Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η νεολαία αποτελεί για κάθε χώρα την κινητήριο δύναμή της, φέρνοντας στην επιφάνεια νέες ιδέες, μια φρέσκια οπτική για την κοινωνία και αισιοδοξία για έναν καλύτερο κόσμο. Στην Ελλάδα, η γενιά που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα τραγικά γεγονότα του Εμφυλίου Πολέμου ήταν γεμάτη όρεξη για να οικοδομήσει έναν νέο κόσμο απαλλαγμένο από τα βαρίδια του παρελθόντος και γι’ αυτόν τον λόγο οργανώνονταν και μάχονταν για τα πιστεύω και τις αξίες της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκε και η Πανσπουδαστική, ένα εμβληματικό περιοδικό της ευρύτερης αριστεράς που άφησε το στίγμα του στην πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του τόπου.
Τον ρόλο, τη διαδρομή, αλλά και τη συμβολή αυτού του ιστορικού περιοδικού έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν οι αναγνώστες μέσα από το βιβλίο Πανσπουδαστική 1956-1967 σε επιμέλεια των Θανάση Καλαφάτη και Ζήσιμο Χ. Συνοδινό που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Θεμέλιο και εντάσσεται στα «Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας» ένα εγχείρημα του εκδοτικού οίκου για την ανάδειξη της ιστορίας μας. Για το πόνημα αυτό έχουν συμβάλει με κείμενά τους οι Στέφανος Στεφάνου, Καίτη Τοπάλη, Νίκος Θεάκος, Δημήτρης Μανωλάκος, Γιώργος Ζεβελάκης, Μανώλης Μυλωνάκης, Γιάννης Καλεώδης, Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Χρύσα Προκοπάκη, Γιάννης Βαλαβανίδης, Ξανθίππη Μίχα—Μπανιά, Γιώργος Γιατρομανωλάκης και Πολύκαρπος Πολυκάρπου.
Το βιβλίο ξεκινάει με μια εκτενή εισαγωγή του Γιάνη Γιανουλόπουλου που υπήρξε ένας από τους συντελεστές του ιστορικού αυτού περιοδικού και αρχισυντάκτης του κατά την περίοδο Δεκέμβριος 1962—Μάιος 1964, προσφέροντας μια εκ των έσω μαρτυρία για τη λειτουργία, τις δυσκολίες, τις περιόδους και γενικότερα την πορεία που είχε μέσα στην εντεκάχρονη διάρκεια ζωής του. Με αυτόν τον τρόπο, ο αναγνώστης εντάσσεται ομαλά στον κόσμο και τη δράση που είχε η Πανσπουδαστική γνωρίζοντας ταυτόχρονα μερικά από τα βασικά στελέχη της που διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του περιοδικού.
Έπειτα, ακολουθεί μια ανάλυση για την ανάπτυξη των εντύπων κατά τη δεκαετία του ΄60, μέσα στην οποία η Πανσπουδαστική υπήρξε η «ναυαρχίδα» του στόλου, ενώ παρουσιάζεται και η αρχή της διαδρομής της τον Μάιο του 1956 με τα προβλήματα που αντιμετώπιζε, καθώς ήταν δύσκολη —λόγω της αριστερής της πολιτικής κατεύθυνσης— η διάχυσή της στα περίπτερα της πρωτεύουσας και έτσι πολλές φορές διανέμονταν από τους νέους έξω από τα πανεπιστήμια, με τους πρωταγωνιστές του μέσου να θυμούνται τα σοβαρά περιστατικά που έλαβαν χώρα την περίοδο αυτή, αλλά και τα ευτράπελα που δεν λείπουν ποτέ από τη ζωή. Παράλληλα, προβάλλονται και οι αγώνες της νεολαίας, όπως αυτός του 1—1—4 (δηλαδή του άρθρου 114 του Συντάγματος του 1952 βάση του οποίου ο λαός έχει το δικαίωμα αντίστασης κατά όποιας προσπάθειας κατάλυσης του δημοκρατικού πολιτεύματος) που έγινε σύμβολο της περιόδου στους αγώνες των νέων.
Μια ακόμα, τελείως διαφορετική πτυχή της Πανσπουδαστικής, είναι και η συμβολή που είχε στην ανάπτυξη της πολιτιστικής ζωής του τόπου καθώς μέσα στις σελίδες της φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς κείμενα (πολλές φορές αδημοσίευτα) σημαντικών μορφών όπως του Γιάννη Ρίτσου, του Γιώργου Σεφέρη, του Οδυσσέα Ελύτη κ.α., ενώ συναντάμε και την παρουσία σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως του Γιάννη Μόραλη, του Μίνου Αργυράκη, του Κώστα Κλουβάτου. Άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός πως το περιοδικό οργάνωνε και ποιητικούς διαγωνισμούς δίνοντας την ευκαιρία και σε νέο και άγνωστο μέχρι τότε κόσμο για να ακουστεί η φωνή τους.
Τέλος, στο βιβλίο αυτό εμπεριέχονται και τα πρακτικά από την ημερίδα που είχε οργανωθεί τον Δεκέμβριο του 2006 με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την έναρξη της λειτουργίας της και εκεί μίλησαν μερικοί από τους πρωταγωνιστές της. Παράλληλα, όλο το έργο διατρέχουν φωτογραφίες και αρχειακό υλικό της Πανσπουδαστικής προσφέροντας μια πιο ζωντανή και εύληπτη διάσταση στο περιεχόμενό του.
