Της Παναγιώτας Κλεφτόγιαννη,
Τελευταία, το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Με αφετηρία την τραγωδία των Τεμπών το 2023, το σύστημα μεταφορών της χώρας επιχειρεί ένα ριζικό μετασχηματισμό με αιχμή του δόρατος την ασφάλεια, τη διαφάνεια και τη λειτουργικότητα. Η ανάγκη για μια αποτελεσματική και βιώσιμη σιδηροδρομική πολιτική δεν αποτελεί πλέον απλώς στρατηγική επιλογή, αλλά επιτακτική προτεραιότητα.
Αρχικά, στη βάση αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα, με την ονομασία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος», που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέχρι το τέλος του 2025. Ο νέος οργανισμός θα συγκεντρώσει τις αρμοδιότητες τριών διαφορετικών φορέων —ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ— αποσκοπώντας στην εξάλειψη της γραφειοκρατικής πολυδιάσπασης που για δεκαετίες καθυστερούσε την υλοποίηση έργων και συντηρούσε κενά ασφαλείας.
Η νέα δομή θα αναλάβει τον στρατηγικό σχεδιασμό, την ανάπτυξη, τη συντήρηση και τη διαχείριση όλων των υποδομών, με στόχο την αποτελεσματική αξιοποίηση των δημόσιων πόρων και την ουσιαστική λογοδοσία. Πέρα από την οργανωτική μεταρρύθμιση, ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός του δικτύου έχει τεθεί σε πρώτη προτεραιότητα.
Επιπλέον, ένα από τα κομβικά έργα αυτής της προσπάθειας είναι η εγκατάσταση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ελέγχου Αμαξοστοιχιών (ETCS), που εγγυάται υψηλότερα επίπεδα αυτοματοποίησης και ασφαλέστερη διαχείριση κυκλοφορίας. Ήδη το 80% του δικτύου Αθήνα–Θεσσαλονίκη έχει εξοπλιστεί με το σύστημα, ενώ η πλήρης κάλυψη αναμένεται μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2025. Παράλληλα, 74 από τις 115 αμαξοστοιχίες έχουν ήδη αναταχθεί από τη Hitachi Rail, στο πλαίσιο σύμβασης αποκατάστασης που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2024.
Η τηλεδιοίκηση —αν και ήταν μέχρι πρότινος σχεδόν ανύπαρκτη— επεκτάθηκε από μόλις 1% του άξονα το 2019, στο 100% τον Σεπτέμβριο του 2023. Ωστόσο, φυσικά φαινόμενα, όπως η κακοκαιρία Daniel, επανέφεραν προκλήσεις, καθώς μέρος του δικτύου στη Θεσσαλία τέθηκε εκτός λειτουργίας. Σήμερα, το λειτουργικό ποσοστό της τηλεδιοίκησης ανέρχεται στο 80%, με εντατικές προσπάθειες αποκατάστασης σε εξέλιξη.
Ύστερα, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η αναβάθμιση των συστημάτων ασφαλείας δεν περιορίζεται μόνο στον έλεγχο κυκλοφορίας. Πέντε Κέντρα Ελέγχου Τηλεδιοίκησης και τέσσερα Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων βρίσκονται ήδη σε λειτουργία, ενώ 300 κάμερες έχουν τοποθετηθεί για τη συνεχή παρακολούθηση των συρμών μέσα στις σήραγγες. Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνισμός για την αντικατάσταση 90 ισόπεδων διαβάσεων παλαιάς τεχνολογίας, με συνολικό κόστος 25 εκατ. Ευρώ. Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή συμπληρώνεται από το σύστημα τηλεπικοινωνιών GSM-R, που καλύπτει ήδη το 78% του βασικού άξονα Αθήνα–Θεσσαλονίκη. Η ολοκλήρωση του συστήματος, εκτός του τμήματος Τιθορέα–Δομοκός, προγραμματίζεται για το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2025.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, ότι η συνολική αυτή αναδιοργάνωση δεν γίνεται χωρίς τη στήριξη της Ε.Ε. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση ύψους 2,4 δισ. ευρώ για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, ενώ το πρώτο ορόσημο —η υποβολή του σχεδίου υλοποίησης— έχει ήδη επιτευχθεί εντός του 2024.
Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι η ψήφιση του νομοσχεδίου για την ίδρυση του ενιαίου φορέα, κάτι που αναμένεται να συμβεί μέχρι το τέλος του 2025. Η νέα εταιρεία θα δεσμευτεί μέσω συμβολαίου απόδοσης με το Υπουργείο Υποδομών, βάσει συγκεκριμένων δεικτών και στόχων, φέρνοντας ένα μοντέλο διοίκησης πιο κοντά στις ευρωπαϊκές πρακτικές.
Συμπερασματικά, η Ελλάδα δεν προσπαθεί απλώς να εκσυγχρονίσει τους σιδηροδρόμους της. Προσπαθεί να επουλώσει βαθιά θεσμικά τραύματα, να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του πολίτη και να προσφέρει ένα ασφαλές, λειτουργικό και σύγχρονο μέσο μεταφοράς. Ο στόχος δεν είναι μόνο να τρέχουν πιο γρήγορα τα τρένα, αλλά κυρίως να υπάρχει ένα ολόκληρο το σύστημα, το οποίο θα λειτουργεί σωστά και αποτελεσματικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Μαρινάκης: Τα μέτρα για τον σιδηρόδρομο, το πρωτογενές πλεόνασμα και οι μεταρρυθμίσεις στη Δημοσιονομική διαχείριση, newpost.gr, διαθέσιμο εδώ
