Της Κατερίνας Μανάδη,
Η αλήθεια είναι ότι η στάση του σώματος του ατόμου που έχουμε απέναντί μας τείνει να διαδραματίζει —έστω και ασυνείδητα— σπουδαίο ρόλο στην αξιολόγηση του χαρακτήρα του, άρα και στη συναναστροφή με αυτό. Ένα ευθυτενές άτομο αποπνέει περισσότερη αυτοπεποίθηση και σιγουριά, δημιουργώντας μια μοναδική αίσθηση προσβασιμότητας και ανοιχτότητας στα άτομα που το περιβάλλουν. Αναρωτηθήκατε ποτέ, ωστόσο, ποια είναι η δομή του οργανισμού μας που μας επιτρέπει να διατηρούμε αυτή τη στάση; Μα φυσικά, θα απαντήσετε, η σπονδυλική μας στήλη. Και θα έχετε εν μέρει δίκιο. Τα πράγματα, εντούτοις, είναι αρκετά πιο περίπλοκα απ’ όσο φαίνονται. Πάμε, λοιπόν, να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στη μοναδική αυτή δομή, καθώς και στις τυχόν παθολογίες που ενδέχεται να αποτρέπουν την εκπλήρωση της τόσο συνηθισμένης για εμάς αποστολής της…
Καταρχάς, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η σπονδυλική μας στήλη πρόκειται για μια μεταμερή δομή, δηλαδή αποτελείται από πολλά όμοια στοιχεία συνδεδεμένα το ένα με το άλλο. Συγκεκριμένα, συνίσταται σε μια αλληλουχία μικρών, κυκλικού σχήματος οστών, τους σπονδύλους. Ανάλογα με το σημείο της «αλυσίδας» στην οποία βρίσκονται αυτοί οι σπόνδυλοι, φέρουν και διάφορα μοναδικά ανατομικά χαρακτηριστικά, τα οποία σχετίζονται με την αιμάτωση και τη νεύρωση της δομής, καθώς και τη διευκόλυνση των κινήσεων που εξυπηρετεί μέσω των κατάλληλα τοποθετημένων αρθρικών επιφανειών. Σαν να κρατάνε, λοιπόν, ο ένας το χέρι του άλλου, οι σπόνδυλοι διαμορφώνουν την πολύτιμη για εμάς ερειστική δομή, επιτρέποντάς μας να υψώσουμε το ανάστημά μας. Εύλογα αναρωτιέται κανείς, ωστόσο, πώς ακριβώς είναι συνδεδεμένες οι οστέινες αυτές δομές στην σπονδυλική μας αλυσίδα. Πράγματι, η σημαντική αυτή λειτουργία επιτελείται κατεξοχήν από μία σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό δομή τους μεσοσπονδύλιους δίσκους.
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι εντοπίζονται ανάμεσα φυσικά ανάμεσα από τους σπονδύλους που καλούνται να συνδέσουν. Οι ίδιοι αποτελούνται από τον πηκτωειδή τους πυρήνα στο κέντρο, μια μαλακή ζελατινώδη ουσία πλούσια σε πρωτεογλυκάνες και κολλαγόνο, με τη σύστασή της να ευνοεί την κινητικότητα και την ευελιξία της δομής. Το εύπλαστο αυτό «ζυμάρι» συγκρατείται στη θέση του από τον περιβάλλοντα ινώδη δακτύλιο, μια σκληρή ταινία από ίνες κολλαγόνου, η οποία πέρα από τη μηχανική σταθερότητα που προσφέρει στη δομή, επιτυγχάνει και τη σύνδεσή της με τα γειτονικά οστέινα μορφώματα, συγκρατώντας τη στη θέση της. Γενικά, μεσοσπονδύλιος δίσκος θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα «μαξιλαράκι», πάνω στο οποίο επικάθονται οι σπόνδυλοι, διευκολύνοντας όχι μόνο τη μεταξύ τους σύνδεση, αλλά και την επιθυμητή για τη δομή κινητικότητα συνολικά. Τι συμβαίνει, όμως, όταν ο πολύτιμος αυτός μεσάζον εγκαταλείπει το πόστο του;
Η δισκοκήλη πρόκειται για μια αρκετά επώδυνη κατάσταση, στην οποία ο πηκτώδης πυρήνας του μεσοσπονδύλιου δίσκου, όπως περιγράφηκε παραπάνω, προβάλλει στην περιβάλλουσα ινώση ταινία. Η ανατομική αυτή ανωμαλία ασκεί τρομερή πίεση στην σπονδυλική στήλη, ερεθίζοντας, παράλληλα, τα περιβάλλοντα νεύρα, με αποτέλεσμα προφανώς την εξαιρετική δυσφορία του ατόμου. Ο πόνος αυτός δεν περιορίζεται απαραίτητα στο σημείο εντοπισμού της παθογενούς αυτής προβολής, αλλά είναι δυνατόν, λόγω της οργάνωσης του νευρικού μας συστήματος, αλλά και της αθροιστικής πίεσης στη σπονδυλική μας στήλη, να προβάλλει και σε περιοχές που δεν θα αναμέναμε να επηρεάζονται, όπως τα ανώτερα σημεία του αυχένα μας, καθώς και τα πόδια μας (!). Συμπληρωματικά, το πάσχον άτομο είναι δυνατόν να αισθανθεί μούδιασμα της περιοχής, καθώς και αδυναμία των γειτονικών —και όχι μόνο— μυών.
Ύστερα από την περιγραφή της επίπονης αυτής συνθήκης, είναι αναμενόμενο να αναρωτιόμαστε πως θα μπορούσε να προκύψει αυτή η παθογένεια. Πέραν, φυσικά, της περίπτωσης ενός άμεσου τραυματισμού, ο σπουδαιότερος παράγοντας που συμβάλλει στην ανάπτυξη της δισκοκήλης είναι η πάροδος του χρόνου. Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι φύσει πιο ευάλωτα σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, συνεπώς και δεν μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι βρίσκονται για ακόμη μια φορά στο στόχαστρο του κινδύνου. Εκτός από την ηλικία, την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της παθολογικής κατάστασης αυξάνει σημαντικά και η επαναληψιμότητα κινήσεων που τείνουν να ζορίζουν τη σπονδυλική μας στήλη. Ιδιαίτερα, στροφικές και καμπτικές κινήσεις φαίνεται να προλειαίνουν τον δρόμο για την έλευση της παθογένειας, ενώ και η άρση βαρέων αντικειμένων δεν μπορεί, φυσικά, να αποκλειστεί από τα γενουσιουργά αίτια.
Όσον αφορά στη διαγνωστική προσέγγιση της παθολογίας, οι απεικονιστικές τεχνικές αποδεικνύονται σωτήριες, καθώς είναι σε θέση όχι μόνο να επιβεβαιώσουν την πηγή του προβλήματος, αλλά και να υποδείξουν τον ακριβή εντοπισμό του. Σε αυτές περιλαμβάνονται η απεικόνιση MRI, CT, οι γνωστές σε όλους μας ακτινογραφίες, καθώς και διεργασίες που επικεντρώνονται στην αξιολόγηση της νευρικής λειτουργίας σε σχέση με την ανατομική εικόνα του ασθενούς, όπως το ηλεκτρομυελόγραμμα. Προκειμένου να σκιαγραφήσει πληρέστερα την κλινική εικόνα του ασθενούς, συνεπώς και να ενισχύσει την αξιοπιστία της διάγνωσής του, ο θεράπων ιατρός είναι δυνατόν να προβεί και σε αντίστοιχη νευρολογική εξέταση.
Έχοντας λάβει, πλέον την κατάλληλη διάγνωση, επόμενο βήμα προς την αποκατάσταση του πάσχοντος είναι η επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης. Συνηθέστερα καταλήγουμε σε έναν συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και φυσικοθεραπείας, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε την προσωρινή ανακούφιση του ασθενούς από την επώδυνη αυτή κατάσταση, συχνά με τη χρήση κάποιου αναλγητικού ή μυοχαλαρωτικού φαρμάκου, αλλά και να θέσουμε τις βάσεις της μακροπρόθεσης, άρα και οριστικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Σε σπάνιες περιπτώσεις, για άρση της πίεσης στη σπονδυλική στήλη του ασθενούς ενδέχεται να κριθεί απαραίτητη και η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση ή αντικατάσταση του «ελαττωματικού» δίσκου.
Απ’ όλα τα παραπάνω, εύκολα καταλαβαίνει κανείς τη σημασία ακόμη και αυτής της άγνωστης προς το ευρύ κοινό δομής προς διατήρηση της εύρυθμης λειτουργίας του σώματός μας. Προκειμένου, λοιπόν, να διατηρήσουμε την επιθυμητή στάση του σώματός μας, εντυπωσιάζοντας τον περίγυρό μας, αλλά και να κινούμαστε ανώδυνα στην καθημερινότητά μας, η εξασφάλιση της ομαλής συνεργασίας όλων αυτών των κρίκων της μοναδικής ερειστικής αλυσίδας που αποτελεί η σπονδυλική μας στήλη είναι απαραίτητη. Με τη σειρά μας και εμείς οι ίδιοι, λοιπόν, οφείλουμε να αποφύγουμε τυχόν δραστηριότητες που ενδέχεται να βλάψουν την κατά τα άλλα αρμονική αυτή συνεργασία, αλλά και να αναζητήσουμε την κατάλληλη βοήθεια, σε περίπτωση που η ιδιαίτερη αυτή σύνδεση διαταραχθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Herniated Disk (Slipped or Bulding Disk), Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
