Της Αλεξάνδρας Τορνικίδου,
Η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του γαστρεντερικού σωλήνα και μαζί με την ελκώδη κολίτιδα, συγκαταλέγεται στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου (ΙΦΝΕ). Ένα από τα πιο βασικά συμπτώματα της, είναι προφανώς η φλεγμονή, που ενδέχεται να παρουσιαστεί σε οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα, με πιο συχνή εντόπιση, το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεός) και στο παχύ έντερο.
Η αιτιοπαθογένεια της νόσου παραμένει άγνωστη. Οι παράγοντες όπου ενδέχεται να επηρεάζουν την εκδήλωση της νόσου είναι η γενετική προδιάθεση, μη φυσιολογική λειτουργία του λεμφικού συστήματος και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η παθοφυσιολογία του συνδρόμου έγκειται στο γεγονός ότι εγείρεται μία υπερβολική ανοσολογική απόκριση, η οποία δρα κατά της φυσιολογικής χλωρίδας μικροβίων του εντέρου. Η παραπάνω απόκριση έχει ως αποτέλεσμα τον χρόνιο ερεθισμό και φλεγμονή των εντερικών τοιχωμάτων. Το εύρος ηλικιών, το οποίο εμφανίζει τη νόσο με μεγαλύτερη συχνότητα, είναι 15-35 ετών. Ο φυλετικός παράγοντας δεν έχει ιδιαίτερο ρόλο, καθώς ο πλέον σημαντικός παράγοντας, είναι η κληρονομικότητα. Άτομα που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με εκδήλωση της νόσου, διαθέτουν έναν σοβαρό παράγοντα κινδύνου.
Η συμπτωματολογία που παρουσιάζεται διαφέρει, αναλόγως την περιοχή εκδήλωσης της νόσου και τον βαθμό της φλεγμονής. Τα κυριότερα από αυτά είναι το κοιλιακό άλγος, οι χρόνιες διάρροιες (μέλαινα κένωση, ενίοτε), η απώλεια όρεξης και βάρους, ο πυρετός και η έντονη κόπωση. Για τη διάγνωση της νόσου απαιτείται μία σειρά εξετάσεων όπως, αιματολογικές, βιοχημικές, κοπράνων, καθώς και ενδοσκοπικές (κολονοσκόπηση ή ενδοσκόπηση λεπτού εντέρου). Επιπλέον, χρησιμοποιούνται απεικονιστικοί μέθοδοι (αξονική ή μαγνητική τομογραφία).
Η θεραπεία της νόσου δεν αποσκοπεί στην εκρίζωση της νόσου, αλλά, στην ανακούφιση του ασθενή από τα συμπτώματά του και την πρόληψη υποτροπής. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου χορηγούνται οι εξής φαρμακευτικές αγωγές:
- Αμινοσαλυκιλικά, σε ήπια συμπτώματα
- Κορτικοστεροειδή, στις εξάρσεις
- Ανοσοκατασταλτικά, ( αζαθειοπρίνη ή μεθοτρεξάτη
- Βιολογικοί παράγοντες, όπως τα αντι-TNF (π.χ. infliximab, adalimumab), που στοχεύουν πιο εξειδικευμένα στο ανοσοποιητικό σύστημα
Στην περίπτωση όπου η φαρμακευτική αγωγή δεν καταπραΰνει τα συμπτώματα του ασθενούς ή σε επιπλοκές (στενώσεις, συρίγγια, αποστήματα), η θεραπεία έγκειται στη χειρουργική επέμβαση. Το 50% των ασθενών χρειάζονται χειρουργική επέμβαση, ενώ έπειτα από αυτή δεν είναι πλήρης η ίαση.
Πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή, είναι σημαντική η διατροφή του ασθενούς. Ο κάθε ασθενής, πρέπει να επισκέπτεται έναν διατροφολόγο ώστε να λάβει μια εξατομικευμένη διατροφή. Ιδιαίτερα σε περίοδο έξαρσης των συμπτωμάτων, χρειάζεται μία ήπια διατροφή, εύπεπτες τροφές και χωρίς ερεθιστικούς παράγοντες(λιπαρά, λακτόζη, αναψυκτικά. Πέρα από τη διατροφή, ο ασθενής, είναι εξίσου σημαντικό να ελέγχει την κατάσταση της υγείας του γαστρεντερικού του σωλήνα. Η νόσος, μπορεί να επιφέρει επιπλοκές όπως, εντερικές αποφράξεις, συρίγγια, αποστήματα και καρκίνο του παχέος εντέρου. Για την αποφυγή των παραπάνω επιπλοκών, είναι σημαντική η τακτική παρακολούθηση από γαστρεντερολόγο. Επιπλέον, είναι σημαντική η γενική υγιεινή στάση ζωής του ασθενούς. Άλλοι παράγοντες που την επηρεάζουν, είναι το άγχος και το κάπνισμα. Η καλύτερη πρόληψη, έγκειται στην αποφυγή του καπνίσματος, το οποίο επιδεινώνει τα συμπτώματα, και στη διαχείριση του άγχους.
Η πρόγνωση της νόσου δεν είναι παγιωμένη για κάθε άτομο. Σε μερικές περιπτώσεις, οι ασθενείς δεν παρουσιάζουν συμπτώματα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σε άλλες περιπτώσεις, παρουσιάζονται συχνές εξάρσεις. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει θεραπεία για ριζική αντιμετώπιση, η εξέλιξη της επιστήμης της ιατρικής, όσον αφορά σε βιολογικούς παράγοντες και ιδίως στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων δίνουν ελπίδα για πιο αποτελεσματική διαχείριση της νόσου.
Η συνεχιζόμενη επιστημονική έρευνα φέρνει αισιοδοξία. Νέες θεραπείες στοχεύουν σε πιο εξατομικευμένη προσέγγιση, με βάση τα γονιδιακά και μικροβιακά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς. Ο απώτερος στόχος είναι όχι μόνο η ύφεση της νόσου, αλλά και η πλήρης ίαση.
Η ενημέρωση, η έγκαιρη διάγνωση και η ολιστική αντιμετώπιση – ιατρική, διατροφική και ψυχολογική – αποτελούν τους βασικούς πυλώνες για την υποστήριξη των ατόμων που ζουν με τη νόσο του Crohn.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
