Του Ελευθέριου Χονδρού,
Στις Βρυξέλλες, οι θερινοί μήνες συχνά συνοδεύονται από μια ψευδαίσθηση ηρεμίας. Όμως, πίσω από τους δροσερούς διαδρόμους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ανησυχία μεγαλώνει καθώς επιστρέφει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο ένα φαινόμενο που είχε χαρακτηριστεί ήδη από το 2021 ως υβριδική απειλή: η εργαλειοποίηση των μεταναστών από αυταρχικά καθεστώτα ως μέσο γεωπολιτικής πίεσης. Αυτή τη φορά, το επίκεντρο δεν είναι η Πολωνία ή η Λιθουανία, αλλά τα νότια σύνορα της Ένωσης. Η Λευκορωσία του Αλεξάντερ Λουκασένκο, στενός σύμμαχος του Κρεμλίνου, φαίνεται να συνεργάζεται με τον φιλορώσο στρατάρχη της Ανατολικής Λιβύης, Χαλίφα Χάφταρ, σε μια νέα εκστρατεία αποσταθεροποίησης, μέσω ύποπτων αεροπορικών συνδέσεων μεταξύ Μινσκ και Βεγγάζης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ερευνά τις πτήσεις αυτές ως μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου αποστολής ατόμων που δυνητικά χρησιμοποιούνται ως «εργαλεία πίεσης», επιδιώκοντας τη διοχέτευσή τους προς την Ιταλία και την Ελλάδα — δύο χώρες που ήδη αντιμετωπίζουν πιέσεις από αυξημένες μεταναστευτικές ροές. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: 27.000 αφίξεις στην Ιταλία και πάνω από 7.000 στην Ελλάδα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, υπερδιπλάσιες και τριπλάσιες αντίστοιχα σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Η αεροπορική εταιρεία Belavia, που βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο, είχε κατηγορηθεί και στο παρελθόν για τη μεταφορά μεταναστών σε συντονισμό με τη ρωσική στρατηγική.
Η υπόθεση προκαλεί ανατριχίλα στους ευρωπαϊκούς κύκλους, γιατί θυμίζει τη μεταναστευτική κρίση του 2021, όταν χιλιάδες άνθρωποι ωθήθηκαν οργανωμένα από τη Λευκορωσία προς τα σύνορα της ΕΕ με σκοπό την πρόκληση πολιτικής έντασης. Τότε, η κρίση δεν ήταν απλώς ανθρωπιστική — ήταν βαθύτατα πολιτική και στρατηγικά σχεδιασμένη. Η απάντηση των κρατών-μελών περιλάμβανε αυστηρά μέτρα φύλαξης, οικοδόμηση φραγμάτων και νομικούς περιορισμούς στο δικαίωμα ασύλου, προκαλώντας ισχυρές αντιδράσεις διεθνώς.
Το 2025, η απειλή έχει μετατοπιστεί αλλά δεν έχει υποχωρήσει. Αντιθέτως, η συμμαχία Λουκασένκο–Χάφταρ φέρνει μια νέα δυναμική στο γεωπολιτικό παιχνίδι, συνδέοντας την Ανατολική Ευρώπη με τη Βόρεια Αφρική μέσω ενός κυκλώματος αμφίβολης νομιμότητας. Η Βεγγάζη, διοικούμενη από τον αυταρχικό στρατάρχη που δεν αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, λειτουργεί ως στρατηγική βάση ενός σχεδίου που στοχεύει στην υπονόμευση της ευρωπαϊκής συνοχής.
Η πολιτική αυτή εργαλειοποίηση του ανθρώπινου πόνου εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για την ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών και τη φύση των εξωτερικών απειλών που αντιμετωπίζει η Ένωση. Οι προσπάθειες ορισμένων κρατών να αναστείλουν προσωρινά το δικαίωμα ασύλου για λόγους «ασφάλειας» φέρνουν την ΕΕ αντιμέτωπη με τη δική της νομική και ηθική τάξη πραγμάτων. Η ανάγκη προστασίας των εξωτερικών συνόρων δεν πρέπει να καταρρίπτει τις θεμελιώδεις αξίες του Δικαίου και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η Επιτροπή, αναγνωρίζοντας το βάθος της απειλής, αποφάσισε στα τέλη του 2024 να διαθέσει 170 εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση των ανατολικών συνόρων — ένα μέτρο που συνδυάζει την ανάγκη άμυνας με τη στρατηγική προσαρμογή του ΝΑΤΟ. Η κίνηση αυτή ερμηνεύεται ως ένα πρώτο βήμα προς μια πιο συστηματική και ενιαία μεταναστευτική πολιτική, που θα μπορεί να διακρίνει μεταξύ των αυθόρμητων ροών και των σκόπιμων, κρατικά υποκινούμενων κινήσεων πληθυσμών.
Στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η κατάσταση δείχνει πως η στρατηγική αποσταθεροποίησης μέσω της μετανάστευσης παραμένει ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία στις υπηρεσίες απολυταρχικών καθεστώτων. Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου οι ροές ανθρώπων, πληροφοριών και στρατιωτικής επιρροής διασταυρώνονται, η Ευρώπη καλείται να επιδείξει ανθεκτικότητα, ψυχραιμία και συντονισμό.
Η πρόκληση δεν είναι μόνο επιχειρησιακή ή διαχειριστική· είναι βαθιά πολιτική και ιδεολογική. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να παραμείνει προπύργιο δημοκρατίας και ανθρωπισμού, οφείλει να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους προκλήσεις με σταθερότητα και όραμα. Το μεταναστευτικό δεν μπορεί να γίνει εργαλείο εκβιασμού, και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν μπορεί να αποτελέσει μέσο γεωπολιτικής σύγκρουσης.
ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- EU suspects Belarus to be behind rising migrant flows from Libya, EU News, διαθέσιμο εδώ
