Της Ιωάννας Σέλε,
Σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται από πολέμους, φυσικές καταστροφές και κοινωνικές ανισότητες, ο εθελοντισμός αποτελεί ένα από τα πιο ευγενή αντανακλαστικά της ανθρώπινης συνείδησης. Είναι η έκφραση της αλληλεγγύης, της ατομικής ευθύνης και της συλλογικής δράσης για έναν καλύτερο κόσμο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι οι εθελοντές, ιδιαίτερα όσοι επιχειρούν σε εμπόλεμες ζώνες, μετατρέπονται από σύμβολα ανθρωπιάς σε στόχους.
Η πρόσφατη επίθεση στο πλοίο «Conscience» που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το πλοίο, το οποίο ανήκε στον διεθνή στόλο Freedom Flotilla, ξεκίνησε το ταξίδι του με σκοπό να μεταφέρει φάρμακα, τρόφιμα και βασικά είδη πρώτης ανάγκης στον παλαιστινιακό πληθυσμό της αποκλεισμένης Γάζας. Καθώς έπλεε σε διεθνή ύδατα, δέχθηκε επίθεση από drones, με αποτέλεσμα να προκληθούν σοβαρές ζημιές και να τραυματιστούν τουλάχιστον τέσσερις επιβαίνοντες.
Παρά το γεγονός ότι καμία χώρα δεν ανέλαβε επίσημα την ευθύνη, πολλές διεθνείς οργανώσεις και ΜΚΟ κατηγόρησαν ανοιχτά το Ισραήλ. Το περιστατικό αυτό δεν είναι μεμονωμένο. Τον Απρίλιο του 2024, επτά μέλη της οργάνωσης World Central Kitchen σκοτώθηκαν από ισραηλινά πλήγματα, ενώ βρίσκονταν σε ανθρωπιστική αποστολή στη Γάζα, παρότι είχαν κοινοποιήσει τη διαδρομή τους στις αρχές.
Αυτό που καθίσταται εμφανές είναι πως οι ανθρωπιστικές αποστολές δεν θεωρούνται πλέον ουδέτερες ή εκτός των πεδίων της αντιπαράθεσης. Αντιθέτως, αντιμετωπίζονται συχνά ως ενόχληση, απειλή ή ακόμη και πολιτικό μήνυμα από εμπλεκόμενες πλευρές. Οι εθελοντές, άνθρωποι που αφήνουν πίσω την ασφάλεια των σπιτιών τους για να προσφέρουν σε συνανθρώπους τους, κινδυνεύουν καθημερινά όχι μόνο από τις συνθήκες του πολέμου, αλλά και από στοχευμένες επιθέσεις.
Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν είναι πολυεπίπεδοι. Εκτός από τις φυσικές απειλές, όπως βόμβες, πυροβολισμοί και επιθέσεις, έρχονται αντιμέτωποι με ψυχολογική καταπόνηση, έλλειψη επαρκούς υποστήριξης, νομικά κενά και πολλές φορές εγκατάλειψη από τις ίδιες τις χώρες που τους έστειλαν. Επιπλέον, η γραφειοκρατία και τα γεωπολιτικά συμφέροντα εμποδίζουν την παροχή βοήθειας, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την αποστολή τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διεθνής κοινότητα καλείται να πάρει ξεκάθαρη θέση. Οι εθελοντές πρέπει να προστατεύονται νομικά, θεσμικά και πρακτικά. Οι ανθρωπιστικές αποστολές πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ουδέτερες και αδιαπραγμάτευτες. Ο ΟΗΕ, οι Διεθνείς ΜΚΟ και οι κρατικοί φορείς οφείλουν να συντονιστούν και να διασφαλίσουν την ακεραιότητα και την ασφάλεια των ανθρώπων που μάχονται για το αυτονόητο: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Ο εθελοντισμός δεν πρέπει να μετατρέπεται σε ηρωισμό υπό απειλή. Ούτε να αντιμετωπίζεται ως πράξη αυτοθυσίας που πιθανόν να έχει μοιραίο τέλος. Ο εθελοντής είναι και πρέπει να παραμένει φορέας ελπίδας, και όχι αριθμός σε μια λίστα απωλειών. Το γεγονός ότι σε έναν κόσμο τόσο τεχνολογικά προηγμένο, άνθρωποι εξακολουθούν να σκοτώνονται επειδή βοηθούν, αποτελεί στίγμα για την ανθρωπότητα.
Η υπόθεση του πλοίου «Conscience» θα έπρεπε να σημάνει συναγερμό. Γιατί την επόμενη φορά, ίσως να μην πρόκειται για απομονωμένο περιστατικό, αλλά για κανονικότητα. Και τότε, δεν θα μιλάμε πια για κινδύνους, αλλά για τον σταδιακό θάνατο της ανθρωπιάς. Ας μην ξεχνάμε πως πίσω από κάθε πακέτο βοήθειας υπάρχει ένας άνθρωπος που έσπευσε να προσφέρει, όχι για δόξα ή αναγνώριση, αλλά για να στηρίξει μια ζωή που κινδυνεύει. Είναι χρέος όλων μας να μην επιτρέψουμε η αλληλεγγύη να γίνεται στόχος. Γιατί όταν χάνεται η ασφάλεια της προσφοράς, τότε χάνεται και η ελπίδα για ειρήνη.
Οι εθελοντές χρειάζονται ορατότητα, θεσμική αναγνώριση και συνεχή προστασία. Δεν αρκούν οι ευχαριστίες και τα χειροκροτήματα. Απαιτείται η συγκρότηση ενός διεθνούς πλαισίου νομικής κάλυψης για ανθρωπιστικές αποστολές, ειδικά σε περιοχές σύρραξης. Πρέπει να αναγνωρίζεται πως η παροχή βοήθειας δεν είναι πράξη γενναιότητας, αλλά βασικό ανθρώπινο καθήκον. Και αν ο κόσμος αδυνατεί να το εξασφαλίσει αυτό, τότε ίσως η ανθρωπιά δεν απειλείται απλώς , αλλά υποχωρεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Activist aid ship hit by drones on way to Gaza ,NGO says, reuters.com,διαθέσιμο εδώ
- Μάλτα: Πλοίο που μετέφερε ακτιβιστές και βοήθεια προς τη Γάζα δέχθηκε επίθεση από drones σε διεθνή ύδατα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επίθεση από drones σε πλοίο ακτιβιστών για τη Γάζα, καταγγέλλει ΜΚΟ, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
