Της Στέλλας Πασίνη,
Πηνελόπη Δέλτα. Ένα όνομα χαραγμένο στις μνήμες των παιδικών μας χρόνων. Η συγγραφέας νεανικών μυθιστορημάτων θα αφήσει την τελευταία της πνοή σαν σήμερα, στις 2 Μαΐου 1941. Ο θάνατός της ήταν μαρτυρικός, αλλά λυτρωτικός.
Στις 24 Απριλίου 1874, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, θα έρθει στη ζωή μία σπουδαία προσωπικότητα. Ο μεγαλέμπορος βαμβακιού, Εμμανουήλ Μπενάκης και η σύζυγός του, Βιργινία Χωρέμη, θα δεχτούν το τρίτο από τα έξι παιδιά τους μέσα σε ένα κλίμα ευτυχίας. Ωστόσο, ο αυταρχικός χαρακτήρας της οικογένειας —εξαιτίας της κοινωνικής και οικονομικής της θέσης— θα αποτελέσει μία «θηλιά» στο λαιμό της νεαρής Πηνελόπης, η οποία θα επιζητήσει γρήγορα την ελευθερία της. Μία ελευθερία που δεν κατάφερε ποτέ να έχει. Η καταπίεση και η παρεμβατική συμπεριφορά των γονιών της, δυστυχώς, την συνόδευσαν ως το τέλος της ζωής της.
Ο ευαίσθητος χαρακτήρας της ήταν αυτός που την ξεχώριζε ανάμεσα στα αδέλφια της. Η προσωπικότητά της, όμως, δεν έγινε ποτέ αποδεκτή από την οικογένειά της. Μάλιστα, η ανάρμοστη συμπεριφορά και η αυστηρότητα απέναντί της ήταν η αιτία που θεωρούσε ότι μόνο ο θάνατος θα φέρει τη λύτρωσή της. Ωστόσο, η μοίρα τής επιφύλασσε να γνωρίσει τον επιχειρηματία Στέφανο Δέλτα. Ο γάμος της –που ολοκληρώθηκε με τη γέννηση των τριών κοριτσιών της, Σοφία, Βιργινία και Αλεξάνδρα, οι οποίες έλαβαν αξιοζήλευτη ανατροφή– αποτέλεσε τη διαφυγή της από το οικογενειακό της περιβάλλον. Ο σύζυγός της, λοιπόν, αποτέλεσε το στήριγμα της και η πηγή άντλησης της έμπνευσής της, καθώς οι διασυνδέσεις του θα της «ανοίξουν» δρόμους για πνευματική καλλιέργεια και ωριμότητα. Οι ορίζοντες των σκέψεών της θα πάρουν «σάρκα και οστά», χρησιμοποιώντας ένα μολύβι και ένα χαρτί.
Λαμβάνοντας κατ’ οίκον εκπαίδευση –όπως συνηθίζονταν στις μεγαλοαστικές οικογένειες– απέκτησε τις σχολικές της γνώσεις μέσα σε ένα δεσποτικό κλίμα. Η Πηνελόπη θα αντιληφθεί ότι δεν υπήρχε ένα οικείο μαθησιακό περιβάλλον για τα παιδιά. Η σύγκριση, βέβαια, των ξενόγλωσσων και των ελληνικών βιβλίων, καταγεγραμμένων στην καθαρεύουσα, την οδήγησε στη συγγραφή παιδικών βιβλίων στην απλή ελληνική, δίνοντας ζωντάνια στη δημοτική γλώσσα. Η ιδέα αυτή θα γίνει πραγματικότητα, όταν ο άντρας της, όντας φιλοδημοτικιστής, θα της επιτρέψει να μελετήσει με άνεση τη νέα δημοτική λογοτεχνία και να έρθει σε επαφή με τους πρωτεργάτες της. Μερικά από τα σπουδαία ονόματα της εποχής, που γνώρισε η Πηνελόπη, ήταν ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Πέτρος Βλαστός, ο Κωστής Παλαμάς και ο Ίωνας Δραγούμης. Έως το 1913, που έζησε στη Φραγκφούρτη με την οικογένειά της, θα συναναστραφεί με τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Δημήτρη Γληνό. Επιπλέον, η φύση της εργασίας του άντρα της θα την φέρει σε επαφή και με τον Γάλλο βυζαντινολόγο Γκιστάβ Σλιμπερζέ, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Νικόλαο Πλαστήρα.
Η γνωριμία με τον Ίωνα Δραγούμη, ωστόσο, ήταν αυτή που στιγμάτισε τη ζωή της. Ένας έρωτας ανεκπλήρωτος, ο οποίος την οδήγησε στον θάνατο. Η καταπίεση της οικογένειάς της από τη μία πλευρά, ο βαθύς και δυνατός έρωτας της για τον Ίωνα που δεν εξελίχθηκε ποτέ από την άλλη, την οδήγησαν στην αυτοκτονία. Στις 27 Απριλίου 1941, η Πηνελόπη Δέλτα, μετά την είδηση της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα και έχοντας κλονιστεί η υγεία της, πίνει το δηλητήριο που είχε πάντα μαζί της. Πέντε μέρες αργότερα, αφήνοντας ένα σημείωμα στην οικογένειάς της, το δηλητήριο θα δράσει και η Πηνελόπη θα φύγει από τη ζωή, αφήνοντας πίσω της ένα θησαυρό έργων. Ανάμεσα στα γνωστότερα έργα της είναι «Η καρδιά της βασιλοπούλας», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Για την Πατρίδα», «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου», «Ο Μάγκας», «Τα μυστικά του Βάλτου», «Στοχασμοί περί της ανατροφής των παιδιών μας», «Για την πατρίδα» και «Παραμύθι χωρίς Όνομα».
Τέλος, στην πλάκα της ταφής της αναγράφεται η λέξη: «ΣΙΩΠΗ», προς ένδειξη της προσωπικότητάς της και της σιωπής που κράτησε ως το τέλος της ζωής της, παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. Μία μικρή λέξη με τεράστια απήχηση που χαρακτήριζε τη συγγραφέα έως σήμερα. Η Πηνελόπη Δέλτα μπορεί να έφυγε ηθελημένα από τη ζωή, όμως δεν σταμάτησε ποτέ να υπάρχει στις καρδιές των αναγνωστών της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πηνελόπη Δέλτα, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Βιογραφία Π. Δέλτα, benaki.org, διαθέσιμο εδώ.
- Πηνελόπη Δέλτα – Παιδαγωγός γενεών, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ.
