Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Πώς θα σας φαινόταν να βγαίνετε έξω στον νυχτερινό ουρανό και να βλέπατε πέντε φεγγάρια; Κάτι τέτοιο θα γινόταν εάν βρισκόσασταν στον Πλούτωνα, περίπου κατά μέσο όρο 5.900.000.000 χιλιόμετρα μακριά από τον Ήλιο (αρκεί να σκεφτούμε ότι η Γη απέχει 149.600.000 χιλιόμετρα) στα όρια σχεδόν του ηλιακού μας συστήματος. Ένας, λοιπόν, από αυτούς τους πέντε φυσικούς δορυφόρους του Πλούτωνα —και ο μεγαλύτερος— είναι και ο Χάροντας, που ανακαλύφθηκε μια μέρα σαν σήμερα, πριν από 47 χρόνια, το όχι και τόσο μακρινό 1978. Πριν περάσουμε, όμως, στην ίδια την ανακάλυψη και τα χαρακτηριστικά του φεγγαριού αυτού, ας δούμε λίγα βασικά χαρακτηριστικά του πλανήτη γύρω από τον οποίο περιστρέφεται.
Αρχικά, ο Πλούτων από το 2006 με βάση έναν νέο ορισμό για τα χαρακτηριστικά των πλανητών έχει υποβαθμιστεί σε νάνο πλανήτη από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU). Η ανακάλυψή του έγινε σχετικά πρόσφατα, το 1930, και βρίσκεται στη λεγόμενη Ζώνη Κάιπερ, στην οποία βρίσκονται και άλλοι νάνοι πλανήτες, αστεροειδείς και γενικότερα «υπολείμματα» από τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος. Η μέση ακτίνα του ανέρχεται μόλις στα 1.188 χιλιόμετρα —αρκεί να σκεφτούμε ότι η Γη εκτείνεται σε 6.371 χιλιόμετρα και ο Ερμής που είναι ο μικρότερος πλανήτες σε 2.440—, ενώ για να πραγματοποιήσει μια μόνο πλήρη περιφορά γύρω από τον ήλιο χρειάζεται 248 χρόνια! Ως προς τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην επιφάνειά του είναι λογικό να είναι ακραίες λόγω της μεγάλης του απόστασης από τον ήλιο — έτσι, μια μέση τιμή που παρατηρούμε είναι στους -226°C έως -240°C.
Γύρω από αυτό το ουράνιο σώμα, λοιπόν, όπως προείπαμε κινούνται πέντε φυσικοί δορυφόροι, που εκτός από τον Χάροντα είναι η Νύχτα, η Ύδρα, ο Κέρβερος και η Στύγα. Αυτοί οι τέσσερις δεν έχουν σφαιρικό σχήμα όπως ο Χάροντας, αλλά ένα ακανόνιστο. Η ανακάλυψή του, λοιπόν, έγινε από τους Αμερικανούς αστρονόμους Τζέιμς Κρίστι και Ρόμπερτ Χάρινγκτον στην περιοχή της Αριζόνας από το Ναυτικό Αστεροσκοπείο. Οι δύο τους προχώρησαν σε αυτό το συμπέρασμα έπειτα από την παρατήρηση φωτογραφιών που είχαν τραβηχτεί πριν δύο μήνες από τηλεσκόπιο και συγκρίθηκαν με παλαιότερες. Τελικά, η επιβεβαίωση της ανακάλυψης ήρθε μέσα στον Ιούλιο του ίδιου έτους από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση.
Μάλιστα, στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε πως δεν ήταν λίγοι οι επιστήμονες που θεώρησαν πως ο Χάροντας δεν ήταν απλώς ένας δορυφόρος, αλλά επρόκειτο για ένα διπλό σύστημα πλανητών που κινούνταν το ένα γύρω από το άλλο. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν και λόγω του μεγάλου του μεγέθους, καθώς η μέση ακτίνα του είναι στα 606 χιλιόμετρα, δηλαδή σχεδόν το μισό από αυτό του Πλούτωνα. Ένα ακόμα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό που παρατηρείται σε αυτή τη μακρινή ζώνη είναι ο χρόνος που χρειάζεται ο Χάροντας για να περιστραφεί γύρω από τον Πλούτωνα, κάτι που διαρκεί 6.387 μέρες, ενώ οι δύο τους είναι βαρυτικά κλειδωμένοι (δηλαδή το κάθε ένα βλέπει μόνο τη μια όψη του άλλου), όπως ακριβώς η Γη και η Σελήνη.
Οι πληροφορίες μας για αυτά τα δύο ουράνια σώματα γιγαντώθηκαν το 2015, όταν πλησίασε στη ζώνη αυτή το διαστημόπλοιο New Horizons, που έγινε το πρώτο ανθρώπινο αντικείμενο που έφτασε εκεί και μας παρείχε πλούσιο υλικό, καθώς μέχρι τότε οι παρατηρήσεις γίνονταν μόνο από τηλεσκόπια της Γης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Charon, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Pluto, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Pluto Facts, nasa.gov, Διαθέσιμο εδώ
