Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
Βρισκόμαστε στην κοινωνία του 2025, όπου όλοι πλέον —κράτη και μη— παλεύουν για έναν και μόνο σκοπό: την ανάληψη της εξουσίας. Αυτό δε γίνεται, όμως, μόνο το 2025, αλλά και στην κοινωνία του 1925, του 1025 και πάει λέγοντας. Ανέκαθεν υπήρχε η τάση για απόκτηση ισχύος, για επιβολή, για δύναμη και επιρροή. Είναι ένας μοχλός, η παρουσία του οποίου συναντάται ήδη από τις πρωτόλειες μορφές κοινωνίας που συστάθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία.
Η σύσταση μίας ομάδας συνοδεύεται με την τυφλή και αυτόματη αναζήτηση ενός αρχηγού, ενός ηγετικού ρόλου που θα μπορέσει να επιφέρει και να διατηρήσει την τάξη, καθώς και να εξασφαλίσει την ασφάλεια και τη συνοχή της εκάστοτε κοινότητας. Τα πράγματα, ωστόσο, στη σημερινή εποχή έχουν πάρει μία εντελώς διαφορετική τροπή. Πλέον, οι αρχηγοί είναι —ή αποσκοπούν να είναι— όσες είναι και οι ομάδες. Και χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα πως διεκπεραιώνουν τον ρόλο τους ως ανιδιοτελή ηγετικά πρόσωπα που συμφέρον και στόχος τους είναι η ευημερία της ομάδας τους.
Ένα απλό παράδειγμα είναι το επάγγελμα. Φυσικά, οι εργασίες στις οποίες μπορεί πλέον κάποιος να απορροφηθεί είναι αμέτρητες: καλλιτέχνες, λογιστές, δικηγόροι, αθλητές. Αλλά τι είναι αυτό που υποβόσκει στην πλειονότητα αυτών των περιπτώσεων; Οι περισσότεροι άνθρωποι, πριν καν απαντήσουν ποια είναι η δουλειά που θέλουν να κάνουν, μοιράζονται ένα κοινό στοιχείο με πολλούς συμπολίτες τους: «θέλω να είμαι το αφεντικό του εαυτού μου», απαντούν με θέρμη και αποφασιστικότητα. Με λίγα λόγια, να μην ελέγχονται από κανέναν, να μην έχουν κάποιον «πάνω από το κεφάλι τους», να μπορούν να παίρνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις, καθορίζοντας αυτοί το μέλλον τους και την επιτυχία τους.
Αυτή είναι μία πτυχή της έννοιας της εξουσίας, που παρατηρείται και ολοένα εξαπλώνεται στις μέρες. Η άλλη πτυχή αφορά σε κάτι πολύ πιο «προσωπικό», ψυχολογικό και φυσικά επιστημονικό. Θα αφήσουμε, όμως, το τελευταίο στους ειδικούς για την ώρα. Τελικά, η επιθυμία για απόκτηση εξουσίας είναι έμφυτη στον άνθρωπο; Τόσο ο Έλληνας φιλόσοφος Θουκυδίδης, όσο και ο Χομπς κάνουν λόγο για μία στοιχειώδη ανθρώπινη επιθυμία, προκειμένου να πετύχουν τα συμφέροντά τους, τα οποία φυσικά ποικίλουν και δεν αποτελούν τα ίδια σε κάθε εποχή και κοινωνία. Ο αρχαίος φιλόσοφος, ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ. έκανε λόγο για «επιθυμία για δύναμη» ενώ ο Χομπς αντίστοιχα, τον 17ο αιώνα μιλά για ανθρώπινη φύση, η οποία αναζητά την ισχύ ως μέσο εξασφάλισης της επιβίωσης. Δεν πρόκειται να διαφωνήσω με τους προαναφερθέντες θεωρητικούς, ωστόσο, και με βάση τα δεδομένα του σήμερα, δε μπορώ παρά να μην αναρωτηθώ: Κατά πόσο στις μέρες μας μπορούμε να μιλάμε για πραγματική εξουσία και όχι για μία ναρκισσιστική επιθυμία χειραγώγησης ανθρώπων και καταστάσεων;
Δε χρειάζεται να πάει ο νους μόνο σε πολιτικές δομές και/ή κυβερνητικούς θεσμούς. Αντ’ αυτού, θα στρέψουμε την προσοχή μας 180 μοίρες και θα σας πάω αρκετά πίσω, στην παιδική μας ηλικία, όταν ακόμη παίζαμε με παιχνίδια. Όπως εξυπακούεται, τα μικρά κορίτσια διαθέτουν έναν «στρατό» από παιδικές κούκλες, τις οποίες μπορείς να ντύσεις όπως θες, να βάψεις όπως θες, με λίγα λόγια να τις κάνεις ό,τι θες. Εφόσον για τα παιδιά πρόκειται για ένα παιχνίδι και χωρίς καμία απολύτως αντίδραση ή δυσανασχέτηση από το άψυχο προϊόν, ξεδιπλώνουν όλη τους την περιέργεια και τη διαστροφική φαντασία, τεστάροντας τα όρια. Εφόσον δεν υπάρχουν κανόνες, τα παιδιά λειτουργούν εξ ολοκλήρου με γνώμονα την κυριαρχία που έχουν πάνω τους.
Ένα καλό παράδειγμα «ζωντανής κούκλας» αποτελεί και η Σέρβα εικαστικός, Marina Abramovic, γνωστή για το πείραμά της με τίτλο “Rhythm 0”, το 1974. Με αντικείμενο την ίδια —στην κυριολεξία—, οι παρευρισκόμενοι μπορούσαν να πραγματοποιήσουν οποιαδήποτε ενέργεια ήθελαν σε αυτή στο διάστημα έξι ωρών, χρησιμοποιώντας ακόμα και τα 72 props που είχαν στη διαθεσιμότητά τους. Οι κανόνες ήταν πολύ απλοί: εκείνη ήταν το αντικείμενο, και ο καθένας μπορούμε να κάνει ό, τι επιθυμεί σε αυτό. Ανάμεσα στα αντικείμενα βρίσκονταν φτερά, μαχαίρια, όπλα. Η εξέλιξη του πειράματος είχε μόνο καθοδική πορεία ως προς την ανθρωπότητα και ανοδική ως προς τον πόνο και την ταπείνωση.
Αδυνατώντας να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος, η ιστορία επρόκειτο να επαναληφθεί. Πιο συγκεκριμένα, η «σταρ» της πλατφόρμας του Only Fans, Bonnie Blue, προσπαθεί για άλλη μία φορά να κάνει τη διαφορά. Έχοντας εκπληρώσει την πρόκληση με τους 1057 άνδρες μέσα σε μία μέρα, τώρα είναι διατεθειμένη να ξεπεράσει τα όριά της. Λίγο καιρό πριν είχα ανακοινώσει στην πλατφόρμα της στα social media ότι πρόκειται να διεξάγει ένα είδος «καλλιτεχνικής εκδήλωσης», με αυτή να βρίσκεται μέσα σε ένα γυάλινο κύβο, ενώ το κοινό που θα συμμετείχε θα μπορούσε να κάνει τα ανήκουστα. Από μία απλή περιήγηση στον χώρο, μέχρι και σεξ με το «έκθεμα». Πρόκειται αναμφίβολα για μία πράξη της οποίας η έκβαση προκαλεί τρόμο το λιγότερο.
Καταληκτικά, σε περιστάσεις όπου ο άνθρωπος έχει τον πλήρη έλεγχο, σπάνια το αποτέλεσμα έχει θετικό πρόσημο, με το αν ο υποδεέστερος είναι έμψυχο ή άψυχο ον να έχει αμελητέα σημασία. Δεν παίζει ρόλο εάν ο απέναντί μας είναι μία κοριτσίστικη κούκλα, ένας άλλος άνθρωπος ή η Γάζα. Αυτό που μετράει είναι ότι εμείς είμαστε αυτοί που καθορίζουμε την τύχη τους, χωρίς καμία μεταμέλεια να πηγάζει από μέσα μας, εφόσον αυτό δεν βλάπτει εμάς τους ίδιους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Performance artist stood still for six hours to let people do what they want with her body, elitereaders.com, διαθέσιμο εδώ
