Της Θεοδώρας Καραδαγλή,
Βρίσκεσαι στο σπίτι σου. Παραγγέλνεις φαγητό. Πέφτεις με τα μούτρα ή δημιουργείς ένα εξειδικευμένο background, ώστε να βγει μια περίτεχνη φωτογραφία που θα αποτελέσει πόλο έλξης για τους διαδικτυακούς σου φίλους; Μήπως δεν αισθάνεσαι καν την ανάγκη να φας και μπαίνεις σε όλη αυτή τη διαδικασία μόνο και μόνο για ένα κλικ;
Σε περίπτωση που ανήκεις στη δεύτερη κατηγορία έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί έχεις αυτή την ανάγκη;
Είναι ανάγκη που δημιουργείται στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία από τη στιγμή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εισέβαλαν στη ζωή μας.
Ωστόσο, το αίσθημα αυτό δε δημιουργήθηκε μια μέρα ξαφνικά μαζί με την ανακάλυψη του διαδικτύου ή την κυκλοφορία γνωστών σελίδων κοινωνικής δικτύωσης.
Η βάση του θεμελιώνεται στην έμφυτη ανάγκη μας για προβολή του εαυτού μας. Σε ό,τι αφορά στο εννοιολογικό πλαίσιο της ψυχολογίας η αυτοπροβολή είναι μια πράξη επικοινωνίας, μέσω της οποίας επιχειρείται η επιθυμητή εντύπωση του εαυτού με επιλεγμένες συμπεριφορές
Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα συνειδητοποιήσουμε ότι από την εποχή που ο άνθρωπος απέκτησε αντίληψη στόχος του ήταν να ελκύει τα άτομα που το περιέβαλαν (αποτελεί βάση του ενστίκτου της επιβίωσης). Με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού είχε πρόσβαση σε βασικά αγαθά, αλλά και σε είδη πολυτέλειας (βλέπε, ταξίδια, επώνυμα ρούχα και παπούτσια κλπ). Λόγω της καταναλωτικής φύσης του ατόμου άρχισαν να δημιουργούνται πλασματικές ανάγκες. Όσο περισσότερα είχε στη διάθεσή του τόσο αυξανόταν η επιθυμία να αποκτήσει όλο και παραπάνω. Πολλές φορές, οι αγορές αποσκοπούσαν στο να καταφέρει να γίνει το επίκεντρο της προσοχής της κοινωνίας. Η αφθονία έγινε συνώνυμο της επιτυχίας.
Έτσι, ακόμα και κατώτερα κοινωνικά στρώματα προσπαθούσαν να αγοράσουν είδη πολυτελείας με χρήματα που δεν είχαν, ή δεν τους περίσσευαν, προκειμένου να εντυπωσιάσουν τον περίγυρό τους ή να νιώσουν αποδεκτοί από ανθρώπους που τους θαύμαζαν ή τους θεωρούσαν επιτυχημένους.
Οι επιθυμίες αυτές ενισχύθηκαν από τις δυνατότητες που μας δόθηκαν από τα μέσα της κοινωνικής δικτύωσης. Αυξήθηκε το μέγεθος του κοινού με το οποίο αλληλεπιδρούμε σε καθημερινή βάση. Οπότε αυξήθηκε και το αίσθημα της ικανοποίησης που λαμβάνουμε μέσω της προβολής του εαυτού μας.
Έτσι βρισκόμαστε στη θέση να προβάλλουμε πτυχές της ζωής μας ,οι οποίες δεν αντιπροσωπεύουν την προσωπικότητά μας, μόνο και μόνο για να έχουμε την επιβεβαίωση από το διαδικτυακό περίγυρό μας.
Σε περίπτωση που η ανάρτησής μας δεν έχει τον αριθμό των αντιδράσεων που επιθυμούμε, μας διακατέχει ανασφάλεια και το αίσθημα της κατωτερότητας. Βάζουμε τον εαυτό μας σε μια διαδικασία, η οποία με το πέρασμα του χρόνου και χωρίς να το καταλάβουμε μας φθείρει ψυχολογικά. Εν τέλει, το μόνο που απομένει είναι μια γεύση απογοήτευσης για το χαμένο όνειρο και το συμβιβασμό με τα «λίγα».
Αυτό επειδή επιλέγουμε να προβάλλουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την πλευρά του εαυτού μας και της ζωής μας, όπως θα θέλαμε να είναι. Μπαίνουμε σε μία λούπα γεμάτη με ψέματα και υποκρισία, υπερπροσπάθεια και εγωκεντρισμό. Δημιουργούμε σκηνικά και καταστάσεις με μόνο στόχο να τα δημοσιεύσουμε στα προφίλ που διαθέτουμε (instagram, facebook κλπ.). Ουσιαστικά, είμαστε “ψυχικά και κοινωνικά νεκροί” και το μόνο που μας κρατά ενεργούς είναι η μηχανική υποστήριξη από το κινητό μας.
Στην υπερπροσπάθεια να προβάλλουμε τη φαινομενικά τέλεια ζωή μας μέσω μιας οθόνης εγκαταλείπουμε την προσπάθεια να βελτιώσουμε τη ζωή μας να καλλιεργηθούμε ψυχικά και πνευματικά. Τα προφίλ και η εικόνα που δημιουργούμε στους διαδικτυακούς μας φίλους είναι πλαστή. Θυμίζει παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας, πχ. Sims. Δημιουργούμε περίτεχνα τις εικονικές ζωές μας με απίστευτες εξόδους, ταξίδια, αντικείμενα. Στην πραγματικότητα, κάθε δημοσίευσή μας κλέβει ένα κομμάτι της ημέρας μας.
Θα ήθελα μια μέρα να ξυπνήσω και να έχουν εξαφανιστεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ξέρω ότι είναι ουτοπικό. Ωστόσο, έστω για μια μέρα/ εβδομάδα/ μήνα θα ήθελα να δω πως θα διαμορφωθεί η κοινωνία χωρίς αυτά. Ως τότε ας επιδιώκουμε να αφιερώνουμε παραπάνω χρόνο σε ό,τι μας κάνει χαρούμενους και αφορά την πραγματική ζωή.
