Tου Ελευθέριου Χονδρού,
Η Ευρώπη εκπέμπει σαφές μήνυμα ενόψει της επικείμενης συνάντησης του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα, τρεις ημέρες πριν από τη διεξαγωγή της. Σε κοινή δήλωση, 26 από τους 27 Ευρωπαίους ηγέτες — με την εξαίρεση του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν — υπογράμμισαν ότι «ο λαός της Ουκρανίας πρέπει να έχει την ελευθερία να καθορίσει το μέλλον του» και ότι «τα διεθνή σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν με τη βία».
Η δήλωση, που φέρει έντονα τον απόηχο ιστορικών εμπειριών αλλαγών συνόρων στην ήπειρο, τόνισε την ανάγκη διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και εξέφρασε τη δέσμευση των χωρών της ΕΕ να συνεχίσουν τη στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο, αναγνωρίζοντας το «έμφυτο δικαίωμά του στην αυτοάμυνα». Παράλληλα, υπογραμμίστηκε ότι η Ρωσία, με την επιθετική της στάση, αποτελεί απειλή όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για την ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια.
Η απουσία της Ουγγαρίας από τη λίστα των υπογραφών δεν πέρασε απαρατήρητη. Ο Βίκτορ Όρμπαν, διατηρώντας στενές σχέσεις με τη Μόσχα, εξέφρασε την αντίθεσή του στη δήλωση, επικρίνοντας την ως «παρέμβαση» σε μια συνάντηση όπου η ΕΕ δεν έχει προσκληθεί, και προτείνοντας τη διοργάνωση ξεχωριστής ευρωπαϊκής συνόδου με τη Ρωσία. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι παρείχε συμβουλές στον Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με τις πιθανότητες νίκης της Ουκρανίας, χαρακτηρίζοντας την ερώτηση «αφελή».
Η ανησυχία των ευρωπαϊκών κρατών εντείνεται από τις προτάσεις Τραμπ για μια ειρηνευτική συμφωνία που θα περιλάμβανε «ανταλλαγές εδαφών». Το σχέδιο αυτό, σύμφωνα με δηλώσεις του, θα μπορούσε να παραχωρήσει στη Ρωσία ολόκληρη την περιοχή του Ντονμπάς και την Κριμαία, με αντάλλαγμα την αποχώρηση από τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια. Ωστόσο, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει απορρίψει κάθε ιδέα αποχώρησης από το Ντονμπάς, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο θα άφηνε ανοιχτό τον δρόμο για νέες ρωσικές επιθέσεις.
Ακόμη και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, παραδέχτηκε πως τμήματα της Ουκρανίας ενδέχεται να παραμείνουν υπό de facto ρωσικό έλεγχο, αλλά ξεκαθάρισε ότι δεν πρέπει να υπάρξει διεθνής νομική αναγνώριση αυτής της κατάστασης. Μια τέτοια αναγνώριση θα απαιτούσε τροποποίηση του ουκρανικού συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος, διαδικασία που θεωρείται πολιτικά εκρηκτική και πιθανόν μοιραία για την κυβέρνηση Ζελένσκι.
Η ευρωπαϊκή ανησυχία τροφοδοτείται και από τις γεωπολιτικές κινήσεις των τελευταίων ετών: η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, η επαναφορά της στρατολόγησης στις Βαλτικές χώρες, και η κατασκευή αμυντικού φράχτη δισεκατομμυρίων από την Πολωνία στα σύνορα με τη Ρωσία καταδεικνύουν την ετοιμότητα της ηπείρου για κάθε ενδεχόμενο.
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, διατηρεί τον σκεπτικισμό του απέναντι στις ρωσικές προθέσεις, υπογραμμίζοντας ότι οι στρατιωτικές κινήσεις της Μόσχας δείχνουν προετοιμασία για νέες επιθετικές επιχειρήσεις. Αν και το ουκρανικό επιτελείο υποβαθμίζει τις αναφορές για ρωσική πρόοδο κοντά στην πόλη Ποκρόβσκ του Ντονέτσκ, αναγνωρίζει ότι η κατάσταση παραμένει «δύσκολη και δυναμική».
Πριν από τη συνάντηση κορυφής στην Αλάσκα την Παρασκευή, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συνομιλήσουν την Τετάρτη με τον Ντόναλντ Τραμπ, σε τηλεδιάσκεψη όπου θα συμμετάσχει και ο Βρετανός πρωθυπουργός, σερ Κιρ Στάρμερ. Η πρόθεσή τους είναι να θέσουν στο επίκεντρο την ασφάλεια της Ευρώπης και την υπεράσπιση των ουκρανικών συμφερόντων, σε μια στιγμή όπου πληθαίνουν οι φόβοι ότι μια συμφωνία ειρήνης που θα επιβληθεί εκ των έξω μπορεί να μην είναι ούτε «δίκαιη» ούτε «βιώσιμη».
Η στάση της Ευρώπης δείχνει ξεκάθαρα ότι η ήπειρος δεν προτίθεται να αποδεχθεί αλλαγές συνόρων μέσω βίας, ακόμη και αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον καταλήξουν σε τέτοιο αποτέλεσμα. Το μέλλον της Ουκρανίας παραμένει στην κόψη του ξυραφιού — και το αν η προσεχής σύνοδος στην Αλάσκα θα φέρει πραγματική ειρήνη ή απλώς μια εύθραυστη ανακωχή, μένει να φανεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ukraine’s borders must not be changed by force, EU leaders say, BBC, διαθέσιμο εδώ
