Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ο χώρος της μουσικής έχει να μας δώσει μια πληθώρα από είδη, τάσεις και ρεύματα που μπορούν να ικανοποιήσουν και τους πιο απαιτητικούς ακροατές. Άλλες με μακρά παράδοση μέσα στο χρόνο και άλλες πιο πρόσφατες έχουν όλα το δικό τους κοινό που τους ακολουθεί. Ένα είδος που δεν είναι πολύ γνωστό στις μέρες μας, αλλά έχει τη δική του πορεία μέσα στο χρόνο είναι η οπερέτα.
Το όνομά της ίσως σας θυμίζει την όπερα, ένα από τα κλασικότερα είδη στο τομέα της τέχνης. Ναι, κι όμως έχει κοινά χαρακτηριστικά με την όπερα καθώς διατηρεί τα μουσικά της χνάρια, αλλά με μια πιο ανάλαφρη διάσταση. Έχει, ωστόσο, κάποιες ουσιώδης διαφορές, όπως η διάρκεια που είναι μικρότερη σε σχέση με μια παράσταση όπερας και η θεματολογία της που ακολουθεί συνήθως πιο ανάλαφρα και ευχάριστα ζητήματα (όπως ο έρωτες, οι ερωτικές αντιζηλίες, οι καυγάδες, η σάτιρα κ.α.).
Στην Ευρώπη το είδος αυτό άρχισε να κάνει τα πρώτα του δειλά βήματα στην Ιταλία από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα και έμεινε γνωστή ως το κύμα της commedia dell’ arte. Αργότερα, αναπτύχθηκε περαιτέρω και μέσα στον 19ο αιώνα εμφανίζεται και ο όρος «οπερέτα» μέσα στη γαλλική τέχνη. Από τα γνωστότερα έργα της οπερέτας που κάνουν την εμφάνισή τους στη γαλλική σκηνή είναι «Ο Ορφέας στον Κάτω Κόσμο» (1858) και «Η Ωραία Ελένη» (1864) όπου αντλούν τη θεματολογία τους από την ελληνική μυθολογία, ενώ παράλληλα στην Αγγλία συναντάμε τις παραστάσεις «Οι Πειρατές της Πενζάνς» (1879), «Ο Μικάδος» (1885) και η «Ιολάνθη» (1882). Ως προς τους συνθέτες και δημιουργούς που ξεχωρίζουν το διάστημα αυτό είναι ο Γιόχαν Στράους ο Νεότερος, Ζακ Όφενμπαχ, Φραντς Λέχαρ και Φρανθίσκο Αλόνσο.
Το είδος αυτό φαίνεται πως αν και αργά πέρασε και στην Ελλάδα με την περίοδο ακμής του να τοποθετείται μεταξύ 1916-1928. Η μεταφορά του όμως στη χώρα μας δεν έγινε ως αντιστάθμισμα της όπερας, αλλά ως ένα νέο είδος αντίθετο προς την αθηναϊκή επιθεώρηση. Θεματολογικά έχει περίπου τις ίδιες επιρροές με τον ευρωπαϊκό χώρο, διατηρώντας το ρομαντικό και το ελαφρός σατιρικό στοιχείο. Παρόλο που δεν επικεντρώνεται στα τεκταινόμενα της εποχής —όπως η επιθεώρηση που έχει έντονο σχολιασμό της πολιτική και κοινωνικής επικαιρότητας— η οπερέτα μας δίνει ορισμένα χαρακτηριστικά από τον τρόπο ζωής της εποχής. Στην ελληνική σκηνή ξεχωρίζουν ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης, ο Νικόλαος Χατζηαποστόλου και ο Μανώλης Καλομοίρης που ηγούνται της ελληνικής οπερέτας με πλήθος έργων στο δυναμικό τους. Ανάμεσα στις παραστάσεις που ανεβαίνουν είναι «Ο Πρωτομάστορας», «Το δαχτυλίδι της μάνας», «Μοντέρνα καμαριέρα», «Οι απάχηδες των Αθηνών» κ.α. Το είδος αυτό αν και ήταν καινούριο γνώρισε την αγάπη του κόσμου με δεκάδες παραστάσεις να πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, δίνοντας στο κοινό μια διέξοδο από την καθημερινότητα.
Σήμερα, το είδος αυτό μπορεί να μην πρωταγωνιστεί στα θέατρα και τις μουσικές σκηνές, ωστόσο δεν εκλείπει τελείως από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Συλλογικό έργο (2017), Ελλάδα 20ος αιώνας 1910-1920, Τόμος Β΄, Εκδόσεις Η Καθημερινή
- Operetta, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Οπερέτα, melodisseia.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Οπερέτα, tovima.gr, Διαθέσιμο εδώ
