Της Παναγιώτας Κλεφτόγιαννη,
Τα τελευταία χρόνια, ένα φαινόμενο που γνωρίζει ανησυχητική αύξηση στην Ελλάδα είναι η βία μεταξύ ανηλίκων. Περιπτώσεις όπως η ενδοσχολική βία, οι διαμάχες μεταξύ μαθητών και το bullying, έχουν απασχολήσει έντονα την κοινή γνώμη. Η βία, όμως, δεν πρέπει να γίνει συνήθεια. Για τον λόγο αυτό, η κυβέρνηση αποφάσισε πρόσφατα τη λήψη μιας σειράς νέων μέτρων, με στόχο την πρόληψη και την εξάλειψη των περιστατικών βίας μεταξύ ανηλίκων.
Για την εξάλειψη του φαινομένου απαιτείται ένα πολυεπίπεδο σχέδιο παρέμβασης, το οποίο θα αποτρέπει τους νέους από την άσκηση βίας. Η προσέγγιση που επέλεξε η κυβέρνηση βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: την πρόληψη, την καταστολή και την επανένταξη. Έτσι, τα μέτρα ξεφεύγουν από την αποκλειστικά αστυνομική και δικαστική διαχείριση του προβλήματος και εστιάζουν στις βαθύτερες αιτίες, που σχετίζονται με κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.
Το πιο κρίσιμο στοιχείο της νέας στρατηγικής είναι η έμφαση στην πρόληψη. Τα σχολεία, ως βασικά κύτταρα κοινωνικοποίησης των παιδιών και των εφήβων, τοποθετούνται στο επίκεντρο της δράσης. Δημιουργούνται ομάδες πρόληψης και διαχείρισης της ενδοσχολικής βίας σε κάθε σχολική μονάδα, οι οποίες θα απαρτίζονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες: εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και τον διευθυντή του σχολείου. Επιπλέον, καθιερώνονται υποχρεωτικά προγράμματα κοινωνικής και συναισθηματικής αγωγής από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Σκοπός είναι τα παιδιά να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και να επιλύουν ειρηνικά τις συγκρούσεις.
Οι εκπαιδευτικοί πλέον επιμορφώνονται υποχρεωτικά στη διαχείριση κρίσεων και στην ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών. Παράλληλα, η Πολιτεία επενδύει στη δια βίου μάθηση για γονείς, μέσω της δημιουργίας «Σχολών Γονέων» σε κάθε δήμο. Οι γονείς θα μπορούν να παρακολουθούν δωρεάν σεμινάρια για την ανατροφή παιδιών, την αντιμετώπιση συγκρούσεων και την αποτελεσματική επικοινωνία με τους εφήβους.
Το επόμενο βήμα αφορά την καταστολή. Η προσέγγιση της κυβέρνησης δίνει έμφαση στην αποκαταστατική δικαιοσύνη, με αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ώστε οι υποθέσεις βίας να οδηγούνται ταχύτερα σε ειδικά αναμορφωτικά πλαίσια.
Όσον αφορά την επανένταξη των παραβατών στην κοινωνία, θεσπίζονται μέτρα που αποφεύγουν τη φυλάκιση, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων. Αντ’ αυτής, οι ανήλικοι δράστες θα υποχρεώνονται να παρακολουθούν συνεδρίες με ψυχολόγους, να συμμετέχουν σε ομαδικά προγράμματα διαχείρισης θυμού και να προσφέρουν κοινωνική εργασία.
Ήδη στα μεγάλα αστικά κέντρα δημιουργούνται νέα «Κέντρα Υποστήριξης Νέων», στα οποία θα εντάσσονται οι ανήλικοι παραβάτες. Τα κέντρα αυτά θα λειτουργούν σε συνεργασία με τα Δικαστήρια Ανηλίκων και τις κοινωνικές υπηρεσίες, αποτελώντας έναν κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα της επανένταξης. Μια σημαντική καινοτομία είναι η ίδρυση Γραφείων Αντιμετώπισης Βίας Ανηλίκων σε αστυνομικά τμήματα, με εξειδικευμένους αξιωματικούς, εκπαιδευμένους να χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις με ευαισθησία και χωρίς να στιγματίζουν τα παιδιά.
Παράλληλα, ξεκινά εκστρατεία ενημέρωσης με τίτλο «Μίλα τώρα – Μην το ανεχτείς», με στόχο να ενθαρρυνθούν τα θύματα να σπάνε τη σιωπή τους και να αναζητούν βοήθεια. Επιπλέον, η καμπάνια «Σεβασμός στο Διαδίκτυο» περιλαμβάνει βίντεο, podcasts και εκπαιδευτικό υλικό για γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς, διαθέσιμο μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας. Στην εποχή της τεχνολογίας, αναδύεται μια νέα και επικίνδυνη μορφή βίας: η ψηφιακή βία. Το cyberbullying, οι διασυρμοί, οι εξαναγκασμοί και η βιντεοσκόπηση βίαιων περιστατικών με σκοπό τη δημοσίευση στο διαδίκτυο αποτελούν καθημερινότητα για πολλούς νέους. Η κυβέρνηση, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ανακοινώνει τη δημιουργία πλατφόρμας καταγγελιών για περιστατικά ψηφιακής βίας. Προωθεί, επίσης, τη συνεργασία με πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για την άμεση αφαίρεση τέτοιου περιεχομένου.
Τα προαναφερθέντα μέτρα αποτελούν ένα πρώτο, σημαντικό βήμα. Η επιτυχία τους, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματική εφαρμογή τους, τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και τη συνεχή αξιολόγηση.
Η βία μεταξύ ανηλίκων δεν είναι απλώς απόρροια κακής συμπεριφοράς. Είναι συχνά ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που δεν παρέχει τα σωστά πρότυπα και αφήνει τα παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς στήριξη, μέσα στην πίεση, την ανασφάλεια και την ανισότητα. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η αντιμετώπιση του φαινομένου δε μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε ποινικά μέτρα. Απαιτείται βαθιά πολιτισμική αλλαγή. Οφείλουμε να καλλιεργήσουμε κουλτούρα σεβασμού, ενσυναίσθησης και δημοκρατικής συνύπαρξης. Να επενδύσουμε στη δημόσια παιδεία, την κοινωνική συνοχή και την ψυχική υγεία. Η αντιμετώπιση της ανήλικης βίας δεν είναι απλώς ένα πολιτικό στοίχημα, είναι ένα ηθικό χρέος προς τις επόμενες γενιές. Αν θέλουμε ένα ασφαλές, δίκαιο και ανθρώπινο μέλλον, πρέπει να ξεκινήσουμε από τα θεμέλια: από τα παιδιά μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τι περιλαμβάνει η εθνική στρατηγική για την βία των ανηλίκων – Τα νέα μέτρα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
