Του Θεμιστοκλή Καγκέλη,
Όταν ακούμε τη λέξη «παθολόγος», οι περισσότεροι φέρνουμε στο μυαλό μας τον γενικό γιατρό που θα επισκεφθούμε πρώτα όταν κάτι δεν πάει καλά, ώστε να κάνει μία αρχική διάγνωση και να μας παραπέμψει στην κατάλληλη ειδικότητα. Από την άλλη, στο νοσοκομείο, ο παθολόγος είναι συχνά ο άνθρωπος που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ιατρικής πρακτικής, είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, παίζοντας έναν ρόλο που συνδυάζει γνώση, εμπειρία και σύνθετη κριτική σκέψη. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία αυτής της ειδικότητας, αξίζει να δούμε πώς εξελίχθηκε η παθολογία μέσα στον χρόνο και ποια είναι η θέση της στο σύγχρονο σύστημα υγείας.
Η παθολογία, ως κλάδος της ιατρικής, έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Ελλάδα, όπου η ιατρική δεν ήταν ακόμα διαχωρισμένη σε ειδικότητες, αλλά πολλοί από τους θεμελιωτές της, όπως ο Ιπποκράτης, ασχολήθηκαν με αυτό που σήμερα θα αποκαλούσαμε «παθολογία» — την κατανόηση των νόσων, των αιτίων τους και των τρόπων αντιμετώπισης. Η λέξη «παθολογία» προέρχεται από το «πάθος» (δηλαδή νόσος) και το «λόγος» (δηλαδή λόγος, μελέτη), και σημαίνει «μελέτη των νόσων». Ως ειδικότητα άρχισε να διαμορφώνεται σταδιακά στον 19ο και 20ό αιώνα, όταν η πρόοδος στη βιοχημεία, τη μικροβιολογία και την εσωτερική ιατρική επέτρεψε την αποτελεσματική διαχείριση νοσημάτων χωρίς άμεση χειρουργική παρέμβαση. Στη σύγχρονη ιατρική, ο παθολόγος είναι ο γιατρός της εσωτερικής ιατρικής. Αυτό σημαίνει ότι είναι εκπαιδευμένος να διαχειρίζεται ένα ευρύ φάσμα νοσημάτων που επηρεάζουν τα εσωτερικά όργανα και τα συστήματα του σώματος — καρδιαγγειακό, αναπνευστικό, πεπτικό, ουροποιητικό, ενδοκρινικό και νευρικό, μεταξύ άλλων.
Στην ελληνική πραγματικότητα, ο παθολόγος καλείται να λειτουργήσει ως «πολυεργαλείο» της ιατρικής, είτε εργάζεται σε δημόσιο νοσοκομείο, είτε σε Κέντρο Υγείας, είτε διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο, γιατί έρχεται αντιμέτωπος με ποικιλία περιστατικών και πολύ συχνά με περιορισμένους πόρους. Τα περιστατικά αυτά δεν είναι πάντα ένας απλός σακχαρώδης διαβήτης ή ένα εγκεφαλικό ή λοιπές κλινικές οντότητες με ξεκάθαρη διάγνωση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν συνδυασμό παθολογιών με κρυφά συμπτώματα. Αν σε αυτά προστεθεί και η δυσκολία στη συνεννόηση με τον ίδιο τον πάσχοντα, τότε ο παθολόγος καλείται να γίνει Σέρλοκ Χολμς προκειμένου να βγάλει διάγνωση και θεραπεία.
Στα τμήματα επειγόντων περιστατικών πάντα βρίσκεται παθολόγος στα πλαίσια του triage (διαλογή) και πολλές φορές αναλαμβάνει τον πρώτο έλεγχο, αποφασίζει ποιο περιστατικό είναι επείγον, ποιο μπορεί να αντιμετωπιστεί εξω-νοσοκομειακά, και ποιο χρειάζεται άμεση εισαγωγή. Σε επαρχιακά νοσοκομεία ή σε άγονες περιοχές, συχνά αναλαμβάνει καθήκοντα πολλαπλών ειδικοτήτων, λόγω έλλειψης προσωπικού. Προφανώς, ο όγκος εργασίας είναι συχνά δυσανάλογος των δυνατοτήτων και η γραφειοκρατία, οι ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή και προσωπικό, και η αυξανόμενη ζήτηση ιατρικών υπηρεσιών καθιστούν το έργο του παθολόγου ιδιαίτερα απαιτητικό. Αξίζει να αναφερθεί, πως κάτι που ξεχωρίζει τον παθολόγο από άλλες ειδικότητες είναι η μακροχρόνια σχέση με τον ασθενή. Δεν πρόκειται μόνο για τη θεραπεία μιας λοίμωξης ή της υπέρτασης — πρόκειται για συνολική φροντίδα υγείας, πρόληψη, εκπαίδευση και ψυχολογική υποστήριξη όλα μαζί.
Τέλος, να πούμε ότι οι νέες τεχνολογίες, η τεχνητή νοημοσύνη, η τηλεϊατρική και η εξατομικευμένη ιατρική αλλάζουν εντελώς το εργασιακό τοπίο, αλλά ο ρόλος του παθολόγου δεν φαίνεται να υποχωρεί — αντίθετα, αναμένεται να ενισχυθεί. Η ανάγκη για γιατρούς με ευρεία γνώση και άποψη των πραγμάτων, που μπορούν να δουν τον άνθρωπο ως σύνολο και όχι μόνο ως επιμέρους όργανα ή συστήματα, είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Η παθολογία μπορεί να μη φαντάζει τόσο «θεαματική» όσο η χειρουργική ή η επεμβατική καρδιολογία, όμως αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ιατρικής πράξης και, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, με όλα τα προβλήματα και την ιδιαίτερη σχέση γιατρού-ασθενούς, ο παθολόγος παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της φροντίδας υγείας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- About Internal Medicine, ACP, διαθέσιμο εδώ
- Internal Medicine – an overview, Science Direct, διαθέσιμο εδώ
- What is Internal Medicine?, NIH, διαθέσιμο εδώ
