Της Ελένης Κυριακοπούλου,
«Για ένα μικρό παιδί ευτυχία είναι να βουτήξει τα χέρια του στα λασπόνερα και να τα ανυψώσει χαρούμενο λασπωμένα.» Μπέρτραντ Ράσελ, «Η κατάκτηση της ευτυχίας».
Ο καθένας από εμάς κατακλύζεται καθημερινά από εκατοντάδες συναισθήματα. Πολλές είναι εκείνες οι φορές που αισθάνεσαι ο πιο δυστυχισμένος άνθρωπος του κόσμου, ενώ άλλες αμέτρητη χαρά. Στην πραγματικότητα, κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά τους όρους όπως ευτυχία, δυστυχία, φόβο, άγχος. Τα συναισθήματα, δηλαδή, διαφοροποιούνται ανάλογα με τις εμπειρίες, τις αισθήσεις, τα ένστικτά του και το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε.
Η ευτυχία, για παράδειγμα, ορίζεται διαφορετικά από κάθε άτομο. Επιπλέον, έχουμε την τάση να οδηγούμαστε σε σύγκριση του συναισθήματος της χαράς που βιώνουμε επί του παρόντος με ό,τι συνηθίζαμε να ορίζουμε ως χαρά στο παρελθόν. Ο συνδυασμός αυτών των δύο καταστάσεων μάς ωθούν στο να δημιουργούμε γύρω μας μια τεράστια σφαίρα δυστυχίας και στεναχώριας. Όταν ο εγκέφαλός μας αντιληφθεί πως το συναίσθημα που νιώθουμε βρίσκεται πολύ μακριά από εκείνο που έχουμε στο μυαλό μας ως ευτυχία, τότε κλονίζεται η ψυχική μας υγεία. Μάλιστα, έρευνα του πανεπιστημίου Harvard υποστηρίζει πως: «Δεν είναι απαραίτητο να είναι αρνητικές οι σκέψεις ενός ατόμου για να νιώθει δυστυχισμένο». Αν, δηλαδή, αναζητάς συνεχώς την ευτυχία σε πράγματα που δεν έχεις, είναι αναμενόμενο να αισθάνεσαι ευτυχισμένος ελάχιστες φορές ή και ποτέ.
Έτσι, λοιπόν, παρ’ ότι όταν αισθανόμαστε ευτυχία νιώθουμε την καρδιά μας να «φτερουγίζει», κανένα συναίσθημα δεν προέρχεται από εκείνη αλλά από τον ίδιο μας τον εγκέφαλο. Η καρδιά είναι μία φυσική αντλία αίματος χωρίς κανένα ρόλο στην αντίληψη συναισθημάτων.
Πώς, όμως, ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται την ευτυχία;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί βασικό τμήμα του ΚΝΣ (Κεντρικού Νευρικού Συστήματος), με δομική και λειτουργική μονάδα το νευρικό κύτταρο.
Προκειμένου να αντιληφθούμε και να εκφράσουμε συναισθήματα, απαιτείται μία εγκεφαλική διαδικασία κατά την οποία ένα τεράστιο σύστημα νευρώνων (νευρικά κύτταρα) επικοινωνούν μεταξύ τους με τη βοήθεια των νευροδιαβιβαστών, ανταλλάσσοντας μηνύματα.
Νευροδιαβιβαστές καλούνται οι χημικές ενώσεις που καθίστανται απαραίτητες για τη μεταφορά πληροφοριών από τον έναν νευρώνα στον άλλον και παράγονται από τους ίδιους. Αυτή η ανταλλαγή μηνυμάτων οδηγεί στην εκκίνηση χημικών αντιδράσεων και, τέλος, την έκκριση χημικών ουσιών ικανών να αλλάξουν τη διάθεσή μας.
Η εν λόγω μεταβίβαση πραγματοποιείται εξαιτίας ηλεκτρικής διέγερσης του νευράξονα του νευρικού κυττάρου από το οποίο θα απελευθερωθούν οι νευροδιαβιβαστές (προσυναπτικό νευρώνα), προκειμένου να οδηγηθούν στο νευρικό κύτταρο «δέκτη» (μετασυναπτικό νευρώνα) και να δεσμευτούν στους υποδοχείς που το ίδιο διαθέτει.
Έτσι, για να γίνει το συναίσθημα της ευτυχίας αντιληπτό μέσω του εγκεφάλου μας, κρίνεται απαραίτητη η έκκριση του κατάλληλου νευροδιαβιβαστή, της σεροτονίνης.
Σαφέστατα, η σεροτονίνη ονομάζεται από πολλούς ο «νευροδιαβιβαστής της ευτυχίας», ενώ η επιστημονική ονομασία της είναι 5 – υδροξυτρυπταμίνη, ή 5-HT. Η ίδια είναι υπεύθυνη για την αντίληψη της αίσθησης χαράς από τον εγκέφαλο. Έχει αποδειχθεί, μάλιστα, πως χαμηλά επίπεδά της εμπλέκονται στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης. Η σεροτονίνη, ωστόσο, λαμβάνει μέρος και σε επιπρόσθετες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, όπως στη λειτουργία και την κινητικότητα του εντέρου. Μία ακόμη διαδικασία στην οποία συμβάλλει η σεροτονίνη είναι η πήξη του αίματος, μέσω απελευθέρωσής της από τα αιμοπετάλια σε περιπτώσεις ύπαρξης πληγής.
Συμπερασματικά, όσο κι αν «πονάει» η καρδούλα σου ύστερα από έναν χωρισμό και όσο γρήγορα κι αν χτυπά όταν αγχώνεσαι ή αγωνιάς, βιολογικά είμαστε προγραμματισμένοι να αισθανόμαστε με το μυαλό και όχι με την καρδιά μας. Όσο περίπλοκα κι αν φαντάζουν στο μυαλό μας η χαρά, ο φόβος, το άγχος, δεν είναι τίποτα παραπάνω από απλές χημικές ενώσεις, ενώ ο εγκέφαλος ένα παντοδύναμο πολύπλοκο όργανο ικανό να μας προσφέρει μία τεράστια ποικιλία συναισθημάτων.
Μεγάλωσε στην Αθήνα και πλέον σπουδάζει στην Πάτρα στο τμήμα Βιολογίας. Αγαπάει τα ταξίδια ενώ στον ελεύθερό της χρόνο απολαμβάνει να ακούει μουσική, να ζωγραφίζει και να βλέπει ταινίες. Οι γνώσεις που λαμβάνει από τη σχολή της είναι αρκετές ώστε στο 3ο έτος των σπουδών της να διατηρεί τεράστιο ενδιαφέρον για τη βιολογία. Μέσα από το κομμάτι της συγγραφής προσπαθεί να κερδίσει γνώσεις και να μάθει τόσο τον τρόπο να ερευνά κάθε πληροφορία που δέχεται αλλά και να την μεταδίδει με τον βέλτιστο τρόπο.