Του Γιώργου Τσακμάκη,
Το κοτόπουλο… Η καλύτερη πηγή πρωτεΐνης σύμφωνα με τους φανατικούς οπαδούς του γυμναστηρίου (με 27g πρωτεΐνης να περιέχονται σε 100g κοτόπουλου) και η γευστικότερη πηγή κρέατος για πολλούς. Μπορεί να αποτελέσει μια νόστιμη προσθήκη σε πολλές συνταγές, καθώς μπορεί να σερβιριστεί από μορφή σούπας μέχρι συστατικό κατά το «στήσιμο» μιας κρέπας ή ενός σάντουιτς. Τι μπορεί να γίνει όμως στην περίπτωση που τα κοτόπουλα και εν γένει τα πουλερικά που θα σερβιριστούν στο πιάτο μας έχουν παρακάμψει τους προβλεπόμενους υγειονομικούς ελέγχους;
Μετάδοση και επιδημιολογία
Η σαλμονέλωση που χάρει ευκολίας αναφέρεται συχνά στην καθομιλουμένη ως «σαλμονέλα» μεταδίδεται μέσω της λοίμωξης από τα ομώνυμα βακτήρια, τα οποία έχουν σχήμα ράβδου και ικανότητα κίνησης. Αποτελεί μια από τις συχνότερες μορφές τροφικής δηλητηρίασης με πάνω από 1 εκατομμύριο καταγεγραμμένα περιστατικά κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Οι θάνατοι λόγω της λοίμωξης από το βακτήριο ανέρχονται σε 400-450 ετησίως. Στην Αμερική διαχρονικά έχουν παρατηρηθεί πολυάριθμες κρίσεις σαλμονέλας λόγω της ελλιπούς προσοχής σε βιομηχανίες τροφίμων. Ειδικότερα, έχουν παρατηρηθεί κρούσματα μετά την εκτεταμένη κατανάλωση παρτίδων φυστικοβούτυρου, γάλακτος που δεν παστεριώθηκε ορθά, αυγών και παγωτού.
Στην Ευρώπη, η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη διαχρονικά από τη νόσο (όσο και αν ακούγεται οξύμωρο) είναι η Νορβηγία. Ανάμεσα στη διετία 2023-2024 στην ευρωπαϊκή ήπειρο διαγνώστηκαν 509 περιστατικά εκ των οποίων τα 257 σημειώθηκαν στη χώρα των Φιορδ. Επίσης μεγάλος αριθμός περιστατικών καταγράφηκαν στις γειτονικές της Σουηδία, Φινλανδία και Γερμανία. Αυτά ως επι το πλείστον προκλήθηκαν από την κατανάλωση σπόρων αλφάλφα.
Εν γένει υψηλότερο κίνδυνο νόσησης από σαλμονέλα έχουν οι ακόλουθες πληθυσμιακές ομάδες:
- Οι κτηνοτρόφοι και όσοι ζουν γενικότερα σε φάρμες με ζώα που συνήθως είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση της νόσου, όπως τα πουλερικά, οι πάπιες και οι χελώνες
- Οι άνθρωποι που λαμβάνουν αντιοξειδωτική φαρμακευτική αγωγή
- Οι άνθρωποι πάσχουν από κολίτιδα ή νόσο του Crohn
- Τα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών
- Οι ηλικιωμένοι
- Οι άνθρωποι με ανοσοκαταστολή (πχ οροθετικοί, άτομα που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπείες)
- Οι πάσχοντες από δρεπανοκυτταρική αναιμία
Εκτός από τα φαγητά τα οποία μετά την κατανάλωσή τους μπορεί να είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση της σαλμονέλας στον άνθρωπο η σαλμονέλα μπορεί να μεταδοθεί και από άνθρωπο σε άνθρωπο καθώς και από κατοικίδιο ζώο σε άνθρωπο. Η συχνότερη αιτία που μπορεί να οδηγήσει σε αυτές του είδους μεταδόσεις των βακτηρίων είναι η εσφαλμένη υγιεινή των χεριών.
Κλινική εικόνα
Υπάρχουν δύο είδη σαλμονέλας η τυφική και η μη τυφική σαλμονέλωση. Η δεύτερη είναι η ηπιότερη μορφή σαλμονέλωσης. Χαρακτηρίζεται κυρίως από συμπτώματα γαστρεντερίτιδας με κυριότερα το κοιλιακό άλγος, τη διάρροια αλλά και τον πυρετό. Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων δεν απαιτείται η ιατρική περίθαλψη αλλά σε περίπτωση αφυδάτωσης απαιτείται η ενδοφλέβια χορήγηση ορού.
Η τυφική σαλμονέλωση χαρακτηρίζεται αλλιώς και ως τυφοειδής πυρετός. Μολύνει πληθώρα οργάνων του οργανισμού και όχι μόνο όργανα του πεπτικού συστήματος, όπως το λεπτό έντερο. Τα συμπτώματα του τυφοειδούς πυρετού είναι τα ακόλουθα:
- Πυρετός υψηλότερος από την πρώτη περίπτωση σαλμονέλωσης
- Ναυτία
- Συμπτώματα γαστρεντερίτιδας
- Διάτρηση εντέρου
- Ηπατομεγαλία
- Σπληνομεγαλία
- Μηνιγγίτιδα
- Οστεομυελίτιδα
- Εσωτερική αιμορραγία σε σπλάχνα της κοιλιάς
Ο τυφοειδής πυρετός μπορεί να αποβεί θανατηφόρος για τον ασθενή. Το ποσοστό θνησιμότητας ειδικότερα ανάγεται στο 10%. Οι ιστορικοί εικάζουν πως ο τυφοειδής πυρετός αποτέλεσε την περιβόητη ασθένεια που εξαφάνισε τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού της Αθήνας κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τον γνωστό και ως λοιμό της Αθήνας. Σημειώνεται ότι το βακτήριο για τον τυφοειδή πυρετό συναντάται μόνο στους ανθρώπους.
Διάγνωση και θεραπεία
Ο έλεγχος για προσβολή από βακτήριο σαλμονέλας γίνεται συνήθως με τεστ κοπράνων, μιας και η ασθένεια συγκαταλέγεται στις νόσους του γαστρεντερικού συστήματος. Άλλες μέθοδοι διάγνωσης είναι οι εξετάσεις αίματος και ούρων.
Απαραίτητη για τη θεραπεία από τη σαλμονέλα είναι η συχνή ενυδάτωση του οργανισμού με ηλεκτρολύτες, νερό και φυσικούς χυμούς. Στην περίπτωση που κριθεί απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό χορηγούνται στους ασθενείς και αντιβιοτικά, όπως η σιπροφλοξασίνη και η αζιθρομυκίνη. Κρίνεται απαραίτητη η επικοινωνία με επαγγελματία υγείας, αν τα συμπτώματα της σαλμονέλας δεν υποχωρούν μετα την πάροδο 3 ημερών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Salmonella, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Salmonella infection, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Salmonellosis outbreaks, ECDC, διαθέσιμο εδώ
