Της Αναστασίας Δρόσου,
Πριν λίγες ημέρες, μέσα στον κυκεώνα των οικονομικών εκφοβισμών του Trump, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε πράξη την απειλή του για επιβολή εμπορικών δασμών σε ποσοστό 50% στη Βραζιλία. Η αιτία ήταν αρκετά ασαφής και συγκεχυμένη, ήτοι η «απάντηση στις νέες δημόσιες πολιτικές, πρακτικές και πράξεις που επιχειρούνται από την κυβέρνηση της Βραζιλίας».
Υπονοείται, μάλλον, η ιδεολογική αντίθεση του Trump με τον σοσιαλιστή Lula da Silva, ηγέτη του Εργατικού Κόμματος και Προέδρου της χώρας από τον Ιανουάριο του 2023. Η ατμόσφαιρα, εξάλλου, με τις ΗΠΑ ήταν ήδη ηλεκτρισμένη, καθώς ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος έχει προωθήσει από την αρχή της θητείας του σε πολιτικές κοινωνικής ενσωμάτωσης, αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης και οικονομικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, επιθυμεί να επαναπροσδιορίσει τη θέση της Βραζιλίας στο διεθνές στερέωμα, ιδίως ενδυναμώνοντας τον λόγο της στο πλαίσιο της BRICS και της G20.
Υπάρχει, όμως και ένας άλλος λόγος, ή μάλλον αφορμή, για την έκρηξη της αμερικανικής επιθετικότητας. Η δίκη του πρώην Προέδρου της Βραζιλίας, Jair Bolsonaro, για απόπειρα ανατροπής του πολιτεύματος μετά την ήττα του από τον Lulaτο το 2022, βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο Bolsonaro όχι απλώς συμπλέει ιδεολογικά με τον Trump, εντασσόμενος στον χώρο της άκρας δεξιάς, αλλά ταυτόχρονα αποτέλεσε και έναν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές και συμμάχους του τραμπικού καθεστώτος.
Η επιβολή δασμών, ωστόσο, είναι ένα οικονομικό μέτρο που, χρησιμοποιούμενο διαρκώς από τον Ιανουάριο ως εργαλείο εκβιασμού, θα έχανε ίσως τον ιδιαίτερο συμβολισμό που θέλει να δώσει ο Trump, εάν επιβαλλόταν μεμονωμένα. Έναν συμβολισμό που στην περίπτωση της Βραζιλίας είναι κυρίως πολιτικός: Οι φίλοι του Lula, οι οποίοι επιχειρούν δικαστικά τη διάσωση της δημοκρατίας είναι οι χειρότεροι εχθροί του Bolsonaro και πρέπει να τιμωρηθούν.
Έτσι, ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Scott Bessent, ανακοίνωσε επιπρόσθετα την επιβολή ατομικών κυρώσεων στον Alexandre de Moraes, Ανώτατο Δικαστή της Βραζιλίας, ο οποίος έχει πρωταγωνιστήσει στον αγώνα για την απόδοση ευθυνών στον Bolsonaro. Μάλιστα, προεδρεύει της εν εξελίξει δίκης εναντίον του πρώην Προέδρου, η οποία αναμένεται να καταλήξει στην καταδίκη του Bolsonaro και σε φυλάκιση έως 43 ετών (ναι, τα πράγματα είναι σοβαρά). Παράλληλα, ο Morales έχει κινήσει δεκάδες ποινικές ανακρίσεις εναντίον της οικογένειας Bolsonaro (αυτός δεν είναι, όμως, ο ρόλος ενός δικαστή;).
Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, ο Morales είναι «υπεύθυνος για μία καταπιεστική επιχείρηση λογοκρισίας, παράνομων κρατήσεων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτικοποιημένων διώξεων – συμπεριλαμβανομένου του πρώην Προέδρου Bolsonaro». Από την πλευρά της, η κυβέρνηση της Βραζιλίας μιλά για μία ευθεία επίθεση εναντίον της δημοκρατίας της χώρας. Ακόμη και πολιτικοί από τη συντηρητική πτέρυγα του Κοινοβουλίου, όπως ο João Amoêdo, συμφωνούν πως οι κυρώσεις αποτελούν επέμβαση στο δικαστικό σύστημα της Βραζιλίας.
Καθώς οι όροι ελευθερία και ανελευθερία φαίνεται να ατονούν σημασιολογικά, ο Μarco Rubio, Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αποκρυπτογραφεί κυνικά τον σκοπό της αμερικανικής αυτής κίνησης: «Πρόκειται για μία προειδοποίηση […]. Η δικαστική τήβεννος δεν μπορεί να σας προστατέψει».
Ο Rubio φαίνεται να ξεχνά πως η δικαστική τήβεννος δεν έχει ως σκοπό να προστατεύει τους δικαστές, αλλά να δηλώσει τον ρόλο τους: ρόλο ερευνητικό και όχι τιμωρητικό, αλλά αποκαταστατικό. Στη Βραζιλία, η δίκη εναντίον του Bolsonaro είναι μία δίκη συμβολικής αποκατάστασης των δημοκρατικών αρχών. Μήπως, εν τέλει, οι τραμπικοί ιθύνοντες φοβούνται πως μπορεί να έχουν την ίδια κατάληξη με τον Bolsonaro, σε μία χώρα με ακόμη ανθεκτικότερους δικαστικούς θεσμούς;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump accused of ‘attack on Brazilian democracy’ after sanctioning Bolsonaro trial judge, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- U.S. sanctions Brazilian judge targeted by Trump over Bolsonaro case, NBC News, διαθέσιμο εδώ
