Της Έφης Βούζιου,
Το πρωί της Παρασκευής, 31 Ιανουαρίου 2020, το τούρκικο ερευνητικό πέρασε εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σημαίνοντας συναγερμό στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας. Σύμφωνα με πηγές του ΓΕΕΘΑ, το τουρκικό σκάφος κινήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες, συνοδευόμενο από δύο εμπορικά εφοδιαστικά πλοία με δυτικές πορείες εκτός δηλωθείσας περιοχής NAVTEX πλέοντας στο νοτιοανατολικό άκρο του ελληνικού FIR, περίπου 200 μίλια νότια του Καστελόριζου. Την ίδια μέρα κυβερνητικές πηγές δήλωσαν στο protothema.gr: «Αυτή τη στιγμή είναι ένα ερευνητικό πλοίο που πλέει σε διεθνή ύδατα, χωρίς να κάνει εργασίες και χωρίς να έχει εκδώσει NAVTEX». Η ελληνική πλευρά, όπως όφειλε, παρέμεινε ήρεμη και ψύχραιμη και δεν προχώρησε σε μια αντίδραση με πολεμικές και πολιτικές διαστάσεις που θα προκαλούσε την όξυνση της κατάστασης και πιθανόν κάποια συμπλοκή.
Οι Τούρκοι στις 12 Ιανουαρίου είχαν δηλώσει με Navtex ότι το ερευνητικό – σεισμογραφικό σκάφος Oruc Reis από 14 Ιανουαρίου έως 10 Απριλίου επρόκειτο να κάνει σεισμικές έρευνες δυτικά της Κύπρου σε περιοχές που επικάλυπτε μέρος των τεμαχίων 4 και 5 της Κυπριακής ΑΟΖ. Βέβαια, το πλοίο το οποίο βρισκόταν στην περιοχή προκειμένου να κάνει έρευνες τελικά κινήθηκε δυτικότερα με αποτέλεσμα να βρίσκεται για πάνω από 12 ώρες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ώσπου απέπλευσε. Στο σημείο επικρατούσαν πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες με ανέμους 5-7 μποφόρ και δεν αποκλείεται αυτό να αποτέλεσε έναν από τους λόγους που άλλαξε θέση το Ορούτς Ρέις.
Το πλοίο παρακολουθείται στενά, από την αρχή, από μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλα μέσα. Επιπλέον, όμως, και η φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» που βρισκόταν στην Κάρπαθο, έπλευσε προς το σημείο όπου βρισκόταν το τουρκικό πλοίο, μετά από εντολές του Υπουργείου Άμυνας. Είναι γεγονός πως τα Υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών έχουν εκπονήσει σχέδια για την αντίδραση της ελληνικής πλευράς σε περίπτωση που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υλοποιήσει τις απειλές του και ξεκινήσει ερευνητικές εργασίες σε θαλάσσια περιοχή που η Αθήνα θεωρεί ότι υπάρχει ελληνική κυριαρχία. Πληροφορίες αναφέρουν πάντως, ότι δεν χρησιμοποίησε εργαλεία για σεισμικές έρευνες και το ότι δεν είχε μαζέψει ακόμα τα καλώδια οφείλεται στις δυσχέρειες του καιρού. Ακόμα, το γεγονός ότι δε συνοδευόταν από πολεμικά πλοία ή κάποιου άλλου είδους πολεμικό μηχανισμό κατευνάζει ιδιαίτερα την κατάσταση.
Είναι εύλογο η πρώτη σκέψη όλων να ήταν πως το περιστατικό πρόκειται για μια από τις πολλές προκλήσεις των Τούρκων στη Μεσόγειο και το Αιγαίο. Το περασμένο κιόλας καλοκαίρι, ήταν όταν η Τουρκία ανακοίνωνε ότι θα στείλει το συγκεκριμένο ερευνητικό πλοίο στην Ανατολική Μεσόγειο με στόχο τότε, να συνδράμει στις παράνομες δραστηριότητες του «Μπαρμπαρός». Σε κάθε περίπτωση, ο πλους του ερευνητικού πλοίου δοκιμάζει τόσο την ανοχή όσο και την ετοιμότητα της ελληνικής πλευράς και καθώς τα πνεύματα είναι οξυμένα, τέτοιες κινήσεις αποκτούν μεγαλύτερη και άλλου είδους βαρύτητα. Το συμβάν αυτό κάποιοι βιάστηκαν να το συνδέσουν με την επετειακή ημέρα συμπλήρωσης 24 ετών από την κρίση των Ιμίων, όπου είχαν χάσει τη ζωή τους ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός. Η κυβέρνηση ούτε αποκλείει ούτε θεωρεί πιθανή μια τέτοια σύνδεση, αναγνωρίζοντας, βέβαια, την προκλητικότητα της στάσης και εξετάζοντας ενδελεχώς τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Το συγκεκριμένο ερευνητικό πλοίο έχει και ένα αρκετά συμβολικό όνομα. Ο Ορούτς Ρέις Μπαρμπαρός (1474–1518) από τον οποίο πήρε το όνομά του τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Oruc Reis», ήταν Ελληνο-αλβανικής καταγωγής μπέης του Αλγερίου και Μπεηλέρμπεης της Δυτικής Μεσογείου. Ήταν ο μεγαλύτερος αδερφός του μεγάλου πειρατή και πολέμαρχου του οθωμανικού στόλου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρός, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για τη βαρβαρότητα και τις σφαγές του και θεωρείται σήμερα ο πατέρας του τουρκικού ναυτικού. Αρχικά, δραστηριοποιήθηκαν στη θάλασσα, μεταφέροντας και πουλώντας τα αγγεία που έφτιαχνε ο πατέρας τους και στη συνέχεια έγιναν πειρατές. Ήταν οι πειρατικές ικανότητες τους, που εκτίμησε ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής και έκανε τον Μπαρμπαρός οργανωτή του στόλου του.
Πολλοί θα βιαστούν να βροντοφωνάξουν πως η Ελλάδα πρέπει να απαντήσει με πολεμικά μέσα και άλλοι ότι το ζήτημα θα λυθεί μέσω της διπλωματίας. Όπως και να ‘χει η χώρα μας βρίσκεται σε μια από τις πιο «λεπτές» και κρίσιμες θέσεις των τελευταίων ετών πάνω στο ζήτημα των τουρκικών προκλήσεων καθώς αυτές κλιμακώνονται ραγδαία και το μόνο σίγουρο είναι πως η στάση της παρούσας κυβέρνησης θα κρίνει αναγκαστικά πολλά για το μέλλον.
