Της Ιωάννας Σέλε,
Η Αλβανία, παρά τις προσπάθειές της για εκσυγχρονισμό και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων. Η σύνδεση μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος και απορριμματικών εταιρειών έχει οδηγήσει σε περιβαλλοντική υποβάθμιση και έχει επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οργανωμένο έγκλημα και διαχείριση απορριμμάτων
Σύμφωνα με το Balkan Insight, εταιρείες με εγκληματικές διασυνδέσεις εξασφαλίζουν συμβάσεις διαχείρισης απορριμμάτων στην Αλβανία. Αυτές οι εταιρείες συχνά υπερπληρώνουν τις χωματερές, οι οποίες λειτουργούν παράνομα, ενισχύοντας τη διαφθορά και την ατιμωρησία. Αυτή η κατάσταση έχει σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες, καθώς οι πυρκαγιές σε υπερπλήρεις και συχνά παράνομες χωματερές προκαλούν ρύπανση του αέρα και θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Οι περιβαλλοντικές συνέπειες της ακατάλληλης διαχείρισης απορριμμάτων στην Αλβανία είναι σοβαρές. Οι παράνομες χωματερές και οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται σε αυτές συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, επηρεάζοντας την ποιότητα του αέρα και την υγεία των πολιτών. Επιπλέον, η έλλειψη ανακύκλωσης και η ανεπαρκής υποδομή για την επεξεργασία απορριμμάτων οδηγούν σε συσσώρευση αποβλήτων και υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος.
Ευρωπαϊκή στρατηγική και Αλβανία
Η στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος (2021–2025) τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση της συνεργασίας με τρίτες χώρες, όπως η Αλβανία, στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Η Αλβανία έχει προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, αλλά απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2024, η Αλβανία έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο στην εφαρμογή της στρατηγικής κατά του οργανωμένου εγκλήματος και απαιτείται περαιτέρω ενίσχυση των προσπαθειών της στον τομέα αυτό .
Νομοθετικό πλαίσιο και περιβαλλοντική πολιτική
Η Αλβανία έχει θεσπίσει νομοθεσία για τη διαχείριση απορριμμάτων, αλλά η εφαρμογή της παραμένει ανεπαρκής. Η χώρα υστερεί σε υποδομές ανακύκλωσης και επεξεργασίας απορριμμάτων, γεγονός που αντιβαίνει στα ευρωπαϊκά πρότυπα και περιορίζει την προοπτική πλήρους ένταξης στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει την ανάγκη για βελτίωση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Αλβανία .
Το 2014, η κυβέρνηση κήρυξε την Αλβανία σε κατάσταση «περιβαλλοντικής έκτακτης ανάγκης», επιτρέποντας την κατασκευή τριών εργοστασίων καύσης απορριμμάτων σε Ελμπασάν, Φιέρι και Τίρανα. Παρά τις αρχικές υποσχέσεις, τα έργα χαρακτηρίστηκαν από σοβαρές καταγγελίες διαφθοράς, με το κόστος να υπερβαίνει τα 350 εκατομμύρια ευρώ. Το 2022, 21 άτομα και 12 νομικά πρόσωπα κατηγορήθηκαν για διαφθορά και ξέπλυμα χρημάτων, αν και οι καταδίκες ανατράπηκαν το 2024 .
Η διαχείριση απορριμμάτων στην Αλβανία έχει συνδεθεί με οργανωμένο έγκλημα, καθώς εταιρείες με εγκληματικές διασυνδέσεις εξασφαλίζουν συμβάσεις διαχείρισης απορριμμάτων. Αυτές οι εταιρείες συχνά υπερπληρώνουν τις χωματερές, οι οποίες λειτουργούν παράνομα, ενισχύοντας τη διαφθορά και την ατιμωρησία .
Προτάσεις βελτίωσης
Για την αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων και την καταπολέμηση της διαφθοράς, προτείνονται τα εξής μέτρα:
- Ενίσχυση της διαφάνειας στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων και εφαρμογή αυστηρών ελέγχων για την αποφυγή διαφθοράς.
- Εφαρμογή αυστηρότερων ελέγχων και επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
- Ενίσχυση της συνεργασίας με την ΕΕ για την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών και την ενίσχυση των θεσμών.
- Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τη σημασία της ανακύκλωσης και της υπεύθυνης διαχείρισης απορριμμάτων.
Συμπέρασμα
Η σύνδεση οργανωμένου εγκλήματος και διαχείρισης απορριμμάτων στην Αλβανία αποτελεί σοβαρή πρόκληση για τη χώρα. Η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της Αλβανίας για την επίλυση αυτών των προβλημάτων, προωθώντας τη διαφάνεια, την εφαρμογή των νόμων και την ενίσχυση των θεσμών. Η αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων είναι κρίσιμη για την προστασία του περιβάλλοντος και την υγεία των πολιτών, καθώς και για την επίτευξη των στόχων της Αλβανίας για πλήρη ένταξη στην ΕΕ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Money to Burn: Albania’s Nexus of Organised Crime and Rubbish Collection, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Municipal Waste Management Factsheet: Albania, 2021, EEA, διαθέσιμο εδώ
- Former Albanian Environment Minister Convicted Over Waste Incineration Scandal, AP News, διαθέσιμο εδώ
- COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF REGIONS, Albanian Report 2024 – European Commision, διαθέσιμο εδώ
