Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Τα ιστορικά μυθιστορήματα τείνουν να συναρπάζουν το κοινό, ιδιαίτερα όταν καταφέρνουν να αποκαλύψουν όχι μόνο τα ιδανικά και τις μεγάλες στιγμές των διάφορων ιστορικών περιόδων, αλλά και τις προδοσίες, τις αντιφάσεις και τις μικροπρεπείς έριδες και διαμάχες που εμπλέκονται πάντα σε κάθε μεγάλο ιστορικό γεγονός. Μια τέτοια ιστορία μας αφηγείται το νέο μυθιστόρημα της Λείας Βιτάλη, Η οργή των μικρών ανθρώπων, που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2025 από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί ένα μυθιστόρημα με ιστορικά στοιχεία, το οποίο εξετάζει την Ελληνική Επανάσταση, και ιδιαίτερα τη φάση των εμφυλίων διαμαχών, με κριτική ματιά και χωρίς διάθεση ωραιοποίησης. Γεννημένη στην Αθήνα και με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, η Λεία Βιτάλη σπούδασε Νομική, Δημοσιογραφία και Ψυχολογία και έχει εργαστεί σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, της διαφήμισης και της διδασκαλίας δημιουργικής γραφής. Έχει βραβευτεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό ως θεατρική συγγραφέας, πεζογράφος και σεναριογράφος, ενώ διδάσκει και Δημιουργική Γραφή.
Το βιβλίο ξεκινά τον Νοέμβριο του 1824, όταν ο Πάνος Κολοκοτρώνης, ο 24χρονος γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, δολοφονείται. Αν και ο Πάνος παραμένει μια ήσυχη φιγούρα στην αφήγηση, η δολοφονία του είναι το γεγονός που θέτει τα πάντα σε κίνηση. Το τραγικό γεγονός οδηγεί τον πατέρα — Κολοκοτρώνη σε πένθος και αναστοχασμό, αναγκάζοντάς τον να επανεξετάσει τόσο τον ιδιωτικό του ρόλο ως γονέα όσο και τον δημόσιο ρόλο του ως στρατηγού που έχει παγιδευτεί στο χάος του εμφυλίου πολέμου. Ο χαρακτήρας του κορυφαίου ηγέτη της Επανάστασης στις σελίδες του βιβλίου αποκτά μια ιδιαίτερα πολύπλευρη εκδοχή, αφού ο αναγνώστης βλέπει τόσο τον χαρισματικό στρατιωτικό που ενέπνεε τους Έλληνες μαχητές, όσο και τον ευάλωτο πατέρα, τον θλιμμένο άνθρωπο και ενίοτε ακόμη και τον πολιτικό.
Η εστίαση του βιβλίου, όπως προκύπτει και από τον τίτλο του, αφορά τους «μικρούς ανθρώπους», τους ανώνυμους άνδρες και γυναίκες που ζουν στις σκιές των μαχών και των ιστορικών συνθηκών. Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν διάφορες ιδιότητες, υπηρέτες, αγρότες, χήρες, πολιτικούς αντιπάλους, συνωμότες. Τελικά, οι άνθρωποι που καταφεύγουν σε φθόνους και μνησικακίες, οι μικρές συνωμοσίες, ακόμη και οι πιο περιθωριοποιημένες ανθρώπινες εμπειρίες, συχνά αποκτούν την ίδια σημασία με τα διατάγματα των στρατηγών. Η πλοκή του μυθιστορήματος περνά όχι μόνο από τα πεδία των μαχών, αλλά και από τις πολιτικές σκοπιμότητες, τη διπλωματία, και το ταξίδι ενός ανθρώπου που έγινε «μεγάλος», χωρίς όμως αυτό να του αποστερεί την ανθρώπινή του ιδιότητα.
Με αυτόν τον τρόπο, το μυθιστόρημα εκφράζει μια ιδιαίτερα σύγχρονη άποψη για την Ιστορία, η οποία απομακρύνεται από τη λογική των «έργων μεγάλων ανδρών» και δείχνει τον ρόλο των απλών και καθημερινών ανθρώπων, αλλά και των κατώτερων ανθρώπινων συναισθημάτων στην εξέλιξη της ιστορίας. Η οργή γίνεται κινητήριος δύναμη της πλοκής του βιβλίου, από την οποία περνούν γνωστά πρόσωπα της ευρωπαϊκής διπλωματίας της εποχής, όπως ο Μέτερνιχ, ο Ναπολέων και ο Τσάρος Αλέξανδρος, αλλά ακόμη και η γνωστή συγγραφέας Μαίρη Σέλεϊ. Αυτή η ένταξη στο διεθνές πεδίο της εποχής υπογραμμίζει τη θέση της Ελληνικής Επανάστασης σε ένα ευρύτερο πολιτικό και πολιτιστικό συγκείμενο, όπου η σύγκρουση δεν ήταν ποτέ απλώς ελληνική, αλλά εμπλεκόταν εξαρχής με τις αγωνίες και τις φιλοδοξίες μιας ολόκληρης ηπείρου.
Το μυθιστόρημα της Βιτάλη, που αποτελεί, όπως και η ίδια έχει δηλώσει, καρπό μακροχρόνιας έρευνας, ώστε να καταφέρει να μας μεταφέρει στην περίοδο την οποία πραγματεύεται, είναι σίγουρο ότι θα συναρπάσει τους αναγνώστες μέσα από τη ζωντανή και παραστατική αφήγηση, τους ρεαλιστικούς χαρακτήρες, αλλά και το γεγονός ότι καταφέρνει να ζωντανέψει την Ελληνική Επανάσταση όχι σαν μια εξιδανικευμένη εικόνα «σχολικής εορτής» αλλά ως έναν παλλόμενο κόσμο παθών και ανταγωνισμών. Ακόμη και ο κεντρικός ήρωας δεν παρουσιάζεται σαν ο εξιδανικευμένος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης των αφιερωμάτων, αλλά ως ένας άνθρωπος με πάθη και συναισθήματα. Το συγκεκριμένο βιβλίο προτείνεται για όλους τους λάτρεις των ιστορικών μυθιστορημάτων, ιδιαίτερα για αναγνώστες που θέλουν να συναντήσουν την ιστορία με όλη της την πολυπλοκότητα και την πολλαπλότητα των ανθρώπινων εμπειριών. Τελικά, η συγκεκριμένη ιστορία μας κάνει να αναρωτηθούμε για το τι κάνει έναν άνθρωπο «μεγάλο» και πόσο σημαντικοί μπορούν να είναι οι «μικροί» άνθρωποι σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους, όπως και η σημερινή.
