Της Ελπίδας Γιατρά,
Το Σάββατο, 29 Ιουνίου 2025, πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη η πιο μαζική παρέλαση υπερηφάνειας (Pride) στην ιστορία της Ουγγαρίας. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, ο αριθμός των συμμετεχόντων ξεπέρασε τις 100.000. Όμως, πίσω από την επιτυχία της πορείας, κεντρικό ρόλο έπαιξε το Momentum Mozgalom, το οποίο, πέρα από την πολιτική του στήριξη, ανέδειξε το Budapest Pride σε σημείο αναφοράς για τη στρατηγική του ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2026.
Στις 17 Μαΐου 2025, το ουγγρικό κοινοβούλιο ενέκρινε, με τις ψήφους του κυβερνώντος κόμματος Fidesz, ένα νέο νόμο περί «προστασίας ανηλίκων», με ρήτρα που απαγόρευε δημόσιες εκδηλώσεις που «προωθούν την αλλαγή φύλου ή την ομοφυλοφιλία». Ο νόμος αυτός, αν και δεν κατονομάζει ρητά το Budapest Pride, δημιουργούσε νομικό έρεισμα για απαγόρευσή του. Ταυτόχρονα, οι αρχές απέκτησαν το δικαίωμα χρήσης τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου, επιβάλλοντας πρόστιμα σε όσους συμμετείχαν σε «παράνομες συναθροίσεις».
Στις 10 Ιουνίου 2025, οι διοργανωτές ανακοίνωσαν ότι η παρέλαση δεν είχε λάβει έγκριση. Δύο ημέρες αργότερα, ο δήμαρχος Βουδαπέστης Gergely Karácsony, με την πλήρη υποστήριξη του Momentum Mozgalom, προχώρησε σε μια θεσμική ανατροπή: η εκδήλωση αναγνωρίστηκε ως «Ημέρα Ελευθερίας» της πόλης, κάνοντας χρήση του συνταγματικού δικαιώματος της δημοτικής αρχής να οργανώνει εκδηλώσεις «δημοκρατικής ευαισθητοποίησης». Το Momentum είχε ήδη από την πρώτη στιγμή αναλάβει κεντρικό ρόλο στον πολιτικό αγώνα, υπερασπιζόμενο το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία.
Το Momentum Mozgalom, κόμμα κεντρώου-φιλελεύθερου προσανατολισμού με έμφαση στα δικαιώματα και στην ευρωπαϊκή προοπτική, ιδρύθηκε το 2017 και έχει καταφέρει να γίνει βασικός πόλος της αντιπολίτευσης. Με δύο ευρωβουλευτές και σημαντική δύναμη στους νέους και στις αστικές τάξεις, το Momentum διεκδικεί ρόλο ηγέτη στην προσπάθεια ανατροπής του Fidesz. Το Budapest Pride αποτέλεσε ιδανικό πολιτικό πεδίο για να ενισχύσει το προφίλ του ως υπερασπιστή των δημοκρατικών αξιών.
Στις 27 Ιουνίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen κάλεσε την ουγγρική κυβέρνηση να σεβαστεί τα θεμελιώδη δικαιώματα, ενώ την επομένη, ο πρωθυπουργός Viktor Orbán, σε τηλεοπτική του συνέντευξη, επιτέθηκε ανοιχτά στους διοργανωτές, στοχοποιώντας το Momentum και τις φιλελεύθερες δυνάμεις, χαρακτηρίζοντας την εκδήλωση «πρόκληση των Βρυξελλών» και «επίθεση στις παραδοσιακές αξίες των Ούγγρων».
Η παρέλαση πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της 29ης Ιουνίου με αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Παρόντες ήταν 13 ευρωβουλευτές, εκπρόσωποι οργανώσεων από την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία, και αντιπροσωπείες από τις πρεσβείες Γαλλίας, Γερμανίας και Ολλανδίας. Το Momentum είχε ισχυρή παρουσία, με στελέχη και βουλευτές του να συμμετέχουν ενεργά και να τονίζουν πως «η Βουδαπέστη ανήκει στους πολίτες της, όχι στον φόβο».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αστυνομία ενεργοποίησε σε περιορισμένη κλίμακα την τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου, χωρίς να προχωρήσει σε συλλήψεις, αν και καταγράφηκαν περίπου 80 περιπτώσεις ταυτοποίησης.
Την επόμενη ημέρα, το Euronews δημοσίευσε ανάλυση υπό τον τίτλο «Ποιος κερδίζει πολιτικά από το Budapest Pride;». Σύμφωνα με την ανάλυση, το Fidesz επιχείρησε να συσπειρώσει το συντηρητικό ακροατήριό του, ενώ το Momentum Mozgalom κατόρθωσε να ενισχύσει το πολιτικό του βάρος, παρουσιάζοντας την παρέλαση ως μάχη για τα θεμελιώδη δικαιώματα ενόψει των εκλογών του 2026.
Το Momentum, όπως αναφέρεται στην ανάλυση, πέτυχε να ταυτιστεί με την έννοια της «αντι-αυταρχικής εναλλακτικής» στην Ουγγαρία, ενώ επανέφερε στο προσκήνιο το αίτημά του για «νέα συνταγματική ομαλότητα». Την 1η Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε μέσω της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) να διερευνηθεί η χρήση τεχνολογιών παρακολούθησης, ενισχύοντας τις θέσεις του Momentum.
Η σύγκρουση κλιμακώθηκε περαιτέρω. Στις 2 Ιουλίου, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Bence Tuzson δήλωσε ότι «η Βουδαπέστη δεν μπορεί να λειτουργεί ως ξένο κράτος εντός του ουγγρικού έθνους» και προανήγγειλε συνταγματικό έλεγχο για τη στάση του Δήμου και των συμμάχων του — με έμμεσες αιχμές προς το Momentum.
Το Momentum απάντησε άμεσα, ανακοινώνοντας πως η υπεράσπιση του δικαιώματος ειρηνικής συνάθροισης θα αποτελέσει βασικό άξονα του προγράμματός του για τις εκλογές του 2026, δηλώνοντας ότι το Budapest Pride του 2025 είναι πλέον σημείο καμπής για τη μάχη υπέρ της δημοκρατίας στην Ουγγαρία.
Η φετινή παρέλαση δεν περιορίστηκε σε μια κοινωνική εκδήλωση. Κατέληξε σε πολιτικό ορόσημο, όπου το Momentum Mozgalom εδραιώθηκε ως ο ισχυρότερος πόλος αντίστασης απέναντι στον αυταρχισμό, αναδεικνυόμενο σε κεντρικό διεκδικητή μιας ευρωπαϊκής, δημοκρατικής Ουγγαρίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
How Budapest Pride became a huge show of anti-Orban defiance, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
-
Ποιος κερδίζει πολιτικά από το Budapest Pride;, Euronews, διαθέσιμο εδώ
-
Budapest Pride march defies ban, becomes anti-Orban rallying cry, AP News, διαθέσιμο εδώ
