Του Ιωάννη Περγαντή,
Όταν αναφερόμαστε σε μεγάλους γλύπτες του παρελθόντος, το κάνουμε σε συνάρτηση με το σπουδαίο έργο και τις ικανότητές τους. Υμνούμε τις τεχνοτροπίες, τα οράματα και την αντίληψή τους στις 3 διαστάσεις. Υπάρχουν πολλοί γλύπτες οι οποίοι έχουν μείνει στην ιστορία χάρη στο έργο τους, αλλά υπάρχουν και άλλοι οι οποίοι παρά τις ικανότητες τους, δεν γνώρισαν ποτέ τη δημοφιλία και την αναγνώριση που άξιζαν. Μια από αυτές τις περιπτώσεις, όπου ο περίγυρος «καταπνίγει» έναν καλλιτέχνη, αφορά τη ζωή της Γαλλίδας γλύπτριας Καμίλ Κλοντέτ.
Η Καμίλ, γεννημένη το 1864 στη νότια Γαλλία, έδειξε από μικρή ηλικία ροπή προς τη γλυπτική και τη τέχνη. Στην οικογένειά της, μεγάλη υποστήριξη έλαβε από τον πατέρα της, ενώ με τη μητέρα της δεν είχαν καλές σχέσεις, με τον αδελφό της να αποτελεί ο περίφημος ποιητής Πωλ Κλοντέλ. Η ικανότητα και το ταλέντο της αναδεικνύονται γρήγορα, με τον γλύπτη Άλφρεντ Μπούκερ να πείθει τους γονείς της να συνεχίσει προς μία καλλιτεχνική πορεία, εγγράφοντάς την στη σχολή Colarossi το 1881, η μόνη σχολή καλών τεχνών που δεχόταν γυναίκες. Εκεί, η Καμιλ ανέπτυξε και πειραματίστηκε με τη τέχνη, διαδίδοντας το όνομά της στους καλλιτεχνικούς κύκλους.
Το 1883 γνωρίζεται με τον γλύπτη Ωγκυστ Ροντέν, με τον οποίο ξεκίνησε άμεσα μια στενή σχέση, επαγγελματική και ερωτική. Στα επόμενα 10 χρόνια ακολούθησε μια μεγάλη και ασταμάτητη παραγωγικότητα των δύο, με την Καμίλ αρχικά να αποτελεί μούσα του Ροντέν, ενώ μετά έγινε μαθητευόμενη και συνεργάτιδα. Χάρη σε αυτή την ιδιόμορφη σχέση τους, την ίδια στιγμή που ο Ροντέν είχε ήδη σύντροφο, η Καμίλ έφτασε στη μεγαλύτερη παραγωγικότητά της, φτιάχνοντας τα πιο γνωστά της έργα. Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1890, το ειδύλλιο μεταξύ των δύο φτάνει στο τέλος του, με την Καμίλ να ακολουθεί μια ατομική πορεία, εκθέτοντας τα έργα της σε δημόσιες εκθέσεις και σαλον, λαμβάνοντας τον θαυμασμό όλων.
Η επόμενη δεκαετία αποτέλεσε πολύ καθοριστική για τη Καμίλ, καθώς τότε ήταν που η δημιουργικότητα της έφτασε στο απόγειό της, με τη συμμετοχή της σε εκθέσεις και παρουσιάσεις έργων. Όμως, παρά την καλλιτεχνική της οξύτητα, η ψυχολογία της είχε μια κατηφορική πορεία. Εμφάνιζε σταδιακά σημάδια απομόνωσης και καταθλιπτικών επεισοδίων, τα οποία την έθεσαν στην αφάνεια για χρόνια, με ορισμένες και σποραδικές εμφανίσεις σε σαλον και δεξιώσεις, αφαιρώντας της την δυνατότητα να αναδείξει το εργο της.
Τελικά, μετά από πρωτοβουλία της μητέρας και του αδελφού της, η Καμίλ στέλνεται στην ψυχιατρική κλινική Maison de Sante το 1913. Ο εγκλεισμός αυτός έγινε λίγες μέρες μετά τον θάνατο του πολυαγαπημένου της πατέρα, με την ίδια όμως να αγνοεί τον θάνατό του. Στον πολυετή αυτό εγκλεισμό της, σχεδόν 3 δεκαετίες, έλαβε στήριξη αποκλειστικά από την αδελφό της, με την μητέρα της να την απαρνιέται ολοκληρωτικά. Ανά τα χρόνια άλλαζε ιδρύματα, με τη κατάσταση της να δείχνει μια σταδιακή βελτίωση. Όσο ήταν έγκλειστη, ο αδελφός της ανέλαβε να φυλάξει τα έργα της στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου για την καλύτερη προστασία. Τελικά, μετά από τριάντα χρόνια εγκλεισμού, απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου του 1943, μόνη, ξεχασμένη και φτωχή, με το σώμα της να ενταφιάζεται στο δημόσιο κοιμητήριο του Monfaret, μιας μικρής κωμόπολης.
Το έργο της Κλοντε ήταν γνωστό και αξιοθαύμαστο για την εποχή της, αλλά δυστυχώς ελάχιστα από τα δημιουργήματά της μας μένουν μέχρι και σήμερα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην καταστροφή των έργων από την ίδια, απόρροια των ψυχολογικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε και στην εξαφάνιση άλλων κατά το πέρας του χρόνου. Το έργο της ήταν γνωστό για την αποτύπωση γυμνών κυρίων μορφών σε μάρμαρο. Η πλαστικότητα, η φυσικότητα του σώματος και οι σωστές αναλογίες και βάρη που αποτύπωνε δημιουργούσαν τον θαυμασμό όλων. Αρκετές φορές επεδίωκε να αποτυπώσει ερωτικές σκηνές, χωρίς όμως το γυμνό και το προκλητικό, ακολουθώντας μια πιο πλατωνική ή συγκρατημένη προσέγγιση. Αυτά τα στοιχεία τα αντλούμε από τα έργα που επιβίωσαν μέχρι και σήμερα, ενώ όλα όσα χάθηκαν αποτελούν ένα μεγάλο κενό για τη μελέτη του έργου της.
Άλλη μια πτυχή που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη πορεία της Κλοντελ αποτελεί η σχέση της με τον Ροντέν. Στην αρχή αποτελούσαν δάσκαλος και μαθήτρια, αλλά πολύ γρήγορα η σχέση τους εξελίχθηκε σε ένα ρομαντικό ειδύλλιο. Ως προς το έργο τους, ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον, η Καμίλ ως μοντέλο και ο Ροντέν ως μέντορας και δάσκαλος. Όμως, η εξέλιξη που είχε η Καμίλ καλλιτεχνικά καθορίστηκε από τον ίδιο τον Ροντέν. Πιθανότατα, ο Ροντέν, βλέποντας τις δυνατότητες της Κλοντέλ, έλαβε μέτρα ώστε να θέσει εμπόδια και να σαμποτάρει το έργο της, φοβούμενος μήπως ξεπεράσει το όνομά του ως καλλιτέχνης. Αυτό αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο στην καριέρα της Κλοντέλ, καθώς μέχρι και τον χωρισμό τους, αλλά και αργότερα, επισκιάζονταν από τον Ροντέν ως καθοδηγητής και επόπτης, λες και το έργο της είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα του ίδιου.
Η Κλοντελ ήταν μια καλλιτέχνης με προοπτικές ενός σπουδαίου ονόματος. Οι εκ γενετής ικανότητές της, χάραζαν μια λεπτή και σπουδαία πορεία στο χώρο της γλυπτικής. Διάφορες συνθήκες όμως, οικογενειακές, αισθηματικές και ψυχολογικές, οδήγησαν ένα τέτοιο ταλέντο στην αφάνεια, ενώ έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια ώστε το όνομά της να λάβει την αναγνώριση που του αξίξει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καμίλ Κλοντέλ: Η τραγική γλύπτρια που η ιστορία τη θέλει απλώς “ερωμένη του Ρόντεν”, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Η σπαρακτική ιστορία της «κακοαγαπημένης» γλύπτριας Καμίλ Κλοντέλ, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Καμίλ Κλοντέλ, η ταλαντούχα γλύπτρια με το τραγικό τέλος, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ.
