Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
To Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών υπήρξε επί της ουσίας, μία από τις πιο μυστηριώδεις και ισχυρότατες στρατιωτικές και θρησκευτικές οργανώσεις του Μεσαίωνα. Η ίδρυση του τάγματος ανάγεται στα τέλη του 12ου αιώνα, κατά την διάρκεια των Σταυροφοριών διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στην πολιτική και στρατιωτική ιστορία της Βόρειας Ευρώπης, για πολλούς αιώνες. Παρά το κύρος και την δύναμη τους, ιστορικά παρουσιάζονται μέσα από πολλούς σκοτεινούς μύθους, με ένα μεγάλο πέπλο μυστηρίου να τους περιβάλλει μέχρι και σήμερα.
Οι Τεύτονες Ιππότες ιδρύθηκαν το 1190 στην πόλη Άκα της Παλαιστίνης, κατά την διάρκεια της Τρίτης Σταυροφορίας, ως μια αδελφότητα που βοηθούσε και προστάτευε τους προσκυνητές που κατευθύνονταν προς τους Αγίους Τόπους. Ο αρχικός τους στόχος ήταν να παρέχουν ιατρική φροντίδα στους προσκυνητές. Παρόλα αυτά, αργότερα μετατράπηκαν σε στρατιωτικό τάγμα, με απώτατο σκοπό την προστασία των χριστιανικών εδαφών και την επέκταση της επιρροής τους, διαμένω των πολέμων και της διπλωματίας.
Το τάγμα έλαβε την παπική έγκριση το 1199 και οργανώθηκε με αυστηρή στρατιωτική ιεραρχία, ακολουθώντας τον κανόνα του Αγίου Αυγουστίνου. Οι Τεύτονες Ιππότες φορούσαν τις χαρακτηριστικές λευκές στολές με μαύρο σταυρό, όπου αποτελούσε στην ουσία το σύμβολο του τάγματος. Γρήγορα, το σύμβολο αυτό έγινε αναγνωρίσιμο σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πρέπει να αναφερθεί το γεγονός, πως μετά την ολοκληρωτική πτώση των χριστιανικών κρατών στους Αγίους Τόπους, οι Τεύτονες αναζήτησαν νέους στόχους και περιοχές επιρροής. Μάλιστα, κατά τον 13ο αιώνα, μετακινήθηκαν στην περιοχή της Βαλτικής, αφού ήταν επίσημοι προσκεκλημένοι από τον πρίγκιπα Βολντισλάβ της Πολωνίας, προκειμένου να συμβάλλουν στην καταπολέμηση των παγανιστικών Πρωτογέρμανων Λιβών και των Προυσών.
Εκεί, οι Τεύτονες ίδρυσαν ένα πολύ ισχυρό κράτος, το οποίο μάλιστα, ονομάστηκε Κράτος των Τευτόνων Ιπποτών, καλύπτοντας περιοχές που σήμερα ανήκουν στην χώρα της Πολωνίας, της Λιθουανίας και της Λετονίας. Με στρατιωτική ισχύ και αυστηρή διοίκηση, το τάγμα εξαπέλυσε μέσα εκχριστιανισμού και κατάκτησης, επιβάλλοντας έτσι, την δική τους νομοθεσία και πολιτισμό στους γηγενείς πληθυσμούς.
Οι Τεύτονες αποτέλεσαν επί της ουσίας, ένα από τα πιο αποτελεσματικά στρατιωτικά τάγματα του Μεσαίωνα, όχι μόνο για την ικανότητά τους στις πολεμικές συρράξεις, αλλά και για την οργάνωσή τους. Το κράτος τους είχε το δικό του νομισματοκοπείο, διπλωματικές σχέσεις με βασιλιάδες και πάπες, καθώς και μία πληθώρα από εκπαιδευτικά και θρησκευτικά ιδρύματα. Ωστόσο, η δυναμικότητα που απέπνεαν, δημιούργησε πάρα πολλούς εχθρούς που στάθηκαν φανερά και επικίνδυνα εναντίον τους. Όμως, η αντίσταση από τους Λιθουανούς και άλλους γειτονικούς λαούς ήταν σκληρή, ενώ και οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής εκείνης, παρακολουθούσαν με ανησυχία και προσοχή την επεκτατική επιρροή των Τευτόνων Ιπποτών.
Η σημαντικότερη ήττα για το τάγμα, ήρθε το 1410, στη Μάχη του Γκρούνβλαντ, γνωστή και ως «Μάχη των Εθνών», όπου ένας συνασπισμός Πολωνών, Λιθουανών, όπως και άλλων αντίπαλων εθνοτικών ομάδων, διέλυσε στην κυριολεξία τον στρατό των Τευτόνων. Η συγκεκριμένη ήττα, αποτέλεσε και επίσημα την αρχή του τέλους για το Κράτος των Τευτόνων Ιπποτών, το οποίο συνέχισε να υπάρχει «αθόρυβα» μέχρι το 1525.
Καταλήγοντας, πρέπει να αναφερθεί το γεγονός πως οι Τεύτονες Ιππότες, «πήραν σάρκα και οστά» και αποτέλεσαν αντικείμενο πολλών μύθων και θρύλων. Στην λαϊκή λογοτεχνία, παρουσιάζονται ως σκοτεινοί ιππότες με μυστικές γνώσεις και αμφιλεγόμενη ηθική. Η εικόνα τους αναβιώνει ακόμα και τη σήμερον εποχή, μέσω από τα σύγχρονα μέσα, όπως ταινίες και βιντεοπαιχνίδια. Πάντως, προσπερνώντας την έννοια του μύθου, το τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών υπήρξε ολοκάθαρα, μία από πιο οργανωμένες και επιδραστικές δυνάμεις της μεσαιωνικής Ευρώπης, με ρόλο που ξεπερνά την στρατιωτική και αγγίζει την πολιτική, την θρησκεία και τον πολιτισμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χαράτσης Έκτωρ-Ευάγγελος (2010), Το Τάγμα των Τευτόνων Ιπποτών: Η δράση των βόρειων σταυροφόρων στους Αγίους Τόπους και στην Βαλτική Θάλασσα, εκδ: Eurobooks
- Christiansen Eric (1997), The Northern Crusades, Penguin Books
- Urban William (2003), The Teutonic Knights: A Military History, Greenhil Books
