Της Κατερίνας Μανάδη,
Τι κοινό έχουν η ακτιβίστρια Helen Keller, η Αμερικανίδα ποιήτρια Emily Dickinson και ο αδελφός του Mozart? Η απάντηση είναι πως όλοι τους ως παιδιά πέρασαν όλοι οστρακιά. Η κατεξοχήν παιδική αυτή ασθένεια, γνωστή στα αγγλικά και ως scarlet fever (πορφυρός πυρετός), αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες παιδικής θνησιμότητας, στοιχίζοντας ή σημαδεύοντας τη ζωή αμέτρητων παιδιών. Η ασθένεια αυτή διαμόρφωσε, πλανόμενη ως άλλη μακάβρια δαμόκλειος σπάθη, την ψυχολογία τόσο των γονέων, που έτρεμαν τη φαινομενικά αυτή ανίκητη απειλή για τα αγγελούδια τους, όσο και των ολίγων τυχερών που κατάφεραν να επιζήσουν, καθώς η συνειδητοποίηση της θνητότητάς τους μάλιστα σε τόσο μικρή ηλικία παρέμενε ως σκοτεινή σκιά στο μυαλό τους. Για αρκετό καιρό, η πορφύρα, πέρα από το χρώμα της βασιλείας, αποτέλεσε και το χρώμα ενός προαναγγέλοντος θανάτου, ή τουλάχιστον έτσι ίσχυε μέχρι την ευτυχή ανακάλυψη των αντιβιοτικών. Ας ρίξουμε, λοιπόν, μια πιο προσεκτική ματιά στον τρομερό αυτό συνεργάτη του Χάροντα, αλλά και στις ηράκλειες προσπάθειες της ιατρικής κοινότητας που οδήγησαν σήμερα στην οριστική(;) της ήττα.
Το πρώτο «καμπανάκι» χτυπάει με την εμφάνιση ενός εξαιρετικά εκτεταμένου κοκκινωπού εξανθήματος, με αφετηρία συνήθως το πρόσωπο και την τραχηλική περιοχή του ασθενούς, προκαλώντας ταυτόχρονα την αίσθηση ηλιακού εγκαύματος. Η ερυθρότητα αυτή επεκτείνεται και στις πτυχές του δέρματος, σε χαρακτηριστικές καμπτικές επιφάνειες, όπως τα γόνατα, οι αγκώνες και οι μασχάλες, οι οποίες μάλιστα αποκτούν μια βαθύτερη απόχρωση από το υπόλοιπο εξάνθημα. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, πώς ακριβώς προέκυψε η σύνδεση με την πορφύρα στη συλλογική μας συνείδηση. Ακόμη ένα προδωτικό σημείο της ασθένειας, αποτελεί η τραχεία υφή της γλώσσας του πάσχοντος, με τα μικρά της εξογκώματα να επενδύονται συχνά από έναν λευκό μανδύα, ιδίως στα αρχικά στάδια της ασθένειας. Άλλα λιγότερο «ξεχωριστά» συμπτώματα της ασθένειας είναι οι έντονοι πονοκέφαλοι, δυσκολία στην κατάποση και την κατανάλωση φαγητού, καθώς και ο υψηλός πυρετός, ο οποίος σε περίπτωση που υπερβεί το φράγμα των 38οC καθιστά απαραίτητη την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Πώς, όμως, προκαλείται ακριβώς αυτή η σωρία συμπτωμάτων; Ή με άλλα λόγια, ποιος κρύβεται πίσω από τον θανατηφόρο αυτό πορφυρό μανδύα; Σήμερα γνωρίζουμε ότι η οστρακιά αποτελεί ασθένεια βακτηριακής προέλευσης. Ειδικότερα, υπεύθυνος παθογόνος οργανισμός για την εμφάνισή της, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι ο στρεπτόκοκκος Α, ο οποίος κατά κύριο λόγο μεταδίδεται αερογενώς, μέσω, δηλαδή, σταγονιδίων που εκπέμπει ο άρρωστος με πταρμό (λαϊκιστί το φτέρνισμα) ή και με τον βήχα του. Συνεπώς, κατά την αλληλεπίδραση με τον άρρωστο συνίσταται η χρήση μάσκας, ή τουλάχιστον η αποφυγή επαφής με τις πύλες εισόδου των μικροοργανισμών στο σώμα μας, όπως τη μύτη και το στόμα μας. Απαγορευτική είναι, ακόμη, η επαφή χωρίς προστατευτικά γάντια με το εξάνθημα του ασθενούς.
Λόγω της ιδιαίτερης φύσης των συμπτωμάτων, στην πλειονότητα των περιπτώσεων η επισκόπηση της κλινικής εικόνας του ασθενούς είναι αρκετή προκειμένου να οδηγήσει τους επαγγελματίες υγείας στη σωστή διαγνωστική κατεύθυνση. Η δοκιμασία στρεπτόκοκκου μπορεί να επιβεβαιώσει τις υποψίες τους, επιτρέποντας την άμεση χορήγηση της κατάλληλης αγωγής. Δεδομένης της βακτηριακής προέλευσης της ασθένειας, η χρήση των αντιβιοτικών κρίνεται πολύτιμο όπλο της θεραπευτικής μας φαρέτρας, με την πενικιλίνη και μέλη της ομάδας των κεφαλοσπορινών ή και των μακρολιδών να αποτελούν τους δημοφιλέστερους υποψήφιους θεραπευτικούς παράγοντες. Για ακόμη μια φορά, το θαυμαστό αυτό επίτευγμα των επιστημών υγείας του 20ου αιώνα έκανε -και εξακολουθεί να κάνει μέχρι και σήμερα- το θαύμα τους. Η χορήγηση της θεραπείας γίνεται συνήθως σε διάστημα 10 ημερών, υπό μορφή υγρού είτε ακόμη και σε χάπι. Σε επείγουσες καταστάσεις η απαραίτητη δόση είναι δυνατόν να χορηγηθεί και υπό τη μορφή ένεσης. Η κατανάλωση μαλακών τροφών και αλατισμένου νερού, κυρίως προς ανακούφιση του ερεθισμένου του λαιμού, μπορούν, επίσης να βοηθήσουν σε πρακτικό επίπεδο με την ομαλή διαβίωση και εν συνεχεία πλήρη ανάνηψη του ασθενούς.
Προφανώς και η έγκαιρη χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής εγγυάται την ανάνηψη του ασθενούς της οστρακιάς – φράση που για τις παλαιότερες γενιές θα φάνταζε άπιαστο όνειρο – ωστόσο, σε περίπτωση που η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, ούτε εμείς είμαστε προστατευμένοι από τα αιχμηρά δόντια του πορφυρού αυτού εφιάλτη. Ειδικότερα, στις επιπλοκές της ασθένειας περιλαμβάνεται η εμφάνιση θηκών γεμάτες πύων κοντά στις αμυγδαλές μας ή ακόμη και στον περιβάλλοντα χώρο του εγκεφάλου, επιμόλυνση του έσω ώτος και των ιγμορείων, επιτείνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη συνολική κλινική εικόνα του ασθενούς, ακόμη και σοβαρή δυσλειτουργία των νεφρών, με τις αρνητικές επιπτώσεις αυτής να γίνονται αισθητές ακόμη και κατόπιν της αντιμετώπισης της ασθένειας (αν αυτή επιτευχθεί). Η οστρακιά, δυστυχώς, χάρη στο βακτηριακό γενουσιουργό της αίτιο, προλειαίνει το έδαφος για την έλευση λοιπών βακτηριογενών παθολογικών καταστάσεων. Με την ασθένεια αυτή, ανοίγει ουσιαστικά το κουτί της Πανδώρας, καθώς επιτρέπει την εμφάνιση μηνιγγίτιδας, νεκρωτικής περιτονίτιδας (ταχέως εξελισσόμενης νόσου που προκαλεί τη νέκρωση διαδοχικών ιστών), πνευμονίας, σηψαιμίας, ακόμη και του συνδρόμου του τοξικού σοκ, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια στον θάνατο.
Απ’ όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητή η τεράστια σημασία της έγκαιρης αντιμετώπισης της ασθένειας, αλλά και της πρόληψης κατά της εμφάνισής της. Μπορεί σήμερα να διαθέτουμε τα απαραίτητα εργαλεία, που καθιστούν το άλλοτε μακρινό όνειρο της ίασης του ασθενούς πραγματικότητα, ωστόσο, ακόμη και αυτή η τρομερή μας πανοπλία δε μπορεί να μας προστατέψει απόλυτα απέναντι σε έναν τόσο άρτια εκπαιδευμένο άγγελο θανάτου. Η αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, ακόμη και από τα πρώτα ανησυχητικά συμπτώματα, όπως άλλωστε και η τήρηση των κατάλληλων μέτρων προσωπικής υγιεινής κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να διαφυλάξουμε ότι η πορφυρή αυτή απειλή δεν θα στιγματίσει ξανά το άνθος της νεότερης γενιάς, ούτε θα αναστατώσει τους έντρομους για την υγεία των παιδιών τους γονείς. Ας φροντίσουμε, λοιπόν, όσο το δυνατόν λιγότεροι άνθρωποι -πόσο μάλλον παιδιά- να έρθουν αντιμέτωποι με το τέλος ενός πορφυρού, προαναγγέλοντος θανάτου…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
