Του Δημήτρη Ανδριανόπουλου,
Το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 αναμένεται να είναι έτος εφαρμογής νέων συνθηκών για χιλιάδες φοιτητές και ακαδημαϊκούς δασκάλους. Ήδη από το 2022 είχε γίνει φανερή η πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην αναθεώρηση του καθεστώτος σε ό,τι αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα ήταν από τις κρίσιμες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης η οποία αναμενόταν να προκαλέσει αναταράξεις σε πολλούς τομείς, πολιτικούς, κοινωνικούς και ακαδημαϊκούς.
Πανεπιστήμια ξένων χωρών εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους να ιδρύσουν παραρτήματα στη χώρα μας οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο σε μαζικές αντιδράσεις. Αντιδράσεις που κορυφώθηκαν τους μήνες Ιανουάριο-Μάρτιο του 2024 όταν σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας ακαδημαϊκοί και φοιτητές μέσω συνελεύσεων οργάνωσαν τρόπους αντίδρασης στις επικείμενες αλλαγές. Στο επίκεντρο βρέθηκε η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος το οποίο αναφέρεται στην παροχή δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Αρκετοί νομικοί τοποθετήθηκαν δημοσίως εκφράζοντας ανησυχίες για την αναθεώρηση του άρθρου συμμεριζόμενοι την αγωνία φοιτητών και καθηγητών.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, εκπρόσωποι της κυβέρνησης μιλούσαν και για διαγραφές φοιτητών από τα δημόσια πανεπιστήμια οδηγώντας πολλούς να σκέφτονται πως η ίδρυση των μη κρατικών πανεπιστημίων δεν είναι τυχαία. Οι αντιδράσεις οδήγησαν την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) και μέλη ΔΕΠ των πανεπιστημίων να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση υπουργικών αποφάσεων που είχαν εκδοθεί κατ΄ εφαρμογή του άρθρου 16.
Υποστήριξαν ότι από το άρθρο προβλέπεται πως η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, με διδάσκοντες που είναι δημόσιοι λειτουργοί. Σε περίπτωση αναθεώρησης του άρθρου υποβαθμίζονται οι συνταγματικές εγγυήσεις για την ποιότητα των σπουδών και την ακαδημαϊκή ελευθερία. Τελικά, στις 13 Ιουνίου 2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε συνταγματικό τον νόμο 5094/2024, δίνοντας έτσι το πράσινο φως για την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Την Παρασκευή 1η Αυγούστου έγινε δεκτό στην Ολομέλεια της Βουλής, κατά πλειοψηφία, επί της αρχής, των άρθρων και στο σύνολό του το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας το οποίο εισάγει αλλαγές σχετικά με την ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τις διαγραφές φοιτητών οι οποίοι έχουν υπερβεί τον επιτρεπόμενο χρόνο σπουδών. Έτσι, σύμφωνα με εξαγγελίες της Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Σοφίας Ζαχαράκη, από τον Σεπτέμβριο του 2025 ξεκινά η διαγραφή των «αιώνιων» φοιτητών. Η Υπουργός μαζί με τον Πρωθυπουργό ανακοίνωσαν πως θα εξαιρεθούν όσοι έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το 75% των μονάδων του Προγράμματος Σπουδών και έχουν συμμετάσχει επιτυχώς τουλάχιστον σε δύο εξεταστικές των δύο τελευταίων ετών. Η φοίτηση των παραπάνω φοιτητών θα παραταθεί για δύο ακαδημαϊκά εξάμηνα ενώ για τρία εξάμηνα θα παραταθεί η φοίτηση όσων πραγματοποιούν πρακτική άσκηση, πτυχιακή ή διπλωματική εργασία. Η ρύθμιση αυτή φαίνεται να ευνοεί περισσότερους από 35.000 παλιούς ενεργούς φοιτητές.
Επιπλέον, κατ΄ εξαίρεση υπέρβαση του ορίου φοίτησης, δικαιούνται οι φοιτητές όπου οι ίδιοι ή συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν σοβαρό πρόβλημα υγείας. Μερική φοίτηση δικαιούνται φοιτητές που εργάζονται τουλάχιστον είκοσι ώρες την εβδομάδα, φοιτητές με αναπηρίες ή ειδικές ανάγκες, αθλητές με διακρίσεις ή συμμετοχή σε Ολυμπιακούς / Παραολυμπιακούς αγώνες, φοιτήτριες σε κύηση και έως ένα έτος μετά τον τοκετό, γονείς με ανήλικα παιδιά και φοιτητές με χρόνια ή σοβαρά προβλήματα υγείας.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως αυτή τη στιγμή στους καταλόγους των ΑΕΙ είναι εγγεγραμμένοι φοιτητές από τη δεκαετία του 1930 ενώ όσοι έχουν εγγραφεί τις δεκαετίες 1960, 1970 και 1980 είναι δεκάδες χιλιάδες. Από την εφαρμογή του νέου νόμου, η κυβέρνηση προσβλέπει στη βελτίωση των επιδόσεων των πανεπιστημίων σε αρκετούς ποιοτικούς δείκτες καθώς θα διαγραφούν άτομα που αδυνατούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους για πολλά χρόνια, ενώ παράλληλα θα μειωθούν οι ώρες απασχόλησης του διοικητικού προσωπικού.
Τι πρόβλεψη υπάρχει, όμως, για φοιτητές που έχουν μαθησιακές δυσκολίες; Οι φοιτητές με μαθησιακές δυσκολίες χρήζουν υποστήριξης και διευκόλυνσης κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους αλλά και της εξεταστικής περιόδου. Ο επιπλέον χρόνος στις εξετάσεις, η εναλλακτική μέθοδος αξιολόγησης, η πρόσβαση σε ειδικό εκπαιδευτικό υλικό είναι μέτρα που προβλέπονται από τον νόμο. Οι Μονάδες Προσβασιμότητας που υπάρχουν στα πανεπιστήμια είναι υπεύθυνες κατά κύριο λόγο για την υποστήριξη και την καθοδήγηση των φοιτητών ώστε να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις σπουδές τους.
Παρόλα αυτά, ο τρόπος διεξαγωγής των εξετάσεων και των μαθημάτων από την πλευρά των καθηγητών, φαίνεται να αγνοεί τις ανάγκες αυτών των φοιτητών οι οποίοι αδυνατώντας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μαθημάτων κινδυνεύουν να διαγραφούν ενώ παραμένουν ενεργοί φοιτητές. Κινδυνεύουν με διαγραφή επειδή καθηγητές και Μονάδα Προσβασιμότητας δε συνεργάζονται ώστε να υπάρξει διευκόλυνση στους φοιτητές για επιτυχή περάτωση σπουδών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πανεπιστήμια: Διαγράφονται τον Σεπτέμβριο οι πρώτοι «αιώνιοι»-Ποιοι θα έχουν μια τελευταία ευκαιρία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΣτΕ: «Ναι» στα ιδιωτικά πανεπιστήμια- Το άρθρο 16 σε νέα τροχιά, daily.nb.org, διαθέσιμο εδώ
