Του Κωνσταντίνου Μεσσαριτάκη,
Εισαγωγή
Η εμφάνιση μιας διόγκωσης στον τράχηλο (cervical swelling) αποτελεί μια κοινή κλινική εκδήλωση. Συνήθως εντοπίζεται απ’ τον ασθενή, αν και μπορεί να συμβεί να ανακαλυφθεί απ’ τον γιατρό σε μια εξέταση ρουτίνας. Μια τραχηλική διόγκωση ενδέχεται να σχετίζεται με ευρύ φάσμα παθολογικών καταστάσεων, από καλοήθεις λοιμώξεις, έως κακοήθεις νεοπλασίες. Η εντόπιση, η υφή, το μέγεθος και η πορεία της διόγκωσης είναι καθοριστικά για τη διαφορική διάγνωση. Η προσέγγιση του ασθενούς απαιτεί λεπτομερή κλινική αξιολόγηση και, όπου ενδείκνυται, χρήση απεικονιστικών και ιστοπαθολογικών εξετάσεων.
Αίτια
Οι τραχηλικές διογκώσεις ταξινομούνται ανάλογα με την αιτιολογία τους σε συγγενείς, φλεγμονώδεις, νεοπλασματικές και άλλες κατηγορίες.
1. Συγγενείς αιτίες
- Κύστεις βραγχιακής σχισμής (branchial cleft cysts)
- Κύστη θυρεογλωσσικού πόρου (thyroglossal duct cyst)
- Λεμφαγγειώματα (lymphangiomas)
2. Φλεγμονώδεις αιτίες
- Οξεία ή χρόνια λεμφαδενίτιδα (lymphadenitis), συχνά οφειλόμενη σε Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus ή Mycobacterium tuberculosis
- Ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. Epstein-Barr virus, Cytomegalovirus)
- Αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. σύνδρομο Sjögren, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)
3. Νεοπλασματικές αιτίες
- Καλοήθεις όγκοι: λιπώματα, νευρινώματα
- Κακοήθεις όγκοι:
- Λέμφωμα (Hodgkin και μη-Hodgkin)
- Καρκίνωμα του ρινοφάρυγγα ή του λάρυγγα
- Μεταστατικοί τραχηλικοί λεμφαδένες
4. Άλλες αιτίες
- Σιαλαδενίτιδα και σιαλολιθίαση
- Σαρκοείδωση
- Νόσος Kawasaki
Συμπτώματα
Τα συνοδά συμπτώματα εξαρτώνται από την υποκείμενη αιτία. Συχνά αναφέρονται:
- Ευαισθησία ή πόνος στην ψηλάφηση
- Πυρετός, ρίγος, καταβολή δυνάμεων
- Δυσφαγία ή δυσκολία στην αναπνοή (σε μεγάλες διογκώσεις)
- Απώλεια βάρους και νυχτερινοί ιδρώτες (σε περιπτώσεις λέμφωματος)
Διάγνωση
Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει:
- Κλινική εξέταση
- Εκτίμηση του μεγέθους, της σύστασης (σκληρή, μαλακή, κινητή), της θέσης και της ευαισθησίας
- Αναζήτηση άλλων διογκώσεων ή γενικευμένης λεμφαδενοπάθειας
2. Εργαστηριακές εξετάσεις
- Γενική αίματος, ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ), C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP)
- Ορολογικές εξετάσεις για ιούς όπως EBV, CMV, HIV
3. Απεικονιστικές εξετάσεις
- Υπερηχογράφημα τραχήλου: αρχική επιλογή για αξιολόγηση της φύσης της διόγκωσης
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία (CT/MRI) σε σύνθετες περιπτώσεις
- Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς σε υπόνοια θυρεοειδικής προέλευσης
4. Ιστολογική επιβεβαίωση
- Παρακέντηση με λεπτή βελόνα (Fine Needle Aspiration Biopsy – FNAB)
- Ανοικτή βιοψία σε αμφίβολες ή υποτροπιάζουσες περιπτώσεις
Θεραπεία
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία:
- Φλεγμονώδεις αιτίες: Χορήγηση αντιβιοτικών ή αντιικών φαρμάκων, αποστράγγιση σε περίπτωση αποστήματος
- Συγγενείς κύστεις: Χειρουργική αφαίρεση (π.χ. επέμβαση Sistrunk για θυρεογλωσσικές κύστεις)
- Νεοπλασματικές βλάβες: Χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, χειρουργική εκτομή ανάλογα με το στάδιο και τον τύπο του όγκου
- Συστηματικά νοσήματα: Αντιμετώπιση του πρωτοπαθούς νοσήματος (π.χ. κορτικοστεροειδή για σαρκοείδωση)
Οι τραχηλικές διογκώσεις απαιτούν πολυεπίπεδη διαγνωστική προσέγγιση. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ουσιώδης για την αποτελεσματική θεραπεία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κακοήθεις αιτίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Congenital Malformations of the Neck, Medscape, διαθέσιμο εδώ
- Unexplained Lymphadenopathy: Evaluation and Differential Diagnosis, NCBI, διαθέσιμο εδώ
- Lymphadenopathy, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Head and neck cancer, MedlinePlus, διαθέσιμο εδώ
