Του Ευάγγελου Γκούντα,
Μια απρόσμενη νομική μάχη ξέσπασε στην Ινδία, με πρωταγωνιστή το X (πρώην Twitter) και αντίπαλο την ίδια την κυβέρνηση του Narendra Modi. Η πλατφόρμα του Elon Musk καταγγέλλει παραβίαση της ελευθερίας του λόγου και προσφεύγει στα δικαστήρια, θέτοντας στο μικροσκόπιο έναν νέο μηχανισμό online λογοκρισίας. Η υπόθεση έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας ψηφιακής «βόμβας»: τεχνολογία, πολιτική, νομικές προεκτάσεις και βεβαίως την έντονη παρουσία του Elon Musk, ενός ανθρώπου που σπάνια ακολουθεί την πεπατημένη. Τι έχει συμβεί λοιπόν;
Ο “Sahyog” και η σπίθα της σύγκρουσης
Η αφορμή για τη διαμάχη δόθηκε όταν το Υπουργείο Εσωτερικών της Ινδίας λάνσαρε έναν ιστότοπο με την ονομασία “Sahyog” (που σημαίνει «συνεργασία»). Μέσω αυτής της πλατφόρμας, χιλιάδες κρατικοί υπάλληλοι, από υψηλόβαθμους αξιωματούχους μέχρι τοπικούς αστυνομικούς, αποκτούν τη δυνατότητα να ζητούν την άμεση αφαίρεση περιεχομένου από social media, χωρίς τη συνήθη νομική διαδικασία. Το X, όμως, χτύπησε καμπανάκι. Κατηγόρησε την κυβέρνηση Modi ότι δημιουργεί έναν «παράλληλο μηχανισμό λογοκρισίας» έξω από κάθε νομικό έλεγχο, και αποφάσισε να κινηθεί νομικά. Η υπόθεση εκδικάζεται στο Ανώτατο Δικαστήριο της Καρνατάκα και έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων τόσο εντός Ινδίας, όσο και διεθνώς.
Τι ακριβώς φοβάται το X;
Το X υποστηρίζει πως ο “Sahyog” επιτρέπει την αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη λογοκρισία, εφόσον δεν απαιτείται πλέον δικαστική απόφαση, ούτε δυνατότητα προσφυγής του χρήστη. Αυτό, όπως υποστηρίζουν οι νομικοί του, παραβιάζει το Άρθρο 19 του ινδικού Συντάγματος, που προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης. Είναι χαρακτηριστικό πως, σε αντίθεση με το X, τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Meta (Facebook/Instagram), η Google και η Amazon έχουν ήδη συμμορφωθεί με τις οδηγίες της κυβέρνησης και συνεργάζονται με τον “Sahyog”. Το X επέλεξε διαφορετικό δρόμο, ίσως λόγω των πιο «φιλελεύθερων» αρχών του, ίσως επειδή θέλει να στείλει ένα μήνυμα διεθνώς.
Η Ινδία και το δύσκολο παρελθόν του X
Η αλήθεια είναι ότι το X έχει εδώ και χρόνια δύσκολες σχέσεις με την κυβέρνηση της Ινδίας. Κατά τη διάρκεια των αγροτικών κινητοποιήσεων το 2021, το τότε Twitter είχε αρνηθεί να κατεβάσει tweets Ινδών δημοσιογράφων και ακτιβιστών, παρότι υπήρξαν σχετικές κυβερνητικές εντολές. Το 2022, η πλατφόρμα δέχτηκε πιέσεις να μπλοκάρει χρήστες που «διασπείρουν παραπληροφόρηση», χωρίς πάντα να αποσαφηνίζεται ποιος ορίζει τι θεωρείται παραπληροφόρηση. Το 2023, η Ινδία απείλησε το X με ποινές για «μη συμμόρφωση με τις κυβερνητικές οδηγίες» και είχε ήδη μπλοκάρει προσωρινά κάποιους λογαριασμούς. Με βάση αυτό το ιστορικό, η νέα προσφυγή του X δεν ήρθε εντελώς από το πουθενά. Αντίθετα, φαίνεται να αποτελεί το αποκορύφωμα μιας μακρόχρονης διαμάχης ανάμεσα σε μια πολυεθνική πλατφόρμα και μια ισχυρή εθνική κυβέρνηση.
Η απάντηση της κυβέρνησης Modi
Η ινδική κυβέρνηση, από την πλευρά, απέρριψε τις κατηγορίες. Σύμφωνα με τις αρχές, το Sahyog «δεν είναι εργαλείο λογοκρισίας, αλλά συνεργασίας». Δηλώνουν ότι στόχος είναι να εντοπίζεται γρήγορα περιεχόμενο που απειλεί τη δημόσια τάξη, προάγει τη βία ή παραβιάζει τους νόμους της χώρας. Επιμένουν, επίσης, πως όλες οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν υποχρέωση να συμμορφώνονται με την τοπική νομοθεσία και ότι το X δεν δικαιούται «ειδική μεταχείριση».
Οι διεθνείς αντιδράσεις και οι οικονομικές προεκτάσεις
Το ενδιαφέρον, όμως, δεν σταματά στην Ινδία. Η υπόθεση έχει διεθνή απήχηση και όχι μόνο για λόγους αρχών. Ο Elon Musk επιδιώκει εδώ και καιρό να επεκτείνει την παρουσία του στην Ινδία με τις εταιρείες Tesla και Starlink. Πολλοί θεωρούν πως η σύγκρουση με την κυβέρνηση θα μπορούσε να περιπλέξει, ή ακόμα και να καθυστερήσει τα σχέδια του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία στην ασιατική αγορά. Παράλληλα, η στάση της Ινδίας παρακολουθείται στενά και από άλλες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου το διαδίκτυο παίζει όλο και μεγαλύτερο πολιτικό ρόλο. Το τι θα αποφασιστεί μπορεί να λειτουργήσει σαν νομικό και πολιτικό προηγούμενο.
Ελευθερία λόγου ή εργαλείο πίεσης;
Βεβαίως, υπάρχει και η πιο κυνική ανάγνωση. Ορισμένοι σχολιαστές σημειώνουν πως το X δεν φημίζεται πάντα για τη διαφάνεια ή την αντικειμενικότητά του. Το τελευταίο διάστημα έχει δεχτεί επικρίσεις για χαλαρό έλεγχο σε θέματα παραπληροφόρησης και ρητορικής μίσους. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η προσφυγή εναντίον της Ινδίας ίσως εξυπηρετεί πιο ευρύτερες στρατηγικές, όπως η προβολή του X ως «υπερασπιστή της ελευθερίας» για λόγους branding. Άλλοι, πάλι, βλέπουν στο πρόσωπο του Elon Musk έναν «ψηφιακό ακτιβιστή» με παγκόσμια ατζέντα, που θέλει να χαράξει νέους κανόνες στο τοπίο του διαδικτύου, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ρήξεις με κυβερνήσεις.
Το διακύβευμα
Το διακύβευμα δεν αφορά μόνο μια εταιρεία και ένα κράτος, αφορά όλους μας. Ποιος αποφασίζει τι επιτρέπεται να λέγεται στο διαδίκτυο; Έχει το κράτος δικαίωμα να λογοκρίνει περιεχόμενο χωρίς διαφάνεια και ένδικα μέσα; Και τι σημαίνει πραγματικά «ελευθερία του λόγου» στην εποχή των αλγορίθμων και των πολιτικών αφηγημάτων; Η απόφαση του δικαστηρίου δεν θα επηρεάσει μόνο την Ινδία, αλλά πιθανώς θα αποτελέσει παράδειγμα για το πώς οι κυβερνήσεις, οι πολίτες και οι πλατφόρμες θα διαπραγματεύονται στο μέλλον την ελευθερία στο διαδίκτυο. Μια μάχη που, όπως φαίνεται, μόλις ξεκίνησε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Countries where the X social network is banned, english.alarabiya.net, διαθέσιμο εδώ
- Musk’s X is suing India, as Tesla and Starlink plan entry, bbc.com, διαθέσιμο εδώ
