Της Ευδοκίας Μαρκούλα,
Σε μια απόφαση που έχει προκαλέσει σοκ και οργή σε οργανώσεις υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, ο δήμος του Ρίο ντε Τζανέιρο ενέκρινε νόμο που υποχρεώνει όλα τα δημόσια νοσοκομεία και κλινικές να αναρτούν αντι-αμβλωτικά μηνύματα. Οι αφίσες, με συνθήματα όπως «Το έμβρυο απορρίπτεται ως νοσοκομειακά απόβλητα» και «Η άμβλωση μπορεί να οδηγήσει σε στειρότητα, ψυχολογικά προβλήματα και θάνατο» δε βασίζονται απλώς σε ψευδή στοιχεία. Συνιστούν θεσμοποιημένη βία απέναντι σε γυναίκες και κορίτσια που ήδη βρίσκονται σε εξαιρετικά ευάλωτες συνθήκες.
Η ψήφιση του νόμου υπογράφεται από το δήμαρχο Εντουάρντο Πάες—έναν πολιτικό που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν σύμμαχος του προοδευτικού χώρου και του προέδρου Λούλα ντα Σίλβα. Η απόφασή του να μην ασκήσει βέτο στην πρόταση, η οποία προήλθε από τρεις ακροδεξιούς δημοτικούς συμβούλους, ερμηνεύεται ευρέως ως πολιτικός ελιγμός ενόψει των επερχόμενων περιφερειακών εκλογών.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο, όμως, είναι ότι ο δήμος πλέον παρεμβαίνει επιθετικά και κυνικά στον πιο προσωπικό και ευαίσθητο τομέα της υγείας των γυναικών, τις αναπαραγωγικές τους επιλογές.
Ψευδοεπιστήμη και ενοχοποίηση
Οι αφίσες που προβλέπει ο νόμος προωθούν ανυπόστατους ισχυρισμούς. Όπως επισημαίνει η ανθρωπολόγος και ακτιβίστρια Ντεμπόρα Ντινίζ, δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση ότι μια νόμιμη, ασφαλής άμβλωση προκαλεί ψυχολογικά προβλήματα, στειρότητα ή λοιμώξεις. «Αυτός ο νόμος παρουσιάζεται ως φροντίδα για τη γυναίκα, αλλά στην πραγματικότητα την τιμωρεί και την εξευτελίζει» δήλωσε.
Η αναγραφή αυτών των φράσεων σε δημόσιους χώρους υγείας στοχοποιεί κυρίως γυναίκες που έχουν ήδη υποστεί βιασμό, ενδοοικογενειακή βία ή άλλες μορφές κακοποίησης. Αντί να βρουν στήριξη, αντιμετωπίζουν μια μορφή κρατικής επίπληξης—ένα επικοινωνιακό «χαστούκι» σε μια στιγμή απόλυτης τρωτότητας.
Ηθική τρομοκρατία υπό το φως του νεοσυντηρητισμού
Ο νέος νόμος του Ρίο δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κύμα θεσμικών παρεμβάσεων που επιχειρούν να καταστήσουν την πρόσβαση στην άμβλωση ουσιαστικά αδύνατη, ακόμη και όταν είναι νόμιμη. Νοσοκομεία αρνούνται να εξυπηρετήσουν θύματα βιασμού, γιατροί επικαλούνται θρησκευτικές πεποιθήσεις, και το ομοσπονδιακό συμβούλιο ιατρικής—κατά πλειοψηφία διορισμένο από υποστηρικτές του πρώην προέδρου Μπολσονάρο—είχε απαγορεύσει ακόμα και τις ασφαλέστερες μεθόδους άμβλωσης μετά τις 22 εβδομάδες (μέτρο που τελικά κρίθηκε παράνομο από το Ανώτατο Δικαστήριο).
Ο δήμος του Ρίο έγινε πλέον μέρος αυτής της ζοφερής συμμαχίας.
Η Αντίδραση: Το σώμα μας δεν είναι πίνακας ανακοινώσεων
Η εισαγγελία έχει ήδη προσφύγει στη δικαιοσύνη ζητώντας την ακύρωση του νόμου, υποστηρίζοντας πως είναι αντισυνταγματικός και παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών στην πληροφόρηση, την αυτοδιάθεση και την αξιοπρέπεια. Το αποτέλεσμα της νομικής διαμάχης παραμένει αβέβαιο.
Στο μεταξύ, φεμινιστικές οργανώσεις οργανώνουν εκστρατείες ενημέρωσης και διαμαρτυρίας: από ψηφιακά μέσα μέχρι φυσικές κινητοποιήσεις έξω από νοσοκομεία, με συνθήματα όπως: «Η μήτρα μου δεν είναι το πεδίο σας για προπαγάνδα» και «Το σώμα μου δεν είναι πίνακας ανακοινώσεων της πατριαρχίας».
Η Επιτακτική ανάγκη για αντίσταση
Όταν ένα κράτος χρησιμοποιεί τα νοσοκομεία του όχι για να προσφέρει φροντίδα, αλλά για να διασπείρει φόβο και ντροπή, τότε δε μιλάμε απλώς για οπισθοδρόμηση. Μιλάμε για θεσμοθετημένη βία. Η νέα νομοθεσία δεν είναι απλώς μια «αφίσα στον τοίχο», είναι μια κραυγή ελέγχου πάνω στο σώμα και τις επιλογές των γυναικών.
Σε μια χώρα όπου λιγότερο από το 4% των δήμων προσφέρει υπηρεσίες νόμιμης άμβλωσης, τέτοιες ενέργειες δεν «ενημερώνουν», καταστέλλουν. Δεν «προστατεύουν ζωές», καταστρέφουν την ψυχολογική ακεραιότητα των ήδη τραυματισμένων. Και το πιο επικίνδυνο: δημιουργούν προηγούμενο.
Για αυτό, η απάντηση της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να είναι άμεση, μαχητική και συλλογική. Γιατί κάθε αφίσα που σπέρνει φόβο, είναι μια αφίσα λιγότερη που θα μπορούσε να σώσει μια ζωή με αληθινή, επιστημονική φροντίδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
‘I was terrified I was going to die.’ Rape victims in Brazil struggle to access legal abortions, ΑΡ, διαθέσιμο εδώ
-
New Rio de Janeiro law requires public hospitals to display anti-abortion signs, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
-
Projeto que obriga cartazes antiaborto em hospitais é aprovado na Câmara do Rio, BdF, διαθέσιμο εδώ
