Του Μάξιμου Γάλλου,
Πριν από περίπου 5 χρόνια, καθώς ο Covid εξαπλώνονταν στην Αμερική και σε όλο τον κόσμο και το Αμερικανικό Κογκρέσο προσπαθούσε να περάσει νομοσχέδια για να υποστηρίξει τον πληττόμενο από τα lockdown και τον ιό πληθυσμό, ο ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής του Κεντάκι Rand Paul πήρε το λόγο στη Γερουσία. Καθώς το Κογκρέσο ήταν έτοιμο να εγκρίνει πακέτο οικονομικής βοήθειας τρισεκατομμυρίων (αφού μερικούς μήνες πριν, ο Πρόεδρος Trump είχε περάσει παρόμοιο νομοσχέδιο 2,2 τρισεκατομμυρίων), ο γερουσιαστής αναρωτήθηκε «πόσο κακή είναι η δημοσιονομική μας κατάσταση;» και συνέχισε «λοιπόν, τα έσοδα του περσινού ομοσπονδιακού προϋπολογισμού ήταν 3,3 τρις δολάρια και οι δαπάνες 6,6 τρις δολάρια, με το δημοσιονομικό έλλειμα να σημειώνει νέο ρεκόρ και να ανέρχεται σε 3,3 τρις δολάρια. Αν ψάχνετε για επιπλέον χρήματα βοήθειας για τον Covid-19 δεν υπάρχουν. Το ταμείο είναι άδειο. Δεν έχουμε κανέναν κουμπαρά για τις δύσκολες ώρες. Δεν έχουμε κανέναν αποταμιευτικό λογαριασμό. Το Κογκρέσο τα έχει ξοδέψει όλα.»
Οι ανησυχίες του γερουσιαστή, αν και σε ορισμένο βαθμό υπερβολικές, (ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι είναι φανατικός αρνητής της αύξησης των φόρων) φαίνεται εν μέρει να επαληθεύονται. Σύμφωνα με έκθεση του Υπουργείου Οικονομικών των Η.Π.Α., που δημοσιεύτηκε στις 12/8/2025,τ ο δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. ξεπέρασε τα 37 τρις δολάρια, για πρώτη φορά στα χρονικά, 5 χρόνια πριν από την υπολογισμένη ημερομηνία (το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου είχε υπολογίσει το 2020 ότι θα το ξεπεράσει το 2030). Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι γι’ αυτήν την αλματώδη αύξηση του χρέους ευθύνονται κυρίως οι αυξημένες δαπάνες για την υποστήριξη της αμερικανικής οικονομίας από την πρώτη κυβέρνηση Trump και την κυβέρνηση του Joe Biden κατά την επέλαση του Covid-19.
Ο γερουσιαστής Rand Paul εξέφρασε και πάλι τον Ιούνιο περίπου τις ίδιες ανησυχίες — παρά την εκλογή του Donald Trump ο οποίος έχει υποσχεθεί ότι θα ελέγξει το έλλειμα μέσω περικοπών —, καθώς το Κογκρέσο ήταν έτοιμο να περάσει «το μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» (The One Big Beautiful Bill, όπως είναι ο τίτλος του). Ο Paul, ο οποίος εντέλει δεν το ψήφισε, είχε χαρακτηριστικά πει σε συνέντευξή του ότι «τα μαθηματικά δεν βγαίνουν» και ότι «η κυβέρνηση ζητάει πάρα πολλά λεφτά», συνέχισε λέγοντας «αν εγώ ψηφίσω για ένα επιπλέον χρέος 5 τρις, τότε ποιος θα έχει μείνει στην Ουάσιγκτον που νοιάζεται για το χρέος; Το ρεπουμπλικανικό κόμμα θα είναι υπεύθυνο γι’ αυτό το χρέος μόλις το ψηφίσουν». Η βασική διαφωνία του Paul έγκειται σε μια από τις διατάξεις του νομοσχεδίου που αυξάνει το ανώτατο όριο δανεισμού των Η.Π.Α. κατά 5 τρις δολάρια.
To νομοσχέδιο είναι κατά βάση ένα ελλειμματικό νομοσχέδιο. Το Κέντρο Διακομματικής Πολιτικής αναφέρει ότι το μη κομματικό Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου και η Επιτροπή Φορολόγησης υπολογίζουν ότι θα αυξήσει το έλλειμμα κατά 3,4 τρις δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία και θα ξεπεράσει τα 4 τρις, αν υπολογιστούν και οι τόκοι. Γι’ αυτό ευθύνεται το γεγονός ότι, παρά τη μείωση του προϋπολογισμού για τη δημόσια ασφάλιση υγείας που υπολογίζεται ότι θα έχει ως αποτέλεσμα να χάσουν την ασφαλιστική τους ικανότητα 17 εκατομμύρια Αμερικανοί και άλλες περικοπές, που στοχεύουν κυρίως στην πράσινη μετάβαση και στα επιδόματα διατροφής για τους φτωχότερους Αμερικανούς, οι μειώσεις φόρων είναι τόσο μεγάλες — 4,5 τρις δολάρια σύμφωνα με την Επιτροπή προϋπολογισμού του Κογκρέσου — που οι περικοπές δεν είναι αρκετές για να καλύψουν τη μείωση των ομοσπονδιακών εσόδων.
Οι αντιδράσεις από τον οικονομικό κόσμο των Η.Π.Α. ήταν ανάμεικτες. Οι μεγάλες επιχειρήσεις δηλώνουν ευχαριστημένες με την ψήφιση του νομοσχεδίου, του οποίου οι φορολογικές ελαφρύνσεις ωφελούν δυσανάλογα τους μεγαλο εισοδηματίες Αμερικανούς. Οι φοροελαφρύνσεις για τους πλουσιότερους Αμερικανούς και οι περικοπές στα προγράμματα δημόσιας ασφάλισης αποτελεί πάγια τακτική των ρεπουμπλικάνων από την εποχή του Ronald Reagan με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα καθώς, ενώ για μια μικρή περίοδο ενίσχυαν την ανάπτυξη, είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλες αυξήσεις του δημόσιου χρέους και επιδείνωση της οικονομικής ανισότητας μεταξύ πλουσίων και φτωχών Αμερικανών.
Ωστόσο, υπάρχει αρκετή ανησυχία λόγω της διεύρυνσης του ελλείματος. Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, ο τελευταίος οίκος που κατέτασσε την πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής στην (τέλεια) βαθμίδα ΑΑΑ, την υποβάθμισε τον Μάϊο σε Αa1, προειδοποιώντας ότι «η υποβάθμιση αντανακλά την αύξηση για πάνω από μια δεκαετία του δημόσιου χρέους και τον λόγο πληρωμών τόκων προς τα έσοδα (interest payment ratios) σε επίπεδα που είναι πολύ υψηλότερα από ομοίως αξιολογημένα χρέη». Η Moody’s επίσης αναμένει ότι το δημόσιο χρέος θα αυξηθεί στο 134% του Α.Ε.Π. μέχρι το 2035 (από 115% το 2023), ενώ πέρσι ανέμενε ότι θα μειωθεί στο 98%.
Την ίδια στιγμή, η δασμολογική πολιτική με την οποία ο Trump ανέμενε ότι θα κάλυπτε μεγάλο μέρος του ελλείματος, δεν φαίνεται να λειτουργεί. Παρόλο που τα έσοδα από τους δασμούς έφτασαν σε επίπεδο ρεκόρ 28 δις τον μήνα Ιούλιο, το αντίστοιχο μηνιαίο έλλειμμα ήταν 291 δις, 10% περισσότερο από το περσινό. Ταυτόχρονα, στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας των Η.Π.Α. έδειξαν ότι προστέθηκαν μόνο 73.000 θέσεις εργασίας τον Ιούλιο, ενώ οι αριθμοί των θέσεων εργασίας που προστέθηκαν στην οικονομία τους μήνες Μάϊο, Ιούνιο και Ιούλιο αναθεωρήθηκαν αρκετά προς τα κάτω (ο Trump είχε υποσχεθεί προεκλογικά ότι οι δασμοί θα έφερναν θέσεις εργασίας πίσω στην Αμερική). Η ανακοίνωση αυτή εκνεύρισε τόσο πολύ τον πρόεδρο Trump που απέλυσε την υπεύθυνη για τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, ενώ οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι οι καταναλωτές θα επωμιστούν το κόστος των δασμών, καθώς οι τιμές χονδρικής ανέβηκαν 0,9%, η μεγαλύτερη αύξηση τα τελευταία 3 χρόνια.
Το «Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο» δεν φαίνεται να εκπληρώνει τις υποσχέσεις που υποδηλώνει το όνομά του. Αντίθετα, έρχεται να διευρύνει ένα ήδη τεράστιο χρέος, ενώ αφαιρεί πολύτιμη βοήθεια προς τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις και τους πιο σκληρά εργαζόμενους Αμερικανούς, μέσα σε συνθήκες ακρίβειας. Αν και ο χαρακτηρισμός «μεγάλο» είναι ακριβής και κυριολεκτικά (το Νομοσχέδιο ήταν 900 σελίδες και υπήρξαν βουλευτές που το ψήφισαν χωρίς να το διαβάσουν ολόκληρο) και μεταφορικά (προς μεγάλη δυσαρέσκεια του γερουσιαστή Paul είναι το πιο ακριβό νομοσχέδιο εδώ και μια δεκαετία) είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι ο χαρακτηρισμός «όμορφο» αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.
Ο χρόνος θα δείξει…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Barry Eichengreen, Asmaa El-Ganainy, Rui Esteves, Kris James Mitchener, Υπερ του δημόσιου Χρέους, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2024
-
US national debt reaches a record $37 trillion, the Treasury Department reports, Associated Press, διαθέσιμο εδώ
-
What Does the One Big Beautiful Bill Cost?, Bipartisan Policy Center, διαθέσιμο εδώ
-
Trump’s “one big beautiful bill” holdout Sen. Rand Paul says “the math doesn’t really add up”, CBS News, διαθέσιμο εδώ
-
Senate Republicans advance Trump’s ‘Big Beautiful Bill’ but final vote hangs in balance, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
What are the key items in Trump’s sprawling budget bill?, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
Who would win and who would lose in Republicans’ ‘big, beautiful bill’, NBC News, διαθέσιμο εδώ
-
Here’s who stands to gain from the ‘big, beautiful bill.’ And who may struggle, CNN, διαθέσιμο εδώ
-
ΗΠΑ: Νέο ρεκόρ εσόδων από δασμούς, αλλά το έλλειμμα διευρύνεται, In.gr, διαθέσιμο εδώ
-
US loses last perfect credit rating amid rising debt, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
US Debt to GDP Ratio, Macro trends, διαθέσιμο εδώ
-
Customers look set to bear the tariff cost burden, Axios, διαθέσιμο εδώ
