Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Υπάρχουν στιγμές που γυρνάς σε δρόμους γνώριμους, διασχίζεις πλατείες γεμάτες αναμνήσεις, ακούς φωνές και γέλια που κάποτε σου ανήκαν, κι όμως, μέσα σου κάτι δεν ταιριάζει. Ο τόπος στον οποίο μεγάλωσες, που κάποτε υπήρξε η προέκταση του εαυτού σου, σου φαίνεται τώρα ξένος, απρόσιτος, σχεδόν εχθρικός. Όχι επειδή άλλαξε ριζικά ο ίδιος, αλλά γιατί άλλαξες εσύ. Κι εκεί γεννιέται μια σιωπηλή απορία: Πώς γίνεται να μη νιώθεις πια σπίτι σου εκεί όπου έμαθες να περπατάς;
Η αίσθηση της αποξένωσης από τον τόπο της καταγωγής δεν είναι απλώς μια προσωπική εμπειρία· είναι ένα υπαρξιακό ρήγμα που αγγίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στην εποχή της συνεχούς κινητικότητας, των αλλαγών και της εσωτερικής αναζήτησης. Μπορεί να σχετίζεται με τις πολιτισμικές μεταμορφώσεις του περιβάλλοντος, τις κοινωνικές δομές που διαλύθηκαν, τις προσδοκίες που άλλαξαν ή απλώς με την προσωπική σου εξέλιξη που πια δεν χωράει στα παλιά καλούπια.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο αν ο τόπος που μεγάλωσες σε καθορίζει, αλλά και αν έχεις το δικαίωμα, ή ακόμη και την ανάγκη να αποδεχτείς πως δεν ανήκεις πια εκεί. Και αυτή η αποδοχή, όσο οδυνηρή κι αν είναι, μπορεί να κρύβει μέσα της μια απελευθερωτική αλήθεια.
Η αίσθηση του «σπιτιού» δεν είναι πάντα συνδεδεμένη με το γεωγραφικό σημείο, αλλά με τη συναισθηματική ασφάλεια που αυτό κάποτε προσέφερε. Ο τόπος που μας μεγάλωσε κουβαλάει εικόνες, φωνές και στιγμές που διαμόρφωσαν την ταυτότητά μας. Όμως, η πραγματικότητα δε μένει στατική. Οι γειτονιές αλλάζουν, οι άνθρωποι φεύγουν ή μεταμορφώνονται, τα μέρη που άλλοτε ήταν ζωντανά χάνουν τη σημασία τους. Κι εσύ, ο ίδιος άνθρωπος που έζησες εκεί, έχεις πια αλλοιωθεί από τις εμπειρίες, τις προσδοκίες και την απόσταση. Η επιστροφή, λοιπόν, δε φέρνει πάντα παρηγοριά· πολλές φορές ξεγυμνώνει τη ρωγμή ανάμεσα σε αυτό που ήξερες και σε αυτό που είναι τώρα.
Όσο μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε, διαμορφώνουμε νέα αξιακά φίλτρα, διαφορετικές ανάγκες και άλλες αντοχές. Αυτό που κάποτε μας φαινόταν οικείο, ενδέχεται πλέον να μας πνίγει ή να μας περιορίζει. Οι παλιές συνήθειες μοιάζουν ξένες, οι συζητήσεις επαναλαμβανόμενες, η κοινωνική δυναμική στατική. Νιώθεις πως δε σε χωράει πια αυτός ο τόπος, όχι επειδή είναι απαραίτητα «λάθος», αλλά γιατί εσύ έχεις προχωρήσει. Η αίσθηση του ανήκειν δεν έχει να κάνει μόνο με τις ρίζες, αλλά και με το πού μπορείς να ανθίσεις.
Η απομάκρυνση από τον τόπο καταγωγής συχνά συνοδεύεται από ενοχές. Μια εσωτερική φωνή σε ρωτά αν εγκατέλειψες κάτι που σου έδωσε τα θεμέλια σου. Νιώθεις σαν προδότης επειδή αποστασιοποιείσαι από το «δικό σου», ακόμη κι αν αυτό πλέον δε σε στηρίζει. Το συναίσθημα αυτό ενισχύεται όταν το περιβάλλον αντιμετωπίζει την απομάκρυνση σου με καχυποψία ή απογοήτευση. Κι όμως, είναι ουσιαστικό να αναγνωρίσουμε πως η αποδοχή της αλλαγής δεν είναι προδοσία, είναι εξέλιξη. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να χωράμε για πάντα στα ίδια καλούπια.
Τελικά, ίσως η πιο αληθινή πατρίδα να μην είναι ένας τόπος, αλλά μια εσωτερική κατάσταση. Ένα αίσθημα σύνδεσης με τον εαυτό μας και με ανθρώπους που μας βλέπουν όπως είμαστε τώρα, όχι όπως ήμασταν κάποτε. Όταν νιώθεις ξένος στον τόπο που μεγάλωσες, δε σημαίνει ότι ακυρώνεις το παρελθόν σου· σημαίνει ότι αναζητάς μια νέα εσωτερική ισορροπία. Ίσως αυτός ο τόπος να αποτελεί πια μια γλυκόπικρη ανάμνηση, μια ρίζα που δεν ξεχνιέται, αλλά δεν ορίζει πια τη διαδρομή σου. Και ίσως, μέσα σε αυτόν τον πόνο της αποξένωσης, να γεννιέται και μια νέα ελευθερία: να φτιάξεις εσύ τον τόπο που σου ταιριάζει.
Το να νιώθεις ξένος στον τόπο που σε διαμόρφωσε δεν είναι ένδειξη αχαριστίας· είναι απόδειξη ότι μεγάλωσες, ότι η ψυχή σου διεκδικεί χώρο πέρα από το οικείο. Είναι μια σιωπηλή, αλλά ισχυρή υπενθύμιση ότι ο άνθρωπος δεν ριζώνει μόνο στο χώμα, αλλά και στις εμπειρίες, στις ιδέες και στις σχέσεις που χτίζει στο πέρασμα του χρόνου. Ίσως να μην επιστρέψεις ποτέ «εκεί» όπως ήσουν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι απαρνιέσαι ποιος ήσουν. Σημαίνει ότι αγκαλιάζεις το ποιος γίνεσαι. Και ίσως, στο τέλος, ο μόνος αληθινός προορισμός να είναι η συμφιλίωση με αυτή την εσωτερική μετάβαση, η ήσυχη αποδοχή ότι μερικά σπίτια τα αφήνουμε πίσω όχι επειδή δεν τα αγαπήσαμε, αλλά επειδή ήρθε η ώρα να χτίσουμε καινούργια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ξένος στην κάποτε πατρίδα σου, pillowfights.gr, διαθέσιμο εδώ
- Does the place where you grew up always define who you are ?, quora.com, διαθέσιμο εδώ
- Α stranger in a place i call home, jedntell.medium.com, διαθέσιμο εδώ
