Της Στέλλας Πετρακάκη,
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, υπογράμμισε πρόσφατα τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως έναρξη των εργασιών της G7, που διεξήχθη στο Κανάνασκις του Καναδά στις 15–16 Ιουνίου 2025. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, επανέλαβε ότι το Ισραήλ διατηρεί «το δικαίωμα να αμυνθεί», ενώ χαρακτήρισε το Ιράν «την κύρια πηγή περιφερειακής αστάθειας» στη Μέση Ανατολή .
Στο πλαίσιο της κλιμακούμενης κρίσης Ισραήλ–Ιράν, η Φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι δεν υφίσταται καμία αμφιβολία πως το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί, ιδίως όταν απειλείται η εθνική του ασφάλεια . Η δήλωση αυτή εντάσσεται στη μακρόχρονη πολιτική της ΕΕ για την υποστήριξη του διεθνούς δικαίου, όταν ένα κράτος-μέλος κινδυνεύει απειλές ή επιθέσεις.
Το κεντρικό μήνυμα της κ. Φον ντερ Λάιεν ήταν ότι «το Ιράν είναι η κύρια πηγή περιφερειακής αστάθειας». Αναφέρθηκε ειδικότερα στις ανησυχίες για το πυρηνικό και βαλλιστικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, το οποίο, σύμφωνα με την ΕΕ, αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο για τη Μέση Ανατολή, αλλά και για την παγκόσμια ειρήνη. Επιπλέον, επεσήμανε ότι οι ίδιοι βαλλιστικοί πύραυλοι και drones που προέρχονται από το Ιράν πλήττουν αδιακρίτως αστικούς στόχους τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Ουκρανία .
Κατά τη σύνοδο της G7, οι ηγέτες εξέφρασαν τη στήριξή τους προς το Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας το δικαίωμα αυτοάμυνάς του και καταδικάζοντας τις «τρομοκρατικές» και «ασταθείς» πρακτικές του Ιράν. Παράλληλα, η Φον ντερ Λάιεν επανέλαβε την ανάγκη εξεύρεσης μακροπρόθεσμης λύσης μέσω διαπραγματεύσεων, ειδικά όσον αφορά τον πυρηνικό στόχο της Τεχεράνης. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ συμφώνησαν επίσης στην ανάγκη προστασίας των αγορών ενέργειας από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
Η απόφαση της Φον ντερ Λάιεν να πάρει δημόσια θέση χωρίς την προηγούμενη συνεννόηση με τα κράτη-μέλη προκάλεσε αντιδράσεις, κυρίως από την Ιρλανδία. Ευρωβουλευτές από την Fianna Fáil και τη Sinn Féin απαίτησαν ανασκόπηση της πολιτικής της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι η επικέντρωση στο Ιράν και η αποδοχή των ισραηλινών ενεργειών χωρίς σαφή εντολή από το Συμβούλιο υποσκάπτουν τον ρόλο της ΕΕ ως ουδέτερου διαμεσολαβητή .
Στη διάρκεια της συνομιλίας της με τον Νετανιάχου, η Φον ντερ Λάιεν επανέλαβε τη σοβαρή ανησυχία της για την κατάσταση στη Γάζα. Ζήτησε την άμεση πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας και την άμεση απελευθέρωση των ομήρων, ώστε να διασφαλιστεί ο τερματισμός των εχθροπραξιών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύεται να παρακολουθεί την εφαρμογή των υποσχέσεων για αύξηση βοήθειας.
Η Φον ντερ Λάιεν επεσήμανε πως τα όπλα που κατασκευάζει το Ιράν (drones και πύραυλοι) χρησιμοποιούνται στις συγκρούσεις όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας τη διασύνδεση των δύο κρίσεων. Η ΕΕ προχωρεί πλέον σε νέο πακέτο κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας και εξετάζει πιθανούς μηχανισμούς ελέγχου/περιορισμού των εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού από την Τεχεράνη.
Η Φον ντερ Λάιεν επιχείρησε να ισορροπήσει ανάμεσα στην αυτοάμυνα του Ισραήλ, στην καταδίκη της επιθετικής πολιτικής του Ιράν, και στην ανάγκη διάσωσης της διπλωματίας ως μακροπρόθεσμη λύση. Η δημόσια στήριξη που εξέφρασε προς το Ισραήλ τροφοδότησε εντάσεις εντός της ΕΕ, ενώ η έκκλησή της για συντονισμένη απάντηση με διαπραγματεύσεις δείχνει τη στρατηγική προσέγγιση της Επιτροπής.
Σε μέλλοντα χρόνο, οι εξελίξεις θα καθορίσουν αν η διπλωματία θα καταφέρει να φέρει σταθερότητα σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει παράλληλες απειλές και αν η ΕΕ θα μπορέσει να λειτουργήσει ως αξιόπιστος παράγων ειρήνης και συνεννόησης.
Εάν συνεχιστεί η παρούσα δυναμική, η ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ενδέχεται να κλιμακωθεί περαιτέρω. Το Ιράν, μέσω των πυρηνικών και βαλλιστικών του προγραμμάτων αλλά και μέσω των περιφερειακών του συμμάχων (όπως η Χεζμπολάχ και οι Χούθι), μπορεί να συνεχίσει να προκαλεί αποσταθεροποίηση, οδηγώντας σε νέες στρατιωτικές συγκρούσεις. Το Ισραήλ, επικαλούμενο το δικαίωμα αυτοάμυνας, πιθανόν να προβεί σε πιο επιθετικές προληπτικές ενέργειες για να περιορίσει την ιρανική απειλή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την ηγεσία της Φον ντερ Λάιεν, θα επιχειρήσει να ισορροπήσει ανάμεσα στη στήριξη της ασφάλειας του Ισραήλ και στην αποτροπή γενικευμένου πολέμου, ενισχύοντας τις διπλωματικές προσπάθειες. Παράλληλα, οι κυρώσεις κατά του Ιράν ενδέχεται να αυστηροποιηθούν, ειδικά εφόσον αποδειχθεί συμμετοχή του στην αποσταθεροποίηση και της Ουκρανίας.
Η επόμενη κρίσιμη παράμετρος θα είναι η περαιτέρω εμπλοκή των ΗΠΑ και η στάση της G7, καθώς από τη συντονισμένη διεθνή πίεση θα εξαρτηθεί αν θα αποφευχθεί μια ευρύτερη περιφερειακή ανάφλεξη.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Φον Ντερ Λάιεν: Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί – Το Ιράν η κύρια πηγή περιφερειακής αστάθειας, CNN.gr, διαθέσιμο εδώ
