Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η αρχαία Αίγυπτος έχει αποτελέσει έναν από τους βασικούς πυλώνες των αρχαίων πολιτισμών κληροδοτώντας σήμερα στην ανθρωπότητα μερικά από τα πιο εξαιρετικά αντικείμενα που σχετίζονται με τις αντιλήψεις και τον τρόπο ζωής τους που στέκουν ως σιωπηλοί μάρτυρες ενός πολιτισμού που όρισε με την τέχνη, τη θρησκεία και την πολιτική του για αιώνες την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Παρακάτω θα δούμε μερικά από τα πιο ξεχωριστά αρχαιολογικά αντικείμενα που έχουν βρεθεί από τις ανασκαφές και ξεχωρίζουν για τον υψηλό συμβολισμό τους, τη σπανιότητα και την αξία των πληροφοριών που μας έχουν προσφέρει.
Ένα από τα πιο εμβληματικά σύμβολα της αρχαίας Αιγύπτου είναι η νεκρική μάσκα ανήκε στον νεαρό φαραώ Τουταγχαμών που κυβέρνησε κατά τη διάρκεια της 18ης δυναστείας. Κατασκευασμένη από χρυσό και διακοσμημένη με λάπις λάζουλι, τυρκουάζ, καρνεόλη, οψιανό, υαλόμαζα και άλλα ημιπολύτιμα υλικά, η μάσκα έχει ύψος περίπου 54 εκατοστά, ενώ ζυγίζει πάνω από 10 κιλά. Στην πίσω πλευρά της φέρει αποσπάσματα από το κεφάλαιο 151Β του Βιβλίου των Νεκρών, που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο ο νεκρός θα εξασφαλίσει τη θεϊκή προστασία. Ανακαλύφθηκε από τον Χάουαρντ Κάρτερ το 1925 στην Κοιλάδα των Βασιλέων και θεωρείται «η κατεξοχήν εικόνα από τον τάφο του Τουταγχαμών» και πιθανώς είναι το πιο γνωστό αντικείμενο από την ίδια την αρχαία Αίγυπτο.
Ένα ακόμα αντικείμενο που ξεχωρίζει για την αξία του είναι η Παλέτα Narmer που τοποθετείται χρονολογικά κατά την Πρώιμη Δυναστική Περίοδο (περίπου το 3200—3000 π.Χ.). Έχει κατασκευαστεί από γκριζωπό αργιλόλιθο και έχει ύψος γύρω στα 63 εκατοστά, ενώ έχει ανάγλυφες παραστάσεις και από τις δύο πλευρές. Με βάση μια ερμηνεία αφορά την απεικόνιση του βασιλιά Narmer να φοράει και τα δύο στέμματα της Άνω και της Κάτω Αιγύπτου, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ενοποίηση των δύο εδαφών, ενώ μια άλλη ερμηνεία τη θέλει να σχετίζεται γενικά με την έννοια της ενοποίησης. Το αντικείμενο αυτό ξεχωρίζει επίσης και για τα ιερογλυφικά του που θεωρείται πως είναι από τα παλαιότερα δείγματα που έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής, με την ανακάλυψή της στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ιερακώνπολη να θεωρείται από τα σημαντικότερα ευρήματα της αιγυπτιολογίας.
Επιστρέφοντας πάλι στα προσωπεία δεν θα μπορούσε να λείπει η προτομή της Νεφερτίτης (που ήταν η σύζυγος του φαραώ Ακενατόν) από ασβεστόλιθο, που φιλοτεχνημένη γύρω στο 1340 π.Χ., με δημιουργό της να φέρεται να είναι ο γλύπτης Τούθμωσις. Η προτομή αυτή, με ύψος περίπου 48 εκατοστά και βάρος γύρω στα 20 κιλά, ξεχωρίζει για τον ρεαλιστικό τρόπο απόδοσης της μορφής —που θεωρούνταν από τις ωραιότερες γυναίκες του αρχαίου κόσμου— με έμφαση στην λεπτομέρεια των χαρακτηριστικών.
Κλείνοντας από τη σταχυολόγηση αυτή δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η Στήλη της Ροζέτας, μια πέτρινη πλάκα από γρανοδιορίτη που ανήκει στην περίοδο της βασιλείας του Πτολεμαίου Ε΄ Επιφανή και κατασκευάστηκε το 196 π.Χ., στην οποία είναι χαραγμένες με τρεις τρόπους γραφής (αιγυπτιακά, αρχαία ελληνικά και ιερογλυφικά) τα διατάγματα του βασιλέα. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτέλεσε το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών και για τον λόγο αυτό σήμερα η Στήλη της Ροζέτας θεωρείται από τα πιο πολύτιμα αιγυπτιακά αντικείμενα. Η ανακάλυψή της έγινε το 1799 κοντά στη Ροζέτα (Ρασίντ) κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο και σήμερα βρίσκεται μαζί με άλλες αιγυπτιακές αρχαιότητες στο Βρετανικό Μουσείο.
Τα αντικείμενα αυτά είναι μόνο ένα μικρό δείγμα του αιγυπτιακού πολιτισμού και αποτελούν μόνο ένα κομμάτι ενός μεγαλύτερου παζλ, προσφέροντας απίστευτες γνώσεις για τις πολιτιστικές αξίες, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα πολιτικά ορόσημα και την καλλιτεχνική λαμπρότητα της αρχαίας Αιγύπτου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Nefertiti Bust, ebsco.com, Διαθέσιμο εδώ
- Palette of King Narmer, smarthistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Narmer Palette, ebsco.com, Διαθέσιμο εδώ
- Mask of Tutankhamun, ebsco.com, Διαθέσιμο εδώ
- Rosetta Stone, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
