Του Κωσταντίνου Καρατζά,
Η Αφρική προσπαθεί να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα των δασμών του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με πολλές αφρικανικές χώρες να αντιμετωπίζουν μερικές από τις υψηλότερες χρεώσεις εξαγωγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 57 χώρες που έχουν τους υψηλότερους δασμολογικούς συντελεστές, οι 20 είναι αφρικανικές. Οι δασμοί που επιβλήθηκαν αρχικά στα αφρικανκά προϊόντα κυμαίνονται από 11%, που επιβάλλονται στις εισαγωγές από το Καμερούν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό έως 50% σε αγαθά από το Λεσότο. Άλλες αφρικανικές χώρες που αντιμετωπίζουν υψηλού πρόσθετους δασμούς είναι η Μαδαγασκάρη (47%), ο Μαυρίκιος (40%), η Μποτσουάνα (37%), η Αλγερία και η Νότια Αφρική (εκάστη 30%). Δεκαοχτώ χώρες επλήγησαν από δασμούς 15%, σύμφωνα με το νέο τροποποιημένο πακέτο δασμών που δημοσιεύτηκε τις προηγούμενες εβδομάδες από το Λευκό Οίκο. Σε υποπεριφερειακό επίπεδο, η Ανατολική αφρική γλίτωσε τους υψηλότερους ειδικούς δασμούς, ενώ η Νότια αφρική αντιμετωπίζει τους υψηλότερους δασμολογικούς συντελεστές στην ήπειρο.
Αυτή η κατάσταση που προκαλεί κρίση στην αφρικανική ήπειρο, μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία για τον αντίπαλο των ΗΠΑ, την Κίνα, η οποία εδώ και χρόνια διατηρεί σχέσεις με πολλές χώρες και τώρα τους προσφέρει μια σανίδα σωτηρίας. Ένας εξέχων νιγηριανός οικονομολόγος ο Bismarck Rewane, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι “εμείς (η Αφρική) πηγαίνουμε κατευθείαν στα χέρια της Κίνας” και συνεχίζει λέγοντας ότι αυτό είναι το ατυχές αποτέλεσμα, σχολιάζοντας την περαιτέρω στροφή της Αφρικής στην Κίνα, η οποία έχει αναδειχτεί τα τελευταία χρόνια στον μεγαλύτερο διμερή εμπορικό εταίρο της ηπείρου. Η Νότια Αφρική μία από τις δυνάμεις της ηπείρου αμφισβήτησε έντονα την επιβολή δασμών του 30% στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ, τονίζοντας ότι η απόφαση Τραμπ δε βασίστηκε σε ακριβή απεικόνιση των διαθέσιμων εμπορικών δεδομένων.
Η Κίνα εμφανίζεται τώρα ως εναλλακτική πρόταση στους αμερικανικούς δασμούς. Τον Ιούνιο σε μια συναντήση συνεργασίας Κίνας-Αφρικής (FOCAC) στην πόλη Changsha, ανακοινώθηκε η πρόθεση της Κίνας να άρει τους δασμούς στις αφρικανικές χώρες για να ενισχύσει το εμπόριο. Πιο συγκεκριμένα η Κίνα προτίθεται να υπογράψει μια νέα οικονομική συμφωνία με την Αφρική, που θα καταργήσει όλους τους δασμούς στα 53 αφρικανικά κράτη με τα οποία διατηρεί διπλωματικούς δεσμούς. Αυτή η κίνηση, πράγματι θα μπορούσε να ωφελήσει κυρίως τα κράτη με μεσαία εισοδήματα, ενόψει της προετοιμασίας των αυξήσεων των δασμών σε πολλά προϊόντα που εισέρχονατι στις ΗΠΑ. Μιλώντας στο CNN ο νοτιοαφρικανός ερευνητής Neo Letswalo τόνισε ότι δεν υπάρχει άλλη ευκαιρία για τις αφρικανικές χώρες να ενισχύσουν το εμπόριο Νότου-Νότου, δηλαδή μεταξύ των αναπτυσσόμενων κρατών από τη συγκυρία που επικρατεί αυτή τη στιγμή, προτρέποντας τις χώρες να στραφούν στην Κίνα και να παραμερίσουν τις ΗΠΑ. Επιπλέον πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ, χάνουν σταδιακά την ηγετική τους θέση, επισημαίνοντας ότι όσο περισσότερες χώρες εξαρτώνται λιγότερο από τις ΗΠΑ, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευκαιρία για την Κίνα να μετατραπεί σε εναλλακτική λύση.
Φωτογράφος εικόνας και Δικαιώματα χρήσης: Fredrik Lerneryd/Bloomberg/Getty Images
Ο αντίκτυπος των δασμών των ΗΠΑ γίνεται ήδη αισθητός σε ορισμένες από τις πιο ακμάζουσες οικονομίες της Αφρικής και σε ορισμένες από τις φτωχότερες, όπως το Λεσότο στο οποίο τελικά επιβλήθηκαν δασμοί 15% ενώ προηγουμένως έφταναν το 50%. Ο πρωθυπουργός αυτής της μικρής εσώκλειστης αφρικανικής χώρας δήλωσε ότι οι υψηλοί δασμοί σε συνδυασμό με τη δικακοπή της αμερικανικής βοήθειας, είχαν ως αποτέλεσμα να παραλύσουν βιομηχανίες που προηγουμένως διατηρούσαν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Ο Τραμπ είχε δηλώσει για το Λεσότο ως ένα ηπειρωτικό έθνος που περιβάλλεται από τη Νότιο Αφρική και για το οποίο δεν έχει ακούσει κανείς ποτέ γι’ αυτό παρόλο που το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ-Λεσότο ανήλθε στα 240 εκατομμύρια δολάρια το περασμένο έτος κυρίως σε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Οι αρχές της χώρας μετά την επιβολή των δασμών αναγκάστηκαν να κηρύξουν διετή κατάσταση εθνικής καταστροφής ενώ προετοιμάζονται για τις επιπτώσεις τους.
Είναι γεγονός ότι οι δασμοί θα επιβαρύνουν τα προϋπάρχοντα προβλήματα και θα οξύνουν τις ανισότητες σε πολλές χώρες της Αφρικής. Ωστόσο αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι πίσω από τη δελεαστική πρόταση του Πεκίνου για μετριασμό του αντικτύπου των δασμών Τραμπ, ελλοχεύουν κίνδυνοι. Η εναλλαγή των ΗΠΑ με την Κίνα θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη, ειδικά για ορισμένες νεοσύστατες βιομηχανίες. Εαν δεν υπάρξει πρόβλεψη για προστασία, τα κινεζικά προϊόντα θα μπορούσαν να κατακλύσουν και να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό, καθώς πολλές αφρικανικές χώρες είναι ευάλωτες στις αγορές.
Η αφρικανική ήπειρος βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μια έχει να αντιμετωπίσει το αμερικανικό προστατευτισμό και από την άλλη την κινεζική πίεση για διπλωματική και οικονομική ενίσχυση. Τα αφρικανικά κράτη στρέφονται στην Κίνα, όχι μόνο για οικονομικά οφέλη, αλλά και για πολιτική στήριξη σε έναν πολυπολικό κόσμο. Ωστόσο από πολλές εσωτερικές φωνές της αφρικανικής ηπείρου αναγνωρίζεται η ανάγκη νέων συνεργασιών μεταξύ των αφρικανικών κρταών, ενισχύοντας το γεωπολιτικό της ρόλο, χωρίς να εξαρτάται πλήρως από κανέναν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump’s tariffs are sending African countries into China’s hands, CNN, διαθέσιμο έδω
- China to remove tariffs on African imports to boost trade, RFI, διαθέσιμο εδώ
- How African Countries Are Responding to the New U.S. Reciprocal Tariffs, Carnegie Endowment for International Peace, διαθέσιμο εδώ
- Innocent Bystanders: Why the U.S.-China Trade War Hurts African Economies, Center for Strategic & International Studies, διαθέσιμο εδώ
