Της Άννας Γκέλια,
Γεννημένη στο Λουτράκι στις 21 Νοεμβρίου 1927, η Άννα Συνοδινού δεν ήταν μια απλή ηθοποιός, ούτε μια τυπική πολιτικός. Ήταν μια γυναίκα που κουβαλούσε στην ψυχή της την ελληνική ένταση και στα μάτια της την πίστη προς την ευθύνη, τον πολιτισμό και την παιδεία. Από την Επίδαυρο, με την φωνή της να αντηχεί αρχαία λόγια σε ερείπια και στασίδια, πέρασε στα έδρανα της Βουλής με την ίδια αποφασιστικότητα, χωρίς να χάσει ποτέ την εσωτερική της αυστηρότητα.
Η κόρη μιας πολύτεκνης οικογένειας από την Αμοργό, έδειξε από νωρίς την επιθυμία της να μορφωθεί. Η πρώτη της κλίση ήταν η ραπτική ή η βιβλιοθηκονομία, όμως σύντομα επέλεξε το θέατρο. Μπήκε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1947, όπου καθηγητής υπήρξε ο σπουδαίος Δημήτρης Ροντήρης. Στην σκηνή, έγινε γρήγορα πρωταγωνίστρια, ιδιαίτερα αγαπητή για τις ερμηνείες της σε αρχαίες τραγωδίες. Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Μήδεια: η Συνοδινού διέπρεπε σε κάθε ρόλο. Κάθε ρόλος ήταν και μια ψυχική πράξη, μια τελετουργία.
Όμως, η σκηνή δεν της αρκούσε. Από νωρίς γνώριζε πως ο πολιτισμός δεν έχει θέση μόνο στα θέατρα, αλλά και στα υπουργικά γραφεία, στα σχολεία, στους δρόμους. Η κοινωνία έπρεπε να αναπνεύσει πολιτισμό, όχι να τον αναζητήσει ως καταφύγιο. Το 1965, ίδρυσε το δικό της θέατρο, την «Ελληνική Σκηνή», και προσπάθησε να φέρει την αρχαία ελληνική τραγωδία πιο κοντά στον κόσμο. Δημιούργησε το Θέατρο του Λυκαβηττού, μια πολιτιστική όαση στην καρδιά της Αθήνας, με παραστάσεις που έσμιγαν το βαθύ παρελθόν με την αγωνία του παρόντος.
Η δικτατορία την βρήκε μακριά από τα φώτα. Επέλεξε την σιωπή, όχι την συναλλαγή. Το 1972, επανήλθε με παραστάσεις, αλλά ήδη ωρίμαζε μέσα της η ανάγκη να προσφέρει αλλιώς. Έβλεπε το έλλειμμα πολιτισμού, την έκπτωση των αξιών, την απαξίωση της ελληνικής γλώσσας και της ιστορικής μνήμης. Η πολιτική της διαδρομή ξεκίνησε αμέσως μετά την Μεταπολίτευση. Το 1974, ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, εντάχθηκε στην Νέα Δημοκρατία και εξελέγη βουλευτής. Ήταν μια από τις λίγες γυναίκες στο κοινοβούλιο της εποχής. Η φωνή της παρέμενε στιβαρή και θεατρική, αλλά η θέση της ήταν πολιτική, και βαθιά ηθική.
Το 1977, διορίστηκε Υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών, μια θέση που της έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθεί με τον πολιτισμό μέσα από την κοινωνική πολιτική. Είχε έντονη παρουσία και άποψη, πάντα επικεντρωμένη στις ρίζες της παιδείας και στην ανάγκη αναβάθμισης της πολιτιστικής ζωής της χώρας. Δεν προσέγγισε ποτέ την πολιτική ως επάγγελμα, αλλά ως λειτούργημα, ούτε επέτρεψε στην εξουσία να την απορροφήσει. Διατήρησε ακέραιο το ήθος της, όπως διατηρούσε και την τόνο της φωνής της: ειλικρινή, σαφή, χωρίς περιττές ωραιοποιήσεις.
Η Συνοδινού πίστευε στην δύναμη της ελληνικής γλώσσας. Έλεγε πως η ελληνική γλώσσα είναι πολιτική πράξη. Στην Βουλή δεν δίσταζε να συγκρουστεί με τους ίδιους της τους συναδέλφους, όταν ένιωθε πως παραβιάζεται το ήθος ή ευτελίζεται η πολιτική διαδικασία. Ήταν παρούσα σε όλα τα μεγάλα θέματα της εποχής: στην παιδεία, στον πολιτισμό, στην εθνική ταυτότητα, πάντα με καθαρό λόγο.
Από το 1981 έως ως το 1990, επανεκλέχτηκε βουλευτής Α’ Αθηνών. Δεν έπαψε ποτέ να θυμίζει την σημασία της καλλιέργειας, όχι μόνο της πολιτιστικής αλλά και της πολιτικής. Έκανε παρεμβάσεις υπέρ της θεσμικής ενίσχυσης της πολιτιστικής πολιτικής, προωθώντας την σύνδεση πολιτισμού και παιδείας, ζητήματα που για την ίδια ήταν αδιαχώριστα. Επέκρινε ανοιχτά την εμπορευματοποίηση της τέχνης και τη μετατροπή του πολιτισμού σε θέαμα προς κατανάλωση.
Το 1993, αποχώρησε από την Νέα Δημοκρατία, ύστερα από ιδεολογικές αποκλίσεις και διαφωνίες με την πολιτική της κατεύθυνση. Λίγο καιρό μετά, υπέβαλε την οριστική της παραίτηση από την Βουλή. Δεν ήταν μια απόφαση στρατηγική ή τακτική, ήταν μια πράξη συνέπειας. Είχε καταλάβει πως το κοινοβουλευτικό πεδίο δεν μπορούσε πια να της προσφέρει το όραμα που η ίδια έφερε μέσα της. Όπως εγκατέλειπε έναν ρόλο στο θέατρο όταν δεν τον ένιωθε πια δικό της, έτσι εγκατέλειψε και την πολιτική σκηνή.
Η πολιτική της διαδρομή δεν μετριέται σε νομοθετήματα, ούτε σε πολιτικές συμμαχίες. Μετριέται στο παράδειγμα. Ήταν η φωνή που ζητούσε ευθύνη, ήθος, παιδεία, ουσία. Η Άννα Συνοδινού δεν ήταν απλά μια ηθοποιός που έγινε πολιτικός, αλλά ήταν πολίτης με την αρχαία σημασία του όρου, που έβλεπε το δημόσιο βίο ως καθήκον και την έκφραση ως ηθική δέσμευση.
Έφυγε από την ζωή στην 7 Ιανουαρίου 2016, πλήρης ημερών, σε ηλικία 88 ετών. Η Ελλάδα τότε αποχαιρέτησε μια σπάνια μορφή. Όχι απλώς μια μεγάλη ηθοποιό, αλλά μια σπουδαία Ελληνίδα που έζησε με αξιοπρέπεια, αγάπησε τον λόγο και το φως, υπηρέτησε με σεβασμό το κοινό καλό, και μέχρι τέλους, πίστευε ότι ο πολιτισμός είναι η πιο αληθινή πολιτική πράξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συνοδινού Άννα (1998), Πρόσωπα και προσωπεία, Αθήνα: εκδ. Αδελφοί Βλάσση
- Άννα Συνοδινού: Η σπουδαία Ελληνίδα τραγωδός, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- H διπλή ζωή της Αννας Συνοδινού, tovima.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Πέθανε η σπουδαία ηθοποιός Άννα Συνοδινού, protothema.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Συνοδινού Άννα, vouliwatch.gr, Διαθέσιμο εδώ
