Του Φάνη Θυμέλη,
Τι μας έρχεται πρώτα στο μυαλό όταν ακούμε τη λέξη κάνναβη; Πιθανότατα αυτή η απαγορευμένη ναρκωτική ουσία ταυτισμένη με την παρανομία. Και πράγματι στην Καλιφόρνια —πρωτοπόρος στις ΗΠΑ, που νομιμοποίησε τη χρήση της τόσο για ιατρικούς όσο και για ψυχαγωγικούς σκοπούς—, τα κέρδη από παράνομη πώληση μαριχουάνας παραμένουν υψηλά, καταδεικνύοντας την προβληματική κοινωνική στάση απέναντι στο φυτό, ενώ η αισχροκέρδεια και η κατάχρηση της δείχνει να συνεχίζεται. Παρόλο τον κοινωνικό και πολιτικό διχασμό που έχει επιφέρει, η ιατρική της αξία δεν θα πρέπει να λησμονείται ακόμα και σε σοβαρές παθήσεις όπως ο καρκίνος.
Αρχικά ας εξετάσουμε το φυτό από τη φαρμακολογική του σκοπιά. Η κάνναβη, που ορισμένοι αποκαλούν «μαριχουάνα», αναφέρεται στα αποξηραμένα φύλλα, άνθη, στελέχη και σπόρους του φυτού Cannabis sativa L. Το φυτό περιέχει τουλάχιστον 125 διαφορετικά κανναβινοειδή — κάθε χημική ουσία, δηλαδή, ανεξάρτητα από τη δομή ή την προέλευσή της, που συνδέεται με τους υποδοχείς κανναβινοειδών του σώματος και του εγκεφάλου. Τα κυριότερα κανναβινοειδή είναι η Δ-9 τετραϋδροκανναβινόλη (ΤHC) (προκαλεί το αίσθημα ευφορίας) και η κανναβιδιόλη (CBD). Τα κανναβινοειδή ασκούν την επίδρασή τους αλληλεπιδρώντας με συγκεκριμένους υποδοχείς κανναβινοειδών που βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων σε διάφορα μέρη του κεντρικού νευρικού συστήματος (CB1 και CB2).
Εξετάζοντας μερικές από τις πιθανές ιατρικές χρήσεις της μαριχουάνας, καταλήγουμε σε μια πληθώρα ασθενειών, στις οποίες επιφέρει πιθανά θετικά αποτελέσματα. Μερικές από αυτές είναι:
- Σοβαρός και χρόνιος πόνος
- Σκλήρυνση κατά πλάκας και μυϊκοί σπασμοί
- Σοβαρή ναυτία και έμετος που προκαλούνται από τη θεραπεία του καρκίνου
- Επιληψία και επιληπτικές κρίσεις
- Νόσος Αλτσχάιμερ
- Αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS)
- HIV/AIDS
- Νόσος του Crohn
- Γλαύκωμα
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πολλές από τις χρήσεις δεν υποστηρίζονται από ισχυρές επιστημονικές ενδείξεις. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι οι ερευνητές δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν μελέτες για ένα φάρμακο που παραμένει παράνομο, σύμφωνα με την ομοσπονδιακή νομοθεσία, ακόμη και όταν επιτρέπεται από ορισμένες πολιτείες. Είναι επίσης σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η κάνναβη χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα για τη θεραπεία συμπτωμάτων και όχι για τις ίδιες τις παθήσεις.
Παραμένοντας λίγο περισσότερο στην αντικαρκινική δράση, μια πρόσφατη ανασκόπηση, δημοσιευμένη στο Discover Oncology, καταδεικνύει ότι τα κανναβινοειδή, όπως το THC, το CBD και η κανναβιγερόλη (CBG), διαθέτουν σημαντικές αντικαρκινικές ιδιότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν την επαγωγή απόπτωσης, την αναστολή του κυτταρικού κύκλου, την αναστολή της αγγειογένεσης —δηλαδή την ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων προς τον όγκο ώστε να προμηθεύεται οξυγόνο και άλλα συστατικά— και τον περιορισμό της μετάστασης. Οι δράσεις αυτές ασκούνται κυρίως μέσω των υποδοχέων CB1 και CB2, αλλά και μέσω άλλων μοριακών στόχων, επηρεάζοντας κρίσιμες σηματοδοτικές οδούς. Παράλληλα, οι κανναβινοειδείς ενώσεις έχουν αναδείξει ανακουφιστικές ιδιότητες στην παρηγορική φροντίδα, μειώνοντας τον πόνο, τη ναυτία και την απώλεια όρεξης σε ασθενείς με καρκίνο.
Επιπλέον, συνδυαστικές θεραπείες με κανναβινοειδή και κλασικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα παρουσιάζουν ενισχυμένο αντικαρκινικό αποτέλεσμα, καθώς αυξάνουν την ευαισθησία των καρκινικών κυττάρων και μειώνουν ορισμένες παρενέργειες των συμβατικών αγωγών. Ωστόσο, η εφαρμογή τους στην κλινική πράξη παραμένει περιορισμένη λόγω νομικών εμποδίων, έλλειψης τυποποιημένων δοσολογικών πρωτοκόλλων και διαφοροποιημένων αποτελεσμάτων, ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου και το μοριακό του προφίλ. Απαιτούνται περισσότερες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες μεγάλης κλίμακας για την πλήρη αξιολόγηση της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας αυτών των ενώσεων στην ογκολογία.
Καταλήγοντας, η κάνναβη, το από αιώνες παρεξηγημένο και πηγή κοινωνικών αντιπαραθέσεων φυτό, αναδεικνύεται —έστω και φοβικά— ως ένα προϊόν με σημαντικές φαρμακευτικές δυνατότητες. Παρά τα νομικά και κοινωνικά εμπόδια και την ανάγκη για ισχυρότερες επιστημονικές αποδείξεις, τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο στη διαχείριση συμπτωμάτων και στην ενίσχυση της αντικαρκινικής —και όχι μόνο— θεραπείας. Όλα αυτά, φυσικά, σε ένα διαφανές νομικό πλαίσιο απόλυτου και αυστηρού ελέγχου από αρμόδιους φορείς ώστε φαινόμενα άσκοπης χρήσης και κατάχρησης να παταχθούν. Ο σκεπτικισμός γύρω από το θέμα είναι απολύτως λογικός. Ωστόσο, η πρόκληση είναι να μεταβούμε από την προκατάληψη στη γνώση, για αυτό η σωστή ενημέρωση είναι ανάγκη για όλους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Since January, California has seized over $316 million in illicit cannabis, Governor Gavin Newscom, διαθέσιμο εδώ
- Medical marijuana, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Medical Marijuana: Benefits and Side Effects, WebMD, διαθέσιμο εδώ
- Exploring the therapeutic potential of cannabinoids in cancer by modulating signaling pathways and addressing clinical challenges, Springer Nature, διαθέσιμο εδώ
