτερογενής τομέας). Σύμφωνα με μελέτες, προκειμένου να αυξήσει η Γκάμπια το ΑΕΠ της, θα πρέπει η πολιτεία να πραγματοποιεί Κρατικές Δαπάνες που αφορούν τον τουρισμό. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες αυτές θα πρέπει να αφορούν το 10% του ΑΕΠ της χώρας. Μία τέτοια επένδυση στον τουρισμό θα αύξανε κατά μία πολλαπλάσια αναλογία το ΑΕΠ. Επίσης, η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα θα επιφέρει την ανάπτυξη και των άλλων οικονομικών τομέων, λόγω των συνδέσεων που δημιουργούνται μεταξύ τους μέσω της αλυσίδας αξίας.
Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι το ότι η Γκάμπια αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους λήπτες ξένης οικονομικής βοήθειας από τη στιγμή της ανεξαρτησίας της το 1965. Το πρόβλημα είναι ότι τα χρήματα αυτά δεν διοχετεύονται στην απόκτηση πάγιου κεφαλαίου, το οποίο είναι απαραίτητο για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της χώρας, αλλά σε άλλους τομείς.
Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική ανάπτυξη, σύμφωνα με μελέτη του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του University of Uyo στη Νιγηρία, είναι η επίτευξη ελλειμμάτων στον προϋπολογισμό της Γκάμπια. Με τον τρόπο αυτό η εκάστοτε κυβέρνηση της χώρας αυξάνει τα έξοδά της, δηλαδή τις μεταβιβαστικές πληρωμές προς τους πολίτες, προκειμένου να αυξήσει την ευημερία τους. Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε, λοιπόν, βρήκε ότι τα ελλείμματα σχετίζονται θετικά με την αύξηση του ΑΕΠ και, μάλιστα, το υπόδειγμα που χρησιμοποιήθηκε έδωσε στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα.
Εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις πρόκειται να έχει στο ΑΕΠ της Γκάμπια και η πανδημία του COVID-19, λόγω συρρίκνωσης της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Τα αποτελέσματα του κορωνοϊού στην οικονομία της χώρας θα φανούν και θα ποσοτικοποιηθούν μέσα στο επόμενο διάστημα. Μάλιστα, η Οικονομική Μεγέθυνση στην Γκάμπια είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις Εξαγωγές. Μία μελέτη (που παραθέτουμε φυσικά στο τέλος του άρθρου), χρησιμοποιώντας το οικονομετρικό μοντέλο της Διόρθωσης Σφαλμάτων, βρήκε πως οι εξαγωγές έχουν συντελεστή R2 ίσο με 0.6349 με τους Ρυθμούς Μεταβολής του ΑΕΠ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το 63.49% της Οικονομικής Ανάπτυξης εξηγείται από τις Εξαγωγές της χώρας. Λόγω, λοιπόν, της συρρίκνωσης της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, οι εξαγωγές αυτές θα μειωθούν, καθότι οι εμπορικοί εταίροι της χώρας ενδεχομένως να βλέπουν και το δικό τους ΑΕΠ να συρρικνώνεται και άρα να μην έχουν αρκετό εισόδημα για να πραγματοποιήσουν αγορές από την Γκάμπια. Επίσης, η τήρηση των κανόνων υγειονομικής ασφάλειας για τη μεταφορά αγαθών ενδέχεται να μειώνει ακόμη περισσότερο τις Εξαγωγές και να αυξήσει το κόστος μεταφοράς των αγαθών αυτών. Μένει μονάχα να δούμε τον ποσοτικό προσδιορισμό της πτώσης των Εξαγωγών.
Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η Γκάμπια αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για το πως οι θεσμοί και η κουλτούρα μίας κοινωνίας μπορούν να επηρεάσουν την Οικονομική Ανάπτυξη (θετικά ή αρνητικά εν προκειμένω). Το πρόβλημα της χώρας, επομένως, είναι πρώτα κοινωνικό και μετά οικονομικό. Όταν οι θεσμοί δεν λειτουργούν σωστά, όταν δεν αποδίδεται δικαιοσύνη και όταν δεν υπάρχουν κάποιες βασικές ελευθερίες, οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να εργαστούν παραγωγικά, να αποκτήσουν δεξιότητες και να καινοτομήσουν. Η οικονομία αποτελεί έναν τέλειο καθρέφτη της κοινωνίας. Όταν η τελευταία έχει σαθρά θεμέλια δεν είναι δυνατόν να υπάρξει μία εύρωστη οικονομία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Coup Attempt in The Gambia, FBI, Retrieved from here
- Attacks on the Press in 2002 – The Gambia, The United Nations Refugee Agency, Retrived from here
- 1 Economic Impact of Public Expenditure in The Gambia, Thomas Roberts, François J. Cabral & Samuel Maxime Coly, Global Journal of Management and Business Research: B Economics and Commerce, Retrieved from here
- FISCAL DEFICIT AND ECONOMIC GROWTH IN THE GAMBIA, Emmanuel Ating Onwioduokit, Godwin E. Bassey, Retrieved from here
- A study on exports as a determinant of economic growth in the Gambia, Alieu Gibba, Jozsef Molnar, Doctoral School of Management & Business Administration, Szent Istvan University, Godollo, Hungary, Retrieved from here
