Του Κυριάκου Αθανασιάδη,
Μία από τις σημαντικότερες στιγμές στην ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα, είναι η Μικρασιατική Εκστρατεία. Αμέτρητες φιλοδοξίες, όνειρα και λάθος αποφάσεις συνόδευσαν αυτό τον πόλεμο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας από το 1919 έως το 1922, ο οποίος είχε τραγικά αποτελέσματα. Το 1919, ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Σμύρνης και δέχτηκε την αποδοχή των Ελλήνων που ζούσαν εκεί, ωστόσο, καθώς οι σχέσεις των δύο λαών είχαν αρχίσει να εμφανίζουν προβλήματα από καιρό, κάποιος Τούρκος πυροβόλησε και σκότωσε τον Έλληνα σημαιοφόρο του στρατού. Ακολούθησαν επεισόδια και οι Έλληνες στρατιώτες επιτέθηκαν σε όποιον φορούσε φέσι. Το περιστατικό αυτό, αν και δεν έπαιζε σημαντικό ρόλο για τα επόμενα γεγονότα, ήταν η πρώτη ένδειξη μίσους μεταξύ των δύο πλευρών.
Η Τουρκία εκείνη την εποχή, είναι στα πρώτα της βήματα ως κράτος, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει διαλυθεί και ο Στρατηγός Κεμάλ Ατατούρκ προσπαθεί να δημιουργήσει μία εκοσμικευμένη Τουρκία στα πρότυπα της Δύσης. Είναι αυτός που δημιουργεί τον εθνικισμό των Τούρκων ενάντια σε Έλληνες, Αρμένιους και Πόντιους και είχε ως αποτέλεσμα την γενοκτονία και εκδίωξη των δύο τελευταίων μερικά χρόνια πριν. Η Ελλάδα, με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε κερδίσει στην συνθήκη των Σεβρών την διαχείριση της Σμύρνης και άλλων περιοχών στα παράλια της Μικράς Ασίας, και αυτό έδωσε το έναυσμα για να αρχίσει η εκστρατεία με σκοπό να καταχτηθεί όλη η Τουρκία. Η Μικρασιατική Εκστρατεία ξεκινάει και ο ελληνικός στρατός βαδίζει προς την Άγκυρα. Μέχρι το 1921, οι ελληνικές δυνάμεις έχουν φτάσει στην Κιουτάχεια και στις 14 Μαρτίου κατακτούν το Αφιόν Καραχισάρ.
Τα πράγματα, ωστόσο, δεν δείχνουν ευοίωνα, καθώς ο στρατός είναι μακριά από ζώνες εφοδιασμού, δεν υπάρχουν πολλές εφεδρείες, η επικοινωνία είναι δύσκολη, αφού το μέτωπο είναι τεράστιο και οι Τούρκοι μάχονται με τεράστιο σθένος. Πολλές φορές, η ήττα ήταν κοντά, αρκεί κανείς να σκεφτεί ότι φεύγοντας από το Αφιόν Καραχισάρ, ο ελληνικός στρατός κόντεψε να «κοπεί» στα δύο και σώθηκε από τις ηρωικές νίκες του Συνταγματάρχη Διαλέτη. Στην προσπάθεια ολοκληρωτικής εξόντωσης του Κεμάλ, έφτασε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο οποίος όμως ήταν πλέον πολύ άρρωστος και ο Πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης, οι οποίοι αποφάσισαν πως έπρεπε να ξεκινήσει θερινή επίθεση ενάντια στις δυνάμεις του Κεμάλ με στόχο την εξόντωσή τους.
Οι Έλληνες κατακτούν το Εσκί Σεχίρ, το Αφιόν Καραχισάρ και την πρώτη Αυγούστου οδεύουν στον Σαγγάριο ποταμό. Οι μεραρχίες διανύουν πάνω από 150 χιλιόμετρα με τα πόδια, χωρίς αρκετές προμήθειες ή κουράγιο. Ο Κεμάλ τους περιμένει με οχυρώσεις, χαρακώματα και έναν στρατό ο οποίος μάχεται στην δική του περιοχή για να προστατέψει δικά του εδάφη. Οι αποφάσεις του Ξενοφών Στρατηγού, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον Παπάγο, έκαναν την εκστρατεία πιο δύσκολη, και όσο προπορευόταν ο ελληνικός στρατός στα βάθη της Τουρκίας, τόσο πιο δύσκολα μπορούσε να ανεφοδιαστεί.
Τελικά, τον Αύγουστο δίνεται η μάχη στον Σαγγάριο και οι Έλληνες κερδίζουν, αλλά με βαριές απώλειες και είναι πλέον, σε μία κατάσταση που δεν μπορούν να συνεχίσουν πραγματικά τον πόλεμο. Ο Κεμάλ από την άλλη, παρά τις διαδοχικές ήττες, έχει καταφέρει και να αποδυναμώσει τον εχθρό, και να τον φέρει μέσα στην δική του περιοχή, και το πιο σημαντικό, έχει ενώσει τον τουρκικό λαό ενάντια στον κοινό εχθρό. Από την 1η Αυγούστου, που ξεκίνησε η πορεία στον Σαγγάριο το ρολόι μετράει αντίστροφα για την τελική ήττα των Ελλήνων. Ο στρατός τους είναι 60 χιλιόμετρα μακριά από την Άγκυρα, ενώ το τάγμα του Πλαστήρα έφτανε όλο και πιο κοντά, και οι στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες πιστεύουν ότι μπορούν να κατακτήσουν την Τουρκία.
Δυστυχώς, για την ελληνική πλευρά εκείνη η 1η Αυγούστου δεν μπορούσε να αλλάξει και αποκομμένοι πλέον από τα πάντα βρίσκονται προ των πυλών για την μεγάλη ήττα. Ο στρατός του Κεμάλ σπάει το μέτωπο και οι Έλληνες τρέπονται σε άτακτη φυγή. Αυτή η ήττα οδήγησε τελικά και στην Μικρασιατική Καταστροφή, όταν και εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν, ενώ το προσφυγικό κύμα, το οποίο δημιουργήθηκε ξεπέρασε τα ένα εκατομμύριο άτομα. Με αυτή την ήττα τερματίστηκε ουσιαστικά ο ελληνισμός στα παράλια της Μικράς Ασίας και η Μεγάλη Ιδέα των Ελλήνων.
ENΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η εκστρατεία του ελληνικού στρατού στο Σαγγάριο. Η κατάληψη του Αφιόν Καραχισάρ και η απόφαση για οπισθοχώρηση, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- H Eκστρατεία στο Σαγγάριο, greeceparadise.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μικρασιατική εκστρατεία: Η πορεία προς την Άγκυρα – Η μάχη του Σαγγάριου ποταμού (Καλοκαίρι 1921), protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
