Της Μαριτίνας Χριστοφυλάκου,
H Νότια Κορέα σε περίοδο πολιτικών αναταραχών
Στις 3 Δεκεμβρίου του 2024 η Νότια Κορέα βυθίστηκε σε μία πρωτοφανή πολιτική κρίση για τα δεδομένα της εποχής μας, όταν ο Πρόεδρος Yoon Suk Yeol κήρυξε στρατιωτικό νόμο, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά από την εκδημοκρατικοποίηση της χώρας το 1987. Παρόλο που η απόφαση ανακλήθηκε έξι ώρες αργότερα μετά την ομόφωνη απόρριψη από την Εθνοσυνέλευση, η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και ανησυχίες για το μέλλον της δημοκρατικής Κορέας. Έπειτα από ισχυρά αιτήματα παραπομπής του σε δίκη, χαμηλά ποσοστά αποδοχής του και ένα κοινοβούλιο που ελεγχόταν από την αντιπολίτευση, η ηγεσία του Yoon κατέρρευσε. Τον ίδιο μήνα, λίγες μέρες αργότερα, η Εθνοσυνέλευση της Νότιας Κορέας ψήφισε με 204 ψήφους υπέρ της παραπομπής του σε δίκη έναντι 85, με μέλη του κόμματος του ίδιου του Yoon να ψηφίζουν υπέρ και να καθορίζουν έτσι την πλειοψηφία. Στις 4 Απριλίου του 2025, τέσσερις μήνες μετά το μοιραίο λάθος του πρώην προέδρου, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Νότιας Κορέας τον καθαίρεσε από το αξίωμά του.
Η πολιτική αστάθεια που προκλήθηκε έφερε σε μεγάλο διχασμό τη χώρα και χαρακτηρίστηκε από την όξυνση των ιδεολογικών αντιθέσεων και των ήδη υπαρχουσών εντάσεων μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων, με διαμαρτυρίες χιλιάδων πολιτών να λαμβάνουν χώρα. Η κήρυξη στρατιωτικού νόμου επιδείνωσε αισθητά αυτές τις διαφορές, μετατρέποντας τις μακροχρόνιες αντιπαραθέσεις σε κρίση για τουλάχιστον ένα 5μηνο. Από τη μία πλευρά, οι σκληροπυρηνικοί συντηρητικοί υποστηρικτές του Yoon, συμπεριλαμβανομένων ακροδεξιών πολιτικών ομάδων, χριστιανικών οργανώσεων, ηλικιωμένων συντηρητικών ψηφοφόρων και παρατάξεων, όπως το πρώην κυβερνών Κόμμα Λαϊκής Δύναμης (PPP) και το Φιλελεύθερο Κόμμα Ενοποίησης (LUP). Αυτές οι ομάδες θεωρούσαν πως ο Yoon ήταν ο μόνος που εναντιωνόταν στην κατ’ αυτούς επικίνδυνη εξάπλωση των προοδευτικών αξιών στην εκπαίδευση, στα μέσα ενημέρωσης και στην κοινωνία γενικότερα.
Από την άλλη πλευρά, ένας ευρύς συνασπισμός προοδευτικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών – συμπεριλαμβανομένων εργατικών συνδικάτων, φοιτητικών ομάδων, φεμινιστικών οργανώσεων, ακτιβιστών LGBTQ+ και κομμάτων της αντιπολίτευσης κατέκλυσε τους δρόμους. Ενωμένοι κάτω από ομάδες-ομπρέλες όπως η Candlelight Action και η BISANG Action, οι προοδευτικοί Νοτιοκορεάτες απαίτησαν δημοκρατική λογοδοσία προβάλλοντας αντίσταση σε αυτό που θεωρούν αυταρχική οπισθοδρόμηση. Αυτή η έντονη διαίρεση του πληθυσμού αντανακλά όχι μόνο την τρέχουσα πολιτική αστάθεια, αλλά και τις ανεπίλυτες εντάσεις από την ταραχώδη ιστορία της δημοκρατίας στη Νότια Κορέα.
Το εκθετικά αυξανόμενο χάσμα των σύγχρονων μορφών της αριστεράς και της δεξιάς είναι πλέον εμφανές όχι μόνο στη Νότια Κορέα, αλλά σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Οι κοινωνίες είναι αγανακτισμένες και η αγανάκτηση αυτή πυροδοτείται από την αντίθεση μεταξύ των συμφερόντων και των στάσεων των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Το πολιτικό τοπίο της Νότιας Κορέας χαρακτηρίζεται από έντονη κομματική αντιπαλότητα και σφοδρές φραξιονιστικές συγκρούσεις, κάτι που παρατηρούμε να ισχύει σε μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μεγάλα πολιτικά κόμματα βρίσκονται σε ασυμβίβαστες διαμάχες, ιδίως οι δύο κυρίαρχες δυνάμεις στη σύγχρονη πολιτική: το προοδευτικό Δημοκρατικό Κόμμα της Κορέας (DPK) και το συντηρητικό Κόμμα Λαϊκής Εξουσίας (PPP). Αυτά τα δύο κόμματα έχουν θεμελιώδεις διαφορές στις πολιτικές και τις ιδεολογίες τους και συχνά επιδίδονται σε έντονη ρητορική και αντιπαραθέσεις.
Συχνά χρησιμοποιούνται ισχυρισμοί για σκάνδαλα ως όπλα για πολιτικό όφελος, βλάπτοντας τη φήμη και εντείνοντας την πόλωση μεταξύ των υποστηρικτών. Αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως η Βόρεια Κορέα, οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και η εξωτερική πολιτική, αποτελούν τη θεματολογία των εσωτερικών διαμαχών, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω την εθνική πολιτική. Η δικαιολόγηση του Προέδρου Yoon για την επιβολή στρατιωτικού νόμου, επικαλούμενη υποτιθέμενες αντικρατικές συνωμοσίες, ενέτεινε αυτό το κλίμα δυσπιστίας και αντιπαράθεσης. Αν και τα κόμματα τόσο της αντιπολίτευσης όσο και της κυβέρνησης συνεργάστηκαν προσωρινά για την άρση του στρατιωτικού νόμου, με το που αυτό επετεύχθη δεν άργησαν να επανέλθουν στις αρχικές τους θέσεις, ενώ έπειτα από την απόφαση για απομάκρυνση του Yoon Suk Yeol από την προεδρία, ακολούθησε μία πολωμένη προεκλογική περίοδος.
Oι εκλογές της 3ης Ιουνίου 2025
Στις 3 Ιουνίου 2025, ο Lee Jae-myung του Δημοκρατικού Κόμματος εξασφάλισε μια σαρωτική νίκη στις 21ες προεδρικές εκλογές της Νότιας Κορέας. Έπειτα από την πολιτική αναταραχή του πρώτου εξαμήνου του 2025, η ασιατική χώρα των 50 εκατομμυρίων επέλεξε την κεντροαριστερά ως τον διάδοχο της αμφιλεγόμενης, αποτυχημένης συντηρητικής προεδρίας του Yoon και την εμπιστεύτηκε να επανορθώσει όχι μόνο τη ζημιά που υπέστη το πολίτευμα και η κοινωνική συνοχή της χώρας, αλλά και να αναλάβει το χειρισμό των σοβαρών και περίπλοκων προκλήσεων του δημογραφικού, της απειλής της Βόρειας Κορέας και των προβλημάτων της οικονομίας που αντιμετωπίζει.
Οι βασικοί υποψήφιοι πρόεδροι στις εκλογές ήταν τρεις, με ξεχωριστά πολιτικά οράματα ο καθένας. Ο Lee Jae-myung του Δημοκρατικού Κόμματος είναι ένας προοδευτικός ηγέτης γνωστός για τη ρεαλιστική εξωτερική πολιτική του, η οποία επικεντρώνεται στην ανοικοδόμηση της διακορεατικής εμπιστοσύνης, στην ενίσχυση των δεσμών με την Κίνα και τη Ρωσία και στην υποστήριξη της στρατιωτικής κυριαρχίας μέσω της μεταβίβασης του επιχειρησιακού ελέγχου σε καιρό πολέμου. Ο Kim Moon-soo, που εκπροσωπεί το συντηρητικό Κόμμα Λαϊκής Δύναμης, δίνει προτεραιότητα στην πυρηνική αποτροπή, δηλαδή στην αύξηση της πυρηνικής ικανότητας ως απειλή προς άλλες πυρηνικές δυνάμεις, και σε μια ισχυρότερη συμμαχία ΗΠΑ – Νορβηγίας, αντιτιθέμενος στη μεταβίβαση ελέγχου για τη διατήρηση της παρουσίας των αμερικανικών στρατευμάτων.
Ο 40χρονος Lee Jun-seok του Νέου Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, πρώην μέλος του PPP, συνδυάζει συντηρητικά ιδανικά με μεταρρυθμιστικούς στόχους, στοχεύοντας στην υποστήριξη των νέων μέσω της αναδιάρθρωσης της κυβέρνησης και της αυξημένης συνεργασίας με την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Καθώς, σύμφωνα με το σύνταγμα της Νότιας Κορέας ένας πρόεδρος μπορεί να τελέσει μόνο μία θητεία και δεν μπορεί να επανεκλεγεί, δεν είναι καθόλου απίθανο κάποιος από τους δύο συντηρητικούς ηγέτες να εκλεγεί στο μέλλον, ενώ ο νικητής των εκλογών της 3ης Ιουνίου Πρόεδρος Lee είχε χάσει στο παρελθόν τις εκλογές του 2022 από τον καθαιρεθέντα πρώην πρόεδρο Yoon Suk Yeol.
Ο Lee πιθανόν να αποτελέσει μία ενδιαφέρουσα φιγούρα στην παγκόσμια πολιτική σκηνή λόγω των στάσεων, αλλά και του ιστορικού του. Γεννήθηκε σε φτωχή οικογένεια, και μεγάλωσε σε αντίξοες συνθήκες, αναγκαζόμενος να αφήσει το σχολείο προσωρινά και να εργαστεί σε εργοστάσια για πολλά χρόνια, όμως κατέληξε στη ζωή του να σπουδάζει, να γίνεται δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αποκτά κορυφαία πολιτικά αξιώματα, όπως αυτά του δημάρχου του Seongnam και του κυβερνήτη της επαρχίας Gyeonggi. Η αδιαμφισβήτητη νίκη του με σχεδόν 50% των ψήφων αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην δυσαρέσκεια των Νοτιοκορεατών με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Αν και η εκστρατεία του Lee αντιμετώπισε νομικές αναταραχές – συμπεριλαμβανομένης μιας καταδίκης που ανατράπηκε κατόπιν έφεσης και μιας εκκρεμούς επανάληψης της δίκης – διατήρησε υψηλά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις, αντανακλώντας κυρίως την αγανάκτηση των ψηφοφόρων με τη συντηρητική ηγεσία, αλλά και ίσως την ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή. Παρά τις προηγούμενες επικρίσεις του προς την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ο Lee επιβεβαίωσε την υποστήριξή του προς τη συμμαχία ΗΠΑ – Νότιας Κορέας, θεωρώντας την κεντρικής σημασίας για τη διπλωματία της χώρας που μέλλεται να κυβερνήσει. Υποστηρίζει μια ρεαλιστική στάση απέναντι στην Κίνα και μια συνεργατική, σταδιακή προσέγγιση απέναντι στη Βόρεια Κορέα. Ενώ η μετριοπάθειά του έχει προκαλέσει προβληματισμούς, οι θέσεις του ευθυγραμμίζονται με τη στρατηγική σταθερότητα που απαιτεί αυτή η ασταθής εποχή που διανύουμε. Ωστόσο, η συνταγματική ασάφεια γύρω από την προεδρική ασυλία και οι συνεχιζόμενες νομικές δίκες του αφήνουν επίμονα ερωτήματα.
Η προεδρία του Lee Jae-myung συμπίπτει χρονικά με ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για τη Νότια Κορέα, με ίσες δυνατότητες να αποτελέσει σημείο ανάκαμψης ή να προκαλέσει περαιτέρω χάος. Η δέσμευσή του στην πραγματιστική διπλωματία, την κοινωνική ισότητα και τη θεσμική μεταρρύθμιση τον τοποθετεί στην κατάλληλη θέση για να αντιμετωπίσει μακροχρόνιες πολιτικές και γεωπολιτικές προκλήσεις. Ωστόσο, η ίδια τολμηρή ατζέντα, εάν δεν εφαρμοστεί με πειθαρχία και ευρεία συναίνεση, θα μπορούσε να αποτύχει λόγω πολιτικής αντίστασης, νομικής αβεβαιότητας ή μεταβαλλόμενης διεθνούς δυναμικής. Το αν η ηγεσία του θα ενοποιήσει μια βαθιά πολωμένη κοινωνία και θα επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της Νότιας Κορέας στην παγκόσμια σκηνή – ή θα επιδεινώσει τις εσωτερικές διαιρέσεις και τις διπλωματικές τριβές – μένει να φανεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 3 things to watch as South Koreans head toward the polls following turbulent political period, The Conversation, διαθέσιμο εδώ
-
South Korea’s New President: Frying Pan to Fire, CSIS, διαθέσιμο εδώ
-
Why is political division in South Korea so intense?, Global Times, διαθέσιμο εδώ
-
Thousands hit the streets for South Korea’s impeached ex-president Yoon, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
