Του Βασίλη Μορφονιού,
Το 2025 απέδειξε ότι το “superhero fatigue” είναι όχι μόνο ένα υπαρκτό φαινόμενο που αντιμετωπίζει το Hollywood αλλά πιθανόν και μη αναστρέψιμο. Εκεί που ακόμα και τριτοκλασάτοι υπερήρωες όπως η Captain Marvel και ο Aquaman ξεπέρναγαν με ευκολία το «Φράγμα του Δισεκατομμυρίου», τώρα ακόμα και μεγάλα ονόματα όπως ο Superman και οι F4 βαλτώνουν. Ο κύριος λόγος είναι ότι η Marvel και η DC έχουν υπερφορτώσει τις οθόνες μας την τελευταία δεκαετία με ιστορίες που απλούστατα δεν άξιζαν να ειπωθούν. Τα δύο studio παρήγαγαν τόσα πολλά σκουπίδια τα τελευταία χρόνια που η ζημία στα “Brand” τους θα χρειαστεί πολλή δουλειά για να θεραπευτεί. Πρώτα διαλύθηκε η DC που, από το 2016 και έπειτα, έχει παράγει μόνο 2 καλές ταινίες (Batman, Joker)· και αυτό επειδή οι δυο αυτές δεν ανήκαν σε κάποιο «ενοποιημένο κινηματογραφικό σύμπαν» αλλά λειτουργούσαν ως ανεξάρτητες, πιο καλλιτεχνικές παραγωγές. Έπειτα η Marvel, που τυφλωμένη από την επιτυχία του “Avengers: Endgame”, άφησε το επιτυχημένο κινηματογραφικό σύμπαν της στον αυτόματο πιλότο, το οποίο φυσικά κράσαρε στον πρώτο τοίχο που βρήκε.
Ακόμα και σε αυτό το μακελειό όμως, στη φετινή σύγκρουση των δύο πρώην τιτάνων του υπερηρωικού σινεμά, υπήρξε ξεκάθαρος νικητής. Το “Superman” όχι μόνο έβγαλε περισσότερο κέρδος και πήρε καλύτερες κριτικές και από τις 3 (!) ταινίες που κυκλοφόρησε φέτος η Marvel, αλλά κατάφερε και κάτι πολύ πιο σημαντικό, κάτι που η DC προσπαθεί να πετύχει εδώ και πάνω από 3 δεκαετίες. Ο James Gunn πέτυχε μια πλήρη επανεκκίνηση του χαρακτήρα του Superman, μια επανασύνδεσή του με το σύγχρονο κοινό χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου από τις αρχικές αξίες του χαρακτήρα. Με λίγα λόγια, κατάφερε να κάνει τον Superman cool ξανά. (Ένα επίτευγμα καθόλου ασήμαντο αν σκεφτεί κανείς ότι την τελευταία φορά που ο εξωγήινος κατασκηνωτής με το κόκκινο βρακί ήταν δημοφιλής, το πιο διάσημο μέσο ήταν το ραδιόφωνο).
Το “Fantastic Four” και το “Superman” είχαν περισσότερα κοινά εμπόδια από ό,τι φαίνεται αρχικά. Για αρχή, και τα δύο είχαν να κάνουν reboot παλιομοδίτικους χαρακτήρες που δημιουργήθηκαν σε μια εποχή που τα κόμιξ είχαν ένα καθαρά παιδικό κοινό. Ενώ ο Batman, o Spiderman και οι X-men μεταμορφώθηκαν από τις αξίες και τους προβληματισμούς νέων γενεών, ο Superman και οι F4 θεωρούνται γενικά προϊόν της εποχής τους. Δεύτερον, και οι δύο ταινίες είχαν να αντιμετωπίσουν το βάρος των προηγούμενων τρομερά αποτυχημένων reboot. Οι F4 είχαν αποτύχει ήδη κινηματογραφικά 4 (!) φορές, ενώ ο Superman έχει να βρεθεί σε καλή ταινία από το τρομακτικά μακρινό 1978 (για την οποία έχω και αρκετές διαφωνίες κατά πόσον μπορεί να θεωρηθεί «καλή» σήμερα, αλλά ας το αφήσουμε αυτό). Επιπροσθέτως, είχε πρόσφατα γίνει προσπάθεια μεταμόρφωσης των δύο, στα πρότυπα του σκοτεινού ρεαλισμού των Batman του Chris Nolan. Για τους F4, αυτό ήρθε με τη μορφή της soft body horror ταινίας του 2015, που ευρέως θεωρείται ως μια από τις χειρότερες ταινίες της τελευταίας δεκαετίας. Για τον Superman, ήρθε με την κηδεμονία του Zack Snyder, πρώτα στο αμφιλεγόμενο “Man of Steel” και έπειτα στο αποκρουστικό “Batman vs Superman”. Παρά τη μικρή μερίδα φανατικών αυτής της σκοτεινής εκδοχής, ο Superman του Snyder έκανε περισσότερο κακό παρά καλό στην εικόνα του χαρακτήρα.
Φτάνουμε στο σήμερα, λοιπόν, όπου Marvel και DC έχουν να επαναπροσεγγίσουν χαρακτήρες που αρνούνται πεισματικά να προσαρμοστούν, ενώ η μορφή ηρωισμού τους και οι πολλαπλές δυνάμεις τους μοιάζουν ξεπερασμένες. Ενώ μια από τις δύο ταινίες αντιμετωπίζει το πρόβλημα και βγαίνει απρόσμενα νικήτρια, η άλλη απλώς υπεκφεύγει.
Η απόφαση να τοποθετηθεί το “Fantastic Four” χρονολογικά στη δεκαετία του 1960 σε ένα εναλλακτικό σύμπαν προσφέρει αρκετά θετικά στην ταινία. Για αρχή, για πρώτη φορά ίσως μια ταινία του MCU έχει δική της αίσθηση και χαρακτήρα. Τα retro χρώματα και το γεγονός ότι δεν συνδέεται με καμία άλλη ταινία της marvel την κάνουν προσβάσιμη σε ένα ευρύ κοινό. Αυτό όμως έρχεται με ένα κόστος. Η επιστροφή στη χαζούλικη 60s comic book ατμόσφαιρα σημαίνει ότι οι Fantastic Four δεν εντάσσονται στο σήμερα. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία που, ενώ θα ικανοποιήσει ελαφρώς τους ήδη υπάρχοντες fans της γνωστής ομάδας, δύσκολα θα ψαρέψει νέους. Παρά τη διαφορετική αίσθηση και κάποιες ωραίες διαστημικές σκηνές, το F4 δεν προσφέρει κάτι διαφορετικό ώστε να ξεχωρίσει. Η θεματική της superhero οικογένειας έχει ξαναγίνει με μεγαλύτερη επιτυχία στο “Guardians of the Galaxy” ή το “Incredibles”, ενώ την κεντρική ιδέα του διλλήματος της ανταλλαγής μίας ζωής προς όφελος της πλειοψηφίας την έχει ξανακάνει και το ίδιο το MCU (infinity war, civil war). Αν προσθέσουμε σε αυτά και κάποιους αδύναμους χαρακτήρες και έναν απογοητευτικό Galactus, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια ταινία που, ενώ κάνει τα απολύτως απαραίτητα, δεν καταφέρνει τίποτα παραπάνω.
Αντίθετα, το Superman παίρνει αυτούσιο τον χαρακτήρα του 1950 και τον τοποθετεί στο σήμερα. Έτσι, η απλοϊκή ηθική πυξίδα του Κλαρκ ταλαντεύεται μπροστά στο πολύπλοκο ηθικό χάος του 2025. Μπορείς να πεις αρκετά για την μπερδεμένη δομή της ταινίας ή την υπερβολική ταχύτητα του ρυθμού της, αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο James Gunn παίρνει κοινωνικοπολιτική θέση. Σε αντίθεση με την αφελή γεωπολιτική του F4, όπου όλες οι χώρες του πλανήτη συνεργάζονται αμέσως για να αντιμετωπίσουν την εξωγήινη απειλή και ακολουθούν τυφλά τον Ριντ, το Superman φέρνει τον κεντρικό ήρωα αντιμέτωπο με τις πιο σκοτεινές πτυχές της Αμερικής, ενώ ταυτόχρονα δεν φοβάται να «πειράξει» τη μυθολογία του χαρακτήρα.
Είναι πολύ λογικό που η ταινία δεν άρεσε καθόλου στον ultra συντηρητικό σχολιαστή Ben Shapiro καθώς για πρώτη φορά επιχειρείται αποδόμηση του Superman ως σύμβολο του Αμερικανικού Ιδεαλισμού. Ο James Gunn κάνει μια μικρή αλλά ταυτόχρονα πολύ σημαντική αλλαγή στην ιστορία του Superman. Αντί να είναι ο εκλεκτός που τον έστειλαν οι σοφοί γονείς του για να σώσει την ανθρωπότητα, είναι κάποιος που τον έστειλαν με σκοπό να υποτάξει το ανθρώπινο είδος. Λόγω αυτής της αλλαγής, η επιλογή του Superman να βοηθάει τους αδύναμους είναι μια πράξη γενναιότητας. Η ταινία γειώνει τον μυθικό ήρωα, σε αντίθεση με τον Snyder που ήθελε να τον παρουσιάσει ως Μεσσία· ο Gunn εστιάζει στα χαρακτηριστικά που κάνουν τον Κλαρκ άνθρωπο.
Σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές δράσης του είδους, ενώ η ομάδα του πολεμάει ένα τεράστιο kaiju τέρας, ο Superman δεν είναι αυτός που το νικάει αλλά αυτός που σώζει τους άμαχους, ακόμα και ένα καημένο σκιουράκι που έτυχε να βρίσκεται εκεί. Σε έναν κόσμο όπου ο ατομικισμός και το προσωπικό συμφέρον κυριαρχούν, ο αλτρουισμός του Σούπερμαν φαίνεται ηρωικός, πόσο μάλλον όταν είναι μια επιλογή που πρέπει να κάνει ξανά και ξανά κάθε μέρα αντί απλώς να ακολουθεί πιστά κάποιο πεπρωμένο. Μιλώντας για ατομικισμό, ένας ακόμα λόγος που ο νέος Superman λειτουργεί είναι ο καθρέφτης του, ο Lex Luthor. Ο Lex, που μοιάζει με καρικατούρα του δισεκατομμυριούχου Peter Thiel, είναι η προσωποποίηση του εγωισμού και του μίσους. Είναι έτοιμος να ανατινάξει τον πλανήτη απλώς για να αποδείξει ένα επιχείρημα. Η ερμηνεία του Hoult είναι η καλύτερη της ταινίας, καθώς είναι τόσο συναισθηματικά φορτισμένη που ξεχνάμε ότι αυτός είναι ο εύθραυστος άνθρωπος και ο Κλαρκ ο «άνθρωπος από ατσάλι». Το γεγονός ότι ο Lex χρηματοδοτεί τον ψυχασθενή πρόεδρο του κράτους σύμμαχου της Αμερικής και μαζί διαπράττουν γενοκτονία εις βάρος ενός λαού που δεν έχει τα μέσα να αμυνθεί, ενώ ο Superman προσπαθεί να τη σταματήσει αγνοώντας πλήρως τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Αμερικής, είναι απλά το κερασάκι στην αντιιμπεριαλιστική τούρτα της ταινίας.
Η τελική διαφορά των δύο ταινιών, λοιπόν, είναι ότι η μια δημιουργήθηκε από έναν καλλιτέχνη με όραμα που αγαπάει και καταλαβαίνει τους χαρακτήρες, ενώ η άλλη από υπαλλήλους μιας πολυεθνικής που, ενώ προσπαθεί να αλλάξει πορεία, φοβάται να εμπιστευθεί τα ηνία σε κάποιον σκηνοθέτη. Μετά από 22 χρόνια προσωπικής μου αντιπάθειας προς τον Superman, ο μεγάλος James Gunn επιτέλους με έκανε να δω την ομορφιά του χαρακτήρα. Γιατί όσο και αν προσπαθούν οι δισεκατομμυριούχοι να μας πείσουν ότι η ανθρώπινη φύση είναι μοχθηρή, ο Superman θα είναι εκεί για να αναδείξει την αλληλεγγύη της ανθρώπινης ψυχής. Ίσως όντως, αυτή να είναι η πραγματική punk.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Superman vs Fantastic Four: Impressive Trailer Stat Suggests Which Superhero Movie Will Win July’s Battle, screenrant.com, διαθέσιμο εδώ
- SUPERMAN VS. THE FANTASTIC FOUR – WHO WINS?, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
