Του Σπύρου Σκοτώρη,
Είναι αλήθεια ότι, αναρωτώμενοι για τη διαφθορά στη χώρα μας, συχνά συνειρμικά και σχεδόν αβίαστα συνδέουμε ένα σημαντικό τμήμα της με τον επαγγελματικό αθλητισμό και ειδικότερα με το ποδόσφαιρο. Από τη μία μεν το μεγάλο σκάνδαλο Koriopolis που ταλάνισε τη χώρα μας την περασμένη δεκαετία, από την άλλη δε οι εκθέσεις της Sportradar που κατατάσσουν τη χώρα μας στην τρίτη θέση στην Ευρώπη και στην πέμπτη παγκοσμίως στη χειραγώγηση ποδοσφαιρικών αγώνων για το έτος 2023. Τα ανωτέρω συγκροτούν ένα πλαίσιο καχυποψίας για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ελληνικό ποδόσφαιρο, τις συνδεόμενες με αυτό συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα εν κρυπτώ αλλά και για την εν γένει πορεία του.
Για την αντιμετώπιση του εγκληματικού φαινομένου της χειραγώγησης αγώνων στη χώρα μας, ο νομοθέτης σε πολύ πρώιμο στάδιο προτού ο αθλητισμός γίνει επαγγελματικός, επενέβη στο νομικό γίγνεσθαι θεσπίζοντας με την έναρξη ισχύος του ν. 75/1975 το άρθρο 60, το οποίο, αν και απαραίτητο, περιείχε μη συμβατές με τη λογική ρυθμίσεις. Η προσφορότερη νομοθετική παρέμβαση ταυτίζεται με την έναρξη εφαρμογής του ν. 2725/1999 περί αθλητισμού και το περιεχόμενο σε αυτόν άρθρο 132. Σε αντίθεση, λοιπόν, με άλλες έννομες τάξεις στις οποίες το συγκεκριμένο φαινόμενο καταπολεμάται με τις ήδη υπάρχουσες διατάξεις του κοινού δικαίου για τη δωροδοκία, στη χώρα μας υπάρχουν ειδικότερες διατάξεις διαβαθμιζόμενες ανάλογα με την απαξία της συμπεριφοράς την οποία τυποποιούν, σχετιζόμενες αποκλειστικά με τον αθλητισμό. Έρεισμα των νομοθετικών πρωτοβουλιών που θα αναλυθούν αποτελεί το άρθρο 16 παράγραφος 9 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο ο αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του κράτους, ενώ προστατευόμενο έννομο αγαθό αποτελεί η γνησιότητα του αποτελέσματος των αθλητικών αγώνων.
Ειδικότερα, στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 132 αναφέρεται ότι: «Όποιος παρεμβαίνει με αθέμιτες ενέργειες, με σκοπό να επηρεάσει την εξέλιξη, τη μορφή ή το αποτέλεσμα αγώνα οποιουδήποτε ομαδικού ή ατομικού αθλήματος, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή από εκατό χιλιάδες (100.000) έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ». Όπως ευχερώς γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για έγκλημα αφηρημένης διακινδύνευσης με υπερχειλή υποκειμενική υπόσταση. Τιμωρούμενη συμπεριφορά αποτελεί η παρέμβαση με αθέμιτες ενέργειες σε έναν αθλητικό αγώνα, ενώ είναι απαραίτητος ο περαιτέρω δόλος α’ βαθμού για την επιρροή στην εξέλιξη, στη μορφή ή στο αποτέλεσμά του. Το έγκλημα είναι κοινό, δύναται δηλαδή να πραγματωθεί από οποιονδήποτε. Σχετικά με την αθέμιτη παρέμβαση, θα πρέπει να δεχθούμε ότι αυτή αφορά αγώνες που διοργανώνονται υπό την εποπτεία μίας ομοσπονδίας, η οποία έχει θεσπίσει το κανονιστικό πλαίσιο. Ωστόσο, σημαντικό είναι να παρατηρηθεί η αοριστία του όρου «παρέμβαση» καθώς φαίνεται να αφορά οποιαδήποτε παρεμβολή στον αγώνα, ακόμα και ήσσονος απαξίας, ενώ ταυτοχρόνως και η χρηματική ποινή μοιάζει δυσανάλογη για πλημμέλημα.
Στις παραγράφους 2 και 3 τυποποιείται η παθητική και η ενεργητική δωροδοκία στον χώρο του αθλητισμού. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 2: «Όποιος, για τον ίδιο σκοπό, απαιτεί ή δέχεται δώρα ή άλλα ωφελήματα ή οποιαδήποτε άλλη παροχή ή υπόσχεση αυτών τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή από διακόσιες χιλιάδες (200.000) έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ». Ενώ, σύμφωνα με το άρθρο 3, που αποτελεί την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος της δωροδοκίας: «Με την ίδια ποινή της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου τιμωρείται και όποιος για τον ίδιο σκοπό κατά την παράγραφο αυτή προσφέρει, δίνει ή υπόσχεται σε αθλητή, προπονητή, διαιτητή ή διοικητικό παράγοντα ή άλλο πρόσωπο που συνδέεται με οποιονδήποτε τρόπο με τον αθλητή, το διαιτητή, το σωματείο, την Α.Α.Ε. ή το Τ.Α.Α., δώρα, ωφελήματα ή άλλες οποιεσδήποτε παροχές». Η νομοθετική στόχευση συνεχίζει να κινείται στον χώρο της αφηρημένης διακινδύνευσης και σε αυτές τις παραγράφους, ενώ το τυποποιούμενο αδίκημα αποτελεί αναμφισβήτητα ένα έγκλημα υπερχειλούς υποκειμενικής υπόστασης. Οι έννοιες του «δώρου», της «παροχής», και του «ωφελήματος» καλύπτουν συνολικά οποιαδήποτε παροχή, περιουσιακή ή μη, και εντάσσονται στην προσπάθεια του νομοθέτη να συμπεριλάβει όλες τις πιθανές περιπτώσεις δωροδοκίας. Θα πρέπει πάντως και εδώ να επισημανθεί η υπερβολική αυστηρότητα της χρηματικής ποινής.
Η ουσιαστική αποπεράτωση των παραπάνω εγκλημάτων τυποποιείται στην πρώτη περίπτωση της τέταρτης παραγράφου του άρθρου 132 του αθλητικού νόμου, αναβαθμίζοντας τα παραπάνω αδικήματα σε κακουργήματα, με τη ρητή διάταξη: «Εάν από την αξιόποινη πράξη των προηγούμενων παραγράφων 1 έως 3 επιτεύχθηκε ο σκοπός που επιδίωκε ο δράστης ή αν ο αγώνας το αποτέλεσμα του οποίου αλλοιώνεται περιλαμβάνεται σε στοιχηματικές διοργανώσεις του εσωτερικού ή εξωτερικού, τότε ο δράστης τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα (10) ετών». Εντούτοις, στην κακουργηματική αναβάθμιση δεν είναι απαραίτητη η επίτευξη του επιδιωχθέντος αποτελέσματος αλλά διαζευκτικά η αναβάθμιση επέρχεται και με τη συμπερίληψη του αλλοιούμενου αγώνα σε —νόμιμη κατά αναγκαία ερμηνεία— στοιχηματική διοργάνωση. Κατά συνέπεια, υπολαμβανομένου ότι πλέον ακόμη και αγώνες κατώτερων κατηγοριών συγκαταλέγονται στα στοιχηματικά δελτία, έστω και εταιρειών που εδρεύουν στην άλλη άκρη του πλανήτη, σχεδόν κάθε χειραγώγηση αγώνα, μάλλον αυτομάτως, μετατρέπεται σε κακουργηματική. Αρκεί βέβαια η χειραγώγηση να σχετίζεται με την αλλοίωση του αποτελέσματος, χωρίς να ενδιαφέρει αν ο δράστης αποκόμισε όφελος από κάποια στοιχηματική διοργάνωση. Το παράδοξο εδώ είναι πως εκλείπει η χρηματική ποινή.
Συνοψίζοντας, το νομικό πλαίσιο της χειραγώγησης αγώνων στη χώρα μας κρίνεται θα έλεγα υπερβολικά επαρκές, με την ανάγκη βέβαια κάποιων διορθωτικών παρεμβάσεων από την πλευρά του νομοθέτη. Η διατήρηση της γνησιότητας του αποτελέσματος των αθλητικών αγώνων αποτελεί μείζονος σημασίας ζήτημα στο σύγχρονο αθλητισμό. Η προσμονή, δηλαδή, για το τελικό αποτέλεσμα, αυτό το «σασπένς» και η αγωνία κρατάνε ακόμη τον κόσμο στα γήπεδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σάββας Ορφανός, Αθλητικά Εγκλήματα, Νομική Βιβλιοθήκη, 2024
- Σάββας Λιβάνιος, Ποδόσφαιρο: «Χάλκινο» για την Ελλάδα στα στημένα, documentonews.gr, διαθέσιμο εδώ
