Της Ευσταθίας Στράντζαλη,
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε τις λέξεις κίνηση, βηματισμός, ρυθμός; Ο συνδυασμός όλων αυτών αποδίδεται με τον όρο «χορός» και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων. Ο χορός είναι τρόπος έκφρασης των συναισθημάτων μας, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως μέσο αποφόρτισης και κοινωνικοποίησης. Αν το καλοσκεφτούμε, είναι παρών σε πολλές στιγμές της ζωής μας, είτε ευχάριστες είτε πιο μελαγχολικές.
Όπως σε κάθε πτυχή της ζωής, έτσι και στον χορό υπάρχει μεγάλη ποικιλία ειδών – άλλα πιο γνωστά και άλλα λιγότερο. Αν και πολλοί γνωρίζουμε δημοφιλή είδη όπως το μπαλέτο, το τανγκό, το χιπ χοπ ή τους παραδοσιακούς χορούς, υπάρχουν και άλλα, λιγότερο προβεβλημένα, εξίσου μαγευτικά, που επιβιώνουν στον χρόνο και μεταφέρουν την πολιτιστική κληρονομιά διαφορετικών λαών.
Ορισμένα είδη χορού από χώρες της Ασίας μπορούν να χαρακτηριστούν σπάνια. Από τις πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ιαπωνίας έως τα τροπικά νησιά της Ινδονησίας, και από τα μοναστήρια της Κορέας μέχρι τους πολύχρωμους δρόμους της Ινδίας, οι χοροί αυτοί κουβαλούν τον παλμό μιας παράδοσης που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Εκτελούνται ως τελετουργία και για τον λόγο αυτό συνοδεύονται από αντικείμενα με συμβολική σημασία, συγκεκριμένη ένδυση και βαφή του σώματος.
Παραδείγματα αποτελούν: ο ιαπωνικός χορός Butoh, που χαρακτηρίζεται από αργές, υπνωτικές κινήσεις και εκφράζει βαθιά υπαρξιακά νοήματα· στην Ινδία, ο Chhau, που συνδυάζει χορό και πολεμικές τέχνες· και στην Ινδονησία, ο Saman, που εκτελείται με εντυπωσιακό συγχρονισμό από δεκάδες καθιστούς άνδρες.
Αξιοσημείωτοι σπάνιοι χοροί εντοπίζονται και στην Ευρώπη, με κάθε χώρα να διατηρεί ιδιαίτερα στοιχεία της παράδοσής της. Στην Ισπανία, ο Ball de bastons είναι παλιός πολεμικός χορός της Καταλονίας, όπου οι χορευτές χρησιμοποιούν ξύλινα ραβδιά σε συγχρονισμένες κινήσεις που παραπέμπουν σε μάχη. Στη Σλοβενία, ο τελετουργικός χορός των Kurenti εκτελείται από μασκοφόρες φιγούρες με κουδούνια και πολύχρωμες στολές, που έχουν στόχο να διώξουν το κακό και τον χειμώνα.
Στη Σκοτία, ο παραδοσιακός Sword Dance περιλαμβάνει κινήσεις γύρω ή πάνω από σταυρωμένα σπαθιά, με ρίζες σε τελετές νίκης και τιμής των πολεμιστών. Στην Ιταλία, η Tarantella del Gargano συνδέεται με την παλαιά αντίληψη ότι ο έντονος ρυθμικός χορός μπορούσε να γιατρέψει το «δάγκωμα της ταραντούλας»· εκτελείται με εκφραστικότητα και ένταση. Στην Πορτογαλία, οι Pauliteiros de Miranda αποτελούν παραδοσιακό ανδρικό χορό με ραβδιά, έντονο ρυθμό και μαχητική ενέργεια, που διατηρείται κυρίως στις βόρειες περιοχές της χώρας.
Πολλοί από τους σπάνιους χορούς της Ευρώπης φέρουν έντονα το στοιχείο της μάχης και των όπλων, γεγονός που δεν είναι τυχαίο. Οι ρίζες τους ανάγονται σε κοινωνίες όπου ο πόλεμος, η προστασία της κοινότητας και η σωματική δύναμη ήταν βασικές αξίες. Χοροί με σπαθιά, ραβδιά ή έντονες πολεμικές κινήσεις λειτουργούσαν συμβολικά ως εκπαίδευση, εξάσκηση ή τελετουργία ενδυνάμωσης και ετοιμότητας πριν από τη μάχη. Σε αρκετές περιπτώσεις, εξελίχθηκαν σε θρησκευτικές ή εορταστικές τελετές, διατηρώντας όμως τη μαχητική τους φύση, ως υπενθύμιση εποχών όπου η επιβίωση και η τιμή περνούσαν από το ξίφος ή το ραβδί. Έτσι, ο χορός κατέστη ένα είδος «σώματος μνήμης», που μετέφερε τις αξίες της κοινότητας από γενιά σε γενιά, δίχως λόγια – μόνο με ρυθμό και κίνηση.
Και η Ελλάδα φιλοξενεί σπάνιες, παλαιές μορφές χορού, όχι ευρέως γνωστές. Από τον πολεμικό πυρρίχιο των Ποντίων έως τον μυστηριακό χορό του σπαθιού στην Κάρπαθο, αυτά τα χορευτικά είδη φανερώνουν τη βαθιά σχέση του ελληνικού λαού με την τελετουργία, την ιστορία και την τοπική ταυτότητα.
Δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί ποιοι χοροί είναι «σπάνιοι» με απόλυτο τρόπο, καθώς η δημοτικότητά τους ποικίλλει ανάλογα με την εποχή και την περιοχή. Ωστόσο, κάποιοι θεωρούνται σπανιότεροι λόγω της περιορισμένης διάδοσής τους ή επειδή τείνουν να εξαφανιστούν.
Ο χορός δεν είναι απλώς τέχνη ή άθλημα· είναι φορέας πολιτισμού, ιστορίας και ταυτότητας. Τα σπάνια είδη χορού αναδεικνύουν πόσο ποικιλόμορφη είναι η ανθρώπινη έκφραση, αλλά και πόσο κοινή η ανάγκη όλων των πολιτισμών να εκφράζουν συναισθήματα, πίστη, ιστορία και ομορφιά μέσα από την κίνηση. Στη σημερινή εποχή της ταχύτητας και της εικόνας, ο χορός έχει εισβάλει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με viral χορογραφίες και trends. Παρ’ όλα αυτά, τα σπάνια είδη χορού υπενθυμίζουν τη βαθύτερη, πνευματική, ιστορική και συλλογική του διάσταση – κάτι που δύσκολα αποτυπώνεται σε ένα βίντεο λίγων δευτερολέπτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Less known dance forms of the world that can blow your mind, medium.com, διαθέσιμο εδώ
