Του Νίκου Λυκομήτρου,
Στην Μογγολία στις 3 Ιουνίου η κυβέρνηση του Λουβσαναμσραΐν Ογιούν-Έρντενε, πρωθυπουργού της χώρας, παραιτήθηκε μετά από μια σειρά από διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση και την κυβερνητική διαφθορά, την κυριαρχία των ελίτ στην πολιτική και τις αντιλαϊκές τους πολιτικές. Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν όταν έγιναν γνωστές οι υπέρογκες δαπάνες του γιου του πρωθυπουργού της Μογγολίας στα τοπικά ΜΜΕ, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις στη χώρα.
Ο Ογιούν-Έρντενε διορίστηκε πρωθυπουργός το 2021 με το Μογγολικό Λαϊκό Κόμμα. Το Μογγολικό Λαϊκό Κόμμα είναι η σημερινή ονομασία του Μογγολικού Λαϊκού Επαναστατικού Κόμματος (ΜΛΕΚ) που κυβερνούσε τη χώρα όσο η χώρα ήταν κομμουνιστική, και οδήγησε στον ταχύ εκσυγχρονισμό της φτωχής και αραιοκατοικημένης Μογγολίας τον 20ό αιώνα. Μετά την αντεπανάσταση το 1990 το ΜΛΕΚ συνέχισε να αποτελεί μεγάλο παίκτη της εθνικής πολιτικής και έγινε αντιπολίτευση μόνο μια φορά, το 2012—από το 1990 είναι είτε κυβερνών κόμμα, είτε σε κυβέρνηση συνασπισμού. Όμως, έχει απωλέσει τα μαρξιστικά-λενινιστικά του στοιχεία και έχει υιοθετήσει ένα καπιταλιστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης. Αν και το κόμμα κατέχει 68 έδρες στην βουλή της χώρας, το Χουράλ, ο Ογιούν-Έρντενε έχασε τη θέση του καθώς αρκετοί από τους βουλευτές του κόμματός του ψήφισαν εναντίον του σε μια πρόταση μομφής που κατατέθηκε στη Μογγολική βουλή εν μέσω των διαδηλώσεων.
Ο Ογιούν-Έρντενε διορίστηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021 στο πρωθυπουργικό αξίωμα, διαδεχόμενος το νυν πρόεδρο της χώρας Ουχναγκίιν Χουρελσούχ. Ο Ογιούν-Έρντενε προώθησε ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης της χώρας κατά τη διάρκεια της θητείας του. Επίσης ασχολήθηκε με την αύξηση του τουρισμού, την καταπολέμηση της διαφθοράς χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα, ενώ συνεχίστηκε η πολιτική της χώρας για παράδοση σημαντικών κοιτασμάτων ορυκτών της χώρας σε ξένους ομίλους, στερώντας πολύτιμα έσοδα από το μογγολικό κράτος. Παραιτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2025 μετά τις διαδηλώσεις και έμεινε στην εξουσία μέχρι τις 13 Ιουνίου όταν και ανέλαβε ο Ζαντανσατάρ Γκομποτζάβ του ίδιου κόμματος.
Στις 11 Ιανουαρίου έγινε μια μικρή διαδήλωση στην Ουλάν Μπατόρ, την πρωτεύουσα για να διαμαρτυρηθούν για τη διαφθορά, τη φτώχεια, την αυξανόμενη ανεργία και τα περιβαλλοντικά ζητήματα που μαστίζουν την πρωτεύουσα. Όμως οι μεγάλες διαδηλώσεις ξέσπασαν το Μάιο όταν η αρραβωνιαστικιά του γιου του πρωθυπουργού εμφανίστηκε με ακριβά ρολόγια, τσάντες και Μερσεντές. Αυτό προκάλεσε μεγάλο διάλογο για τη διαφθορά στη χώρα, τη συγκέντρωση της δύναμης γύρω από λίγες οικογένειες και την άδικη διανομή του πλούτου σε μια χώρα που έχει πλούσιο υπέδαφος. Ο πρωθυπουργός κατηγορήθηκε ότι ανέχτηκε ή και βοήθησε τον τρόπο ζωής του γιού του. Αυτό δείχνει για μια ακόμη φορά πως σε πολλά αστικά κράτη, η συγκέντρωση του πλούτου είναι εξαιρετικά άνιση, με λίγα μονοπώλια και οικογένειες να συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του εθνικού εισοδήματος, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες ζουν σε επισφαλείς συνθήκες στο Ουλάν Μπατόρ.
Οι συνθήκες ζωής έχουν χειροτερέψει και πολύς κόσμος δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα, συχνά στηριζόμενος σε δάνεια. Παράλληλα η χώρα έχει μεγάλα αποθέματα χαλκού και άλλων μετάλλων, τα οποία εξάγονται και σε άλλες χώρες, κυρίως στη γειτονική Κίνα. Όμως μια μικρή ελίτ αποκομίζει μεγάλο μέρος των κερδών από την εξόρυξη των ορυκτών, αποδεικνύοντας για ακόμα μια φορά ότι στα καπιταλιστικά κράτη μια μικρή αστική τάξη λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των κερδών.
Παράλληλα η αυξημένη διαφθορά και διαπλοκή, ένα φαινόμενο ήδη σοβαρό στη Μογγολία, ήταν άλλη μια αιτία που κατέβασε τον κόσμο στους δρόμους. Επίσης, ο ίδιος κατηγορήθηκε για μείωση της ελευθερίας του τύπου και διώξεις εναντίον δημοσιογράφων. Όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις, ο ίδιος ο Ογιούν-Έρντενε υπερασπίστηκε τις πράξεις του γιου του ισχυριζόμενος ότι δηλώνει όλο τον πλούτο του στο γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς της Μογγολίας, και ότι μια πρόταση μομφής εναντίον του θα «έπληττε» την εύθραυστη κατά τον ίδιο αστική δημοκρατία στη Μογγολία.
Πάντως, παρά το γεγονός ότι ήδη το βιοτικό επίπεδο έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια στη χώρα, το Μογγολικό Λαϊκό Κόμμα κέρδισε 68 από τις 126 έδρες στις προηγούμενες εκλογές του 2024. Το κόμμα έκανε κυβέρνηση συνασπισμού με τα δεξιά κόμματα (Δημοκρατικό Κόμμα και Κόμμα Χουν), η οποία έσπασε το Μάιο επειδή τα δύο κόμματα στήριξαν τις διαδηλώσεις.
Οι συμμετέχοντες στις μεγάλες διαδηλώσεις του Μαΐου ήταν κυρίως άτομα νεανικής ηλικίας, και η οικονομία της Μογγολίας είχε σημειώσει περαιτέρω κάθοδο τους τελευταίους μήνες καθώς οι κυβερνητικές δαπάνες αυξήθηκαν αλλά ταυτόχρονα τα έσοδα από τις εξαγωγές φυσικών πόρων και ορυκτών, που αποτελούν σημαντικό μέρος των εξαγωγών της χώρας, μειώθηκαν.
Οι υποστηρικτές του έκπτωτου πρωθυπουργού υποστηρίζουν ότι υπάρχουν τρεις λόγοι που πέρασε η πρόταση μομφής κατά του Ογιούν-Έρντενε με τη συμμετοχή σχεδόν 25 μελών του κόμματος: γιατί προσπαθούσε να καταπολεμήσει τη διαφθορά αναγκάζοντας τους αξιωματούχους να δικαιολογήσουν τα εισοδήματά τους, η αστική τάξη της Μογγολίας δε συμφωνούσε με την πρότασή του να μεταφέρει το 34% των κερδών των ορυχείων στρατηγικής συμμαχίας της Μογγολίας σε ένα εθνικό ταμείο πλούτου με σκοπό την αναδιανομή τους στο λαό—9 από τα 16 ορυχεία στρατηγικής σημασίας ανήκουν σε ιδιώτες—και επειδή ο Ουχναγκίιν Χουρελσούχ, πρόεδρος της χώρας, υπονόμευσε σκόπιμα τον Ογιούν-Έρντενε με σκοπό να αυξήσει τις εξουσίες του προεδρικού αξιώματος και να καταργήσει το σημερινό όριο θητείας (μια θητεία διάρκειας έξι χρόνων). Ισχύει πάντως ότι ο Ζαντανσατάρ Γκομποτζάβ, ο νέος πρωθυπουργός της χώρας, βρίσκεται κοντά στον Χουρελσούχ και την παραμονή της ψηφοφορίας για την αποπομπή του Ογιούν-Έρντενε, ο Γκομποτζάβ κάλεσε τους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος να μην ακολουθήσουν την κομματική πειθαρχία και να ψηφίσουν ελεύθερα.
Οι διαδηλώσεις στη Μογγολία, παρότι πέτυχαν το σκοπό τους, να ρίξουν μια κυβέρνηση η οποία ήταν ήδη διεφθαρμένη, δε φαίνεται ότι θα οδηγήσουν σε κάποια σημαντική αλλαγή στη χώρα, τουλάχιστον με τα τώρα δεδομένα. Όπως φαίνεται θα υπάρξει μια αλλαγή φρουράς, αφού ο Ζαντανσατάρ ανήκει στο ίδιο κόμμα και έχει στενές σχέσεις με τον Χουρελσούχ αν και οι διαδηλωτές ζητούν νέες εκλογές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
How protests over designer handbags threw Mongolia into political crisis and sparked a prime minister’s resignation, CNN, διαθέσιμο εδώ
-
Mongolian PM ousted amid corruption protests, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
-
Mongolians vote amid anger over corruption, sluggish economy, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
