Της Παναγιώτας Κλεφτόγιαννη,
Αυτές τις ημέρες, η Ελλάδα βιώνει μια από τις πιο έντονες καλοκαιρινές αναταραχές των τελευταίων ετών, όπου το λαμπερό τουριστικό πρόσωπο της χώρας συγκρούεται βίαια με την πραγματικότητα των ακυρώσεων δρομολογίων, της ελλιπούς ενημέρωσης και των εγκλωβισμένων ταξιδιωτών. Τα λιμάνια του Πειραιά, της Ραφήνας και του Λαυρίου μετατράπηκαν σε σκηνικό έντασης, εκνευρισμού και απογοήτευσης, καθώς οι θυελλώδεις άνεμοι του Αιγαίου ανάγκασαν τις αρχές να επιβάλουν απαγόρευση απόπλου — χωρίς ωστόσο η απόφαση αυτή να συνοδευτεί από ουσιαστική και έγκαιρη ενημέρωση προς τους επιβάτες.
Η κατάληξη; Χιλιάδες ταξιδιώτες, Έλληνες και ξένοι, βρέθηκαν να στέκονται με αποσκευές στο χέρι σε λιμάνια που έμοιαζαν με πρόχειρους καταυλισμούς αναμονής, χωρίς να γνωρίζουν αν και πότε θα αναχωρήσουν. Στο λιμάνι του Πειραιά, οι σκηνές χάους ήταν χαρακτηριστικές: ουρές που εκτείνονταν έξω από τα εκδοτήρια, ηλικιωμένοι να περιμένουν όρθιοι κάτω από τον ήλιο, παιδιά να κάθονται στα πεζοδρόμια, και ταξιδιώτες να προσπαθούν μάταια να βρουν υπεύθυνο για να λάβουν σαφή απάντηση. Πολλοί είχαν λάβει από την ακτοπλοϊκή εταιρεία τους μόνο ένα γενικό μήνυμα του τύπου «παρακαλούμε να προσέλθετε νωρίτερα στο λιμάνι» — χωρίς να αναφέρεται ρητά ότι το δρομολόγιο έχει αναβληθεί ή ακυρωθεί. Κάποιοι, μάλιστα, επέστρεψαν την επόμενη μέρα, για να διαπιστώσουν ότι οι θέσεις τους είχαν δοθεί σε άλλους, παρά το γεγονός ότι είχαν πληρώσει εγκαίρως και εξοφλήσει πλήρως τα εισιτήριά τους.
Αυτή η κατάσταση δημιούργησε έναν αδόκητο, αλλά εύστοχο κοινωνικό συμβολισμό: τους «άστεγους τουρίστες». Πρόκειται για ανθρώπους που, παρότι πλήρωσαν, οργάνωσαν και ονειρεύτηκαν τις διακοπές τους, βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς κατάλυμα, χωρίς σαφή προορισμό, χωρίς κατεύθυνση. Ο όρος δεν χρησιμοποιείται ακόμη επίσημα, ωστόσο περιγράφει εύστοχα την αίσθηση αποκλεισμού από το ίδιο το ταξίδι που είχε προγραμματιστεί. Είναι η εμπειρία της αιφνίδιας ανασφάλειας, της αδυναμίας να ελέγξεις την πορεία σου, της εξάρτησης από ασαφείς οδηγίες και από αργές γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Δεν ήταν, όμως, μόνο τα θαλάσσια δρομολόγια που επηρεάστηκαν. Οι θυελλώδεις άνεμοι και τα απαγορευτικά απόπλου οδήγησαν σε μια αλυσιδωτή αντίδραση: ακυρώθηκαν προγραμματισμένες αφίξεις σε νησιά, ματαιώθηκαν πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ πολλά καταλύματα είδαν ξαφνικά τα δωμάτια τους κενά, με την ίδια στιγμή να μην μπορούν να καλύψουν το κενό με νέες κρατήσεις λόγω του χρονικού περιορισμού. Οι χιλιάδες εγκλωβισμένοι στα λιμάνια είχαν μαζί τους αυτοκίνητα, αποσκευές και ελπίδες για λίγες μέρες ξεκούρασης που πλέον χάνονταν. Σε κάποιες περιπτώσεις, άνθρωποι που είχαν αφήσει την εργασία τους για περιορισμένο διάστημα είδαν τις μέρες των διακοπών τους να μειώνονται δραματικά.
Από την άλλη, οι επιχειρήσεις και οι κάτοικοι των νησιών περίμεναν επισκέπτες που τελικά δεν έφτασαν ποτέ. Ξενοδόχοι, ιδιοκτήτες εστιατορίων και επαγγελματίες τουρισμού είδαν τον τζίρο τους να πέφτει αισθητά, σε μια περίοδο που θεωρείται η «κορύφωση» της τουριστικής σεζόν. Ξένοι τουρίστες —ιδιαίτερα όσοι είχαν προπληρώσει πακέτα διαμονής— εξέφρασαν την απογοήτευσή τους, μιλώντας για έλλειψη οργάνωσης και απουσία υποστήριξης. Η εικόνα αυτή απείχε πολύ από την πολυδιαφημισμένη «ελληνική φιλοξενία».
Η συγχρονισμένη αυτή αναστάτωση δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Φυσικά, η ασφάλεια στη θάλασσα είναι αδιαπραγμάτευτη, και το απαγορευτικό απόπλου αποτελεί απαραίτητο μέτρο όταν η πρόγνωση δείχνει κίνδυνο. Ωστόσο, η έλλειψη συντονισμού, η απουσία ενός ενιαίου μηχανισμού ενημέρωσης και το «μπαλάκι» ευθυνών μεταξύ λιμενικών αρχών, εταιρειών και πρακτορείων εντείνουν την ταλαιπωρία των επιβατών και κλονίζουν την εμπιστοσύνη τους.
Γι’ αυτό και η ανάγκη για δράση είναι άμεση. Χρειάζεται ένας εκσυγχρονισμένος, ενοποιημένος μηχανισμός πληροφόρησης, όπου λιμενικές αρχές, ακτοπλοϊκές εταιρείες και πάροχοι φιλοξενίας να συνεργάζονται πραγματικά. Η έγκαιρη αποστολή σαφούς και πλήρους μηνύματος SMS ή email, η δυνατότητα για άμεση αλλαγή κράτησης χωρίς επιπλέον κόστος και η δημιουργία δικτύου προσωρινών καταλυμάτων κοντά στα λιμάνια θα μπορούσαν να αποτρέψουν την εικόνα ανθρώπων που κοιμούνται σε πάγκους ή στο πάτωμα.
Παράλληλα, πρέπει να θεσπιστεί μια εύχρηστη και δίκαιη διαδικασία αποζημίωσης ή επανέκδοσης εισιτηρίων. Οι ταξιδιώτες που ταλαιπωρούνται από ακυρώσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «παράπλευρες απώλειες», αλλά ως πελάτες και φιλοξενούμενοι που δικαιούνται σεβασμό και στήριξη. Μια τέτοια πολιτική θα ενίσχυε την αξιοπιστία της χώρας ως οργανωμένου και φιλόξενου τουριστικού προορισμού.
Τελικά, η έννοια των «άστεγων τουριστών» λειτουργεί ως προειδοποιητικό σήμα για την ελληνική κοινωνία: το καλοκαίρι δεν είναι μόνο φως, θάλασσα και ξεγνοιασιά, αλλά και ετοιμότητα, υποστήριξη και αλληλεγγύη απέναντι στο απρόβλεπτο. Αν ο τουρισμός είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας μας, τότε η προστασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ταξιδιωτών πρέπει να είναι προτεραιότητα, όχι δεύτερη σκέψη. Μια χώρα που θέλει να λέγεται φιλόξενη, οφείλει να αντιμετωπίζει τον επισκέπτη της όχι μόνο ως καταναλωτή, αλλά και ως άνθρωπο που αξίζει φροντίδα, ακόμη και όταν ο άνεμος δυναμώνει και τα πλοία μένουν δεμένα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Απαγόρευση απόπλου: Δεμένα παραμένουν τα πλοία στα λιμάνια-Ταλαιπωρία για χιλιάδες επιβάτες, in.gr, διαθέσιμο εδώ
