Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η πρόσφατη στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δημιούργησε άμεσες και έντονες αντιδράσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο οι οικονομίες προσπαθούν να διαχειριστούν αιφνίδιες γεωπολιτικές εντάσεις με δημοσιονομικά και νομισματικά εργαλεία. Στην περίπτωση του Ισραήλ, η πρώτη συνεδρίαση της χρηματιστηριακής αγοράς μετά την έναρξη των πυραυλικών επιθέσεων, παρουσίασε αρχικά απώλειες έως 2%, οι οποίες όμως αντιστράφηκαν, οδηγώντας σε θετικό κλείσιμο.
Αυτή η εξέλιξη ερμηνεύεται από ορισμένους οικονομικούς αναλυτές ως ένδειξη εύρυθμης λειτουργίας των αγορών και επάρκειας ρευστότητας, χωρίς όμως να παραβλέπεται ότι η μακροχρόνια διάρκεια της σύγκρουσης μπορεί να έχει ευρύτερες επιπτώσεις. Η άνοδος κατά 0,5% του δείκτη TA-35 και κατά 0,4% του ευρύτερου TA-125, φανερώνει μια προσωρινή σταθερότητα, η οποία στηρίζεται εν μέρει σε προσδοκίες ότι η ένταση δεν θα κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα.
Η οικονομική ανάλυση των δεδομένων δείχνει, επίσης, αύξηση της ζήτησης για κρατικά ομόλογα, με τιμές που ενισχύθηκαν έως 0,4%. Πρόκειται για μια συνήθη αντίδραση σε περιόδους αστάθειας, καθώς οι επενδυτές αναζητούν ασφάλεια σε χαμηλού ρίσκου τοποθετήσεις. Παράλληλα, το εθνικό νόμισμα υποχώρησε έναντι του δολαρίου – από 3,50 σε 3,61 – γεγονός που αποτελεί ένδειξη μετατόπισης κεφαλαίων σε ασφαλέστερες νομισματικές βάσεις, όπως το δολάριο ΗΠΑ.
Ορισμένες αποφάσεις της Τράπεζας του Ισραήλ, όπως η διατήρηση της λειτουργίας των κύριων τραπεζικών υποκαταστημάτων και η διασφάλιση της συνέχισης των πληρωμών και των διατραπεζικών συναλλαγών, εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προστασίας της οικονομικής συνέχειας. Σε καταστάσεις, όπου το φυσικό και οικονομικό περιβάλλον επηρεάζονται άμεσα από πολεμικές επιχειρήσεις, η διατήρηση της λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θεωρείται κρίσιμη για την αποφυγή συστημικού ρίσκου.
Παρ’ όλα αυτά, δεν απουσιάζουν οι ανησυχίες για το ενδεχόμενο αρνητικής αναθεώρησης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Όπως ανέφερε κυβερνητικός αξιωματούχος, μια τέτοια υποβάθμιση από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης δεν θα αποτελούσε έκπληξη, δεδομένης της στρατιωτικής κλιμάκωσης και της ενδεχόμενης πίεσης στον προϋπολογισμό για πρόσθετες αμυντικές δαπάνες.
Σε αυτό το σημείο, η μακροοικονομική σταθερότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία της σύγκρουσης: η διάρκειά της, η έντασή της και η πιθανότητα ευρύτερης περιφερειακής αποσταθεροποίησης συνιστούν παράγοντες υψηλού ρίσκου για τις μελλοντικές προβολές. Η εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και η στήριξή τους προς τις εμπλεκόμενες πλευρές αναμένεται επίσης να επηρεάσει την εμπιστοσύνη των αγορών και την κατεύθυνση των διεθνών κεφαλαίων.
Στο εσωτερικό, οι περιορισμοί στις δημόσιες συναθροίσεις, η απομακρυσμένη λειτουργία των σχολείων και η εντολή για εργασία από το σπίτι για τις μη κρίσιμες υπηρεσίες, έχουν άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγική δραστηριότητα και την κατανάλωση. Ενώ η τεχνολογική βάση της ισραηλινής οικονομίας προσφέρει δυνατότητες προσαρμογής μέσω τηλεργασίας, ορισμένοι τομείς –όπως το λιανεμπόριο, ο τουρισμός και η εστίαση– ενδέχεται να υποστούν σημαντική κάμψη.
Οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις αναμένεται να εξαρτηθούν από την έκταση των ζημιών σε υποδομές και από την ψυχολογία των καταναλωτών και των επενδυτών. Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και ο τραυματισμός πολιτών έχουν παράλληλο οικονομικό κόστος, καθώς επιβαρύνουν τις δημόσιες δαπάνες για υγεία και κοινωνική στήριξη, ενώ η αβεβαιότητα αποθαρρύνει νέες επενδύσεις.
Τέλος, η επισήμανση του υπουργείου Οικονομικών ότι η παρούσα φάση αντιμετωπίζεται από «ισχυρή οικονομική θέση», βασίζεται εν μέρει στα υψηλά επίπεδα ρευστότητας και την πρόσβαση της χώρας σε εσωτερικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης. Ωστόσο, μια ενδεχόμενη παράταση της σύγκρουσης θα μπορούσε να καταστήσει απαραίτητη την άντληση κεφαλαίων από το εξωτερικό, αυξάνοντας ενδεχομένως το κόστος δανεισμού.
Συμπερασματικά, η εικόνα που αναδύεται είναι σύνθετη: από τη μια πλευρά υπάρχει μια προσπάθεια διατήρησης της οικονομικής λειτουργίας με ελεγχόμενες απώλειες, από την άλλη όμως, ελλοχεύουν σοβαροί μακροοικονομικοί κίνδυνοι που θα εξαρτηθούν από γεωπολιτικές εξελίξεις. Η περίπτωση αυτή προσφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι οικονομίες μικρού ή μεσαίου μεγέθους ανταποκρίνονται σε περιόδους κρίσης, ισορροπώντας μεταξύ προληπτικής δημοσιονομικής πολιτικής και των απρόβλεπτων εξωτερικών γεγονότων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Tel Aviv shares gain as economy stays open amid Israel-Iran attacks, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
