Της Αντωνίας Αποστόλου,
Το 2023 καταγράφτηκε το πιο ανησυχητικό δημογραφικό ισοζύγιο που έχει σημειωθεί ποτέ στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας: 74.000 γεννήσεις έναντι 124.000 θανάτων. Το αρνητικό ισοζύγιο των -50.000 τονίζει όχι μονάχα μία διεύρυνση της δημογραφικής «ψαλίδας», αλλά ελλοχεύουν και σοβαροί κίνδυνοι για την ίδια την ελληνική κοινωνία και την συνοχή της. Πίσω από αυτά τα ψυχρά νούμερα που υπερτονίζουν το δημογραφικό ζήτημα που ταλανίζει τη χώρα μας κρύβονται αμέτρητες ιστορίες ανθρώπων που επιθυμούν να κάνουν οικογένεια αλλά δε μπορούν και νέων που μεταναστεύουν για ένα καλύτερο μέλλον.
Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη 50.000 γεννήσεων σε έναν μόλις χρόνο δεν περιγράφεται μόνο στα χαρτιά, αλλά έχει και σοβαρό αντίκτυπο στην κοινωνία του παρόντος και του μέλλοντος. Η ελληνική κοινωνία συρρικνώνεται με το εργατικό δυναμικό να γίνεται πλέον δυσεύρετο. Πολλά χωριά ερημώνουν, μιας και οι ηλικιωμένοι κάτοικοι κάποια στιγμή αποβιώνουν, με αποτέλεσμα μαζί με τους κατοίκους να πεθαίνει μαζί τους η ιστορία του τόπου και η παράδοσή τους.
Παρόλα αυτά, μπορεί να υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων και ζευγαριών που δεν επιθυμούν παιδιά, όμως υπάρχει και μία μερίδα του πληθυσμού που δεν τεκνοποιεί διότι δεν του επιτρέπουν οι συνθήκες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της EUROSTAT, οι νέοι εγκαταλείπουν την πατρογονική τους εστία στα 30 με τον μέσο όρο να κυμαίνεται στην Ευρώπη στα 26. Αυτό προκαλεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα, μιας και ένας άνθρωπος προκειμένου να δημιουργήσει μία δική του οικογένεια πρέπει να διαθέτει μία οικονομική ασφάλεια.
Ακόμη, η αδυναμία εγκατάλειψης της πατρογονικής εστίας σχετίζεται σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό με την αύξηση των τιμών στα ενοίκια. Οι νέοι άνθρωποι δε δύνανται να μείνουν σε δικό τους σπίτι και να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους, πόσο μάλλον όταν μέσα σε αυτές εντάσσεται και η ανατροφή τουλάχιστον ενός παιδιού.
Πέρα από αυτό, το κράτος δεν παρέχει την κατάλληλη υποστήριξη για την δημιουργία μίας οικογένειας. Με τους παιδικούς σταθμούς να είναι απειροελάχιστοι και οι γονεϊκές άδειες μη αυτονόητες σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους, πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται κι αγχώνονται για τον τρόπο που θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν τόσο στις επαγγελματικές υποχρεώσεις όσο και στην ανατροφή των παιδιών.
Το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι μονάχα πολιτικό— είναι βαθιά κοινωνικό και πολιτισμικό. Επηρεάζει την αντίληψη που έχει η νέα γενιά για την οικογένεια και την στάση που διατηρεί απέναντι στη μητρότητα και την πατρότητα. Εξετάζεται κατά πόσο το κράτος είναι δίπλα σε αυτούς τους ανθρώπους και σε ποιον βαθμό είναι διατεθειμένο να στηρίξει και να βοηθήσει τα νέα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν δική τους οικογένεια αλλά δεν τους ευνοούν οι υπάρχουσες συνθήκες.
Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ασκεί μία τεράστια επιρροή στη δημιουργία της «ιδανικής» ευτυχισμένης ζωής. Όταν οι νέοι παρατηρούν ότι πολλές οικογένειες δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις υποχρεώσεις που συνοδεύουν τον ερχομό ενός παιδιού, δεν τους δίνεται η καλύτερη εντύπωση για το οικογενειακό μοντέλο ζωής. Συνδέουν περισσότερο την καριέρα με την «ευτυχισμένη» κι «επιτυχημένη» ζωή, χωρίς το άγχος και τις οικονομικές ευθύνες που αναλαμβάνουν οι άνθρωποι που γίνονται γονείς.
Παρόλα αυτά, η Πολιτεία δεν είναι εντελώς απούσα. Με μερικά μέτρα προσπαθεί να βοηθήσει τους νέους να αποφασίσουν εάν επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια ή να αφιερωθούν στην καριέρα τους. Ένα από αυτά είναι οι δωρεάν εξετάσεις γονιμότητας (ΑΜΗ), για γυναίκες μεταξύ των 25 και 30 ετών σε δημόσιες δομές, προκειμένου να διαγνωστούν εν δυνάμει δυσκολίες εγκαίρως.
Επιπροσθέτως, δίνονται κάποια επιδόματα γέννησης με στόχο την ενίσχυση της Ελληνικής Οικογένειας , για την προώθηση χάραξης μέτρων δημογραφικής πολιτικής. Το επίδομα αυξάνεται ανάλογα με τα τέκνα που έχει η εκάστοτε οικογένεια. Δίνονται, ακόμη, κίνητρα για να εγκατασταθούν οικογένειες σε απομακρυσμένες περιοχές καθώς και γίνονται προσπάθειες βελτίωσης των υποδομών παιδικής φροντίδας με την παροχή δωρεάν θέσεων στους παιδικούς σταθμούς.
Εν’ολίγοις το δημογραφικό πρόβλημα είναι ένα από τα σύνθετα προβλήματα που καλείται να επιλύσει η Ελληνική Πολιτεία. Αν και υπάρχουν μέτρα που προσπαθούν να αμβλύνουν αυτές τις δυσκολίες, πιο πολύ λειτουργούν ως «μπάλωμα» παρά ως ουσιαστικές και καταλυτικές λύσεις. Η αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος δε θα έπρεπε να στηρίζεται σε επιφανειακές λύσεις αλλά στον επανασχεδιασμό του κοινωνικού κράτους. Γιατί καμία μητέρα και κανένας πατέρας δεν πρέπει να νιώθει μόνη/ος .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δημογραφικό: Υπαρξιακό, οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα για Ελλάδα και Ευρώπη, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σε ποια ηλικία οι νέοι στη Ελλάδα εγκαταλείπουν το πατρικό για το δικό τους σπίτι, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επίδομα γέννησης, opeka.gr, διαθέσιμο εδώ
