Της Εύας Παναγιωτοπούλου,
Στον θόρυβο της καθημερινής πολιτικής αντιπαράθεσης, με τις ατάκες να επισκιάζουν τα επιχειρήματα, σπάνια δίνεται χώρος σε πρωτοβουλίες που δεν φτιάχτηκαν για να προκαλέσουν εντυπώσεις. Η ψήφιση του Κώδικα φορολογίας περιουσίας από την κυβερνητική πλειοψηφία ανήκει ακριβώς σε αυτή την κατηγορία: μια θεσμική μεταρρύθμιση ήπιου προφίλ, χωρίς φανταχτερές εξαγγελίες, αλλά με πυκνό θεσμικό περιεχόμενο. Και ακριβώς για αυτό αξίζει πολιτική προσοχή.
Η κυβέρνηση δεν έφερε ένα νέο φορολογικό νομοσχέδιο, αλλά ένα εργαλείο οργάνωσης και αποσαφήνισης. Εδώ και δεκαετίες, η φορολογία περιουσίας βασίζεται σε σκόρπιες διατάξεις, με τροποποιήσεις επί τροποποιήσεων, παρεκκλίσεις, εξαιρέσεις, παλιές απαλλαγές και νέα δεδομένα που δεν συνδέονται πουθενά. Ο Κώδικας επιχειρεί, για πρώτη φορά, να συγκεντρώσει όλη αυτή την ύλη σε ένα ενιαίο θεσμικό σώμα, κατανοητό τόσο για τον πολίτη όσο και για τη δημόσια διοίκηση.
Δεν είναι μεταρρύθμιση που αλλάζει την καθημερινότητα των φορολογούμενων — τουλάχιστον όχι άμεσα. Δεν φέρνει μειώσεις φόρων, δεν ανατρέπει το υφιστάμενο καθεστώς. Αυτός όμως είναι και ο ρεαλισμός της: πριν από κάθε «πολιτική» αλλαγή, πρέπει να υπάρχει διοικητική υποδομή. Δεν μπορεί να υπάρξει φορολογική δικαιοσύνη όταν το ίδιο το σύστημα είναι δυσλειτουργικό ή αδιαφανές. Ο Κώδικας αυτός λειτουργεί ως προϋπόθεση — όχι ως κατάληξη.
Απέναντι σε αυτή την προσέγγιση, η στάση της αντιπολίτευσης ήταν εντυπωσιακά ομοιόμορφη στην άρνηση και εντελώς άνιση στην επιχειρηματολογία. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ μίλησε για απουσία κοινωνικής στόχευσης· ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α για συντήρηση των ανισοτήτων· το Κ.Κ.Ε., όπως αναμενόταν, κατήγγειλε τα πάντα ως ταξικά εργαλεία. Κοινός παρονομαστής: καμία ουσιαστική πρόταση για το πώς αλλιώς θα μπορούσε να δομηθεί ο φορολογικός χάρτης της περιουσίας. Η τεχνική μεταρρύθμιση, φαίνεται, εξακολουθεί να θεωρείται μη πολιτικό πεδίο — εκτός κι αν έρχεται από τη δική τους πλευρά.
Η κυβέρνηση, από την άλλη, δεν επιχείρησε να κεφαλαιοποιήσει επικοινωνιακά τον Κώδικα. Δεν επιδόθηκε σε μεγαλόστομες εξαγγελίες, ούτε προσπάθησε να τον παρουσιάσει ως «τομή». Και αυτό, σε ένα δημόσιο λόγο που κουράστηκε από τις υπεσχημένες επαναστάσεις, είναι δείγμα θεσμικής αυτοσυγκράτησης. Η πρωτοβουλία κωδικοποίησης αφορά τον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο η Πολιτεία συνομιλεί με τον πολίτη της: με όρους σαφείς, ενιαίους, προβλέψιμους.
Η ουσία είναι απλή: όταν ο φορολογούμενος δεν καταλαβαίνει τι ισχύει και πού εφαρμόζεται, δεν υπάρχει πραγματική δυνατότητα αξιολόγησης, άρα ούτε λογοδοσίας. Το φορολογικό δίκαιο δεν είναι μόνο εισπρακτικός μηχανισμός. Είναι εργαλείο δημοκρατίας. Και ο Κώδικας Φορολογίας Περιουσίας είναι, επιτέλους, ένα πρώτο βήμα προς τη δημιουργία ενός πιο καθαρού πεδίου για μελλοντικές παρεμβάσεις.
Αν κάτι λείπει ακόμη, αυτό είναι το δεύτερο βήμα. Η κυβέρνηση έχει τώρα στη διάθεσή της ένα συνεκτικό εργαλείο. Μένει να το αξιοποιήσει, όχι μόνο για να εξορθολογίσει τις υφιστάμενες δομές, αλλά και για να κάνει τις επόμενες κινήσεις — εκείνες που θα έχουν άμεσο κοινωνικό αποτύπωμα: να διευρύνει φοροαπαλλαγές όπου είναι δίκαιο, να στοχεύσει σε ελαφρύνσεις για τη μεσαία τάξη, να αποκαταστήσει τις ισορροπίες σε τομείς που η υπερφορολόγηση έχει δημιουργήσει αδικίες.
Συμπερασματικά, η ψήφιση του Κώδικα δεν είναι το τέλος — είναι το πλαίσιο. Και το γεγονός ότι πέρασε χωρίς εκπτώσεις και χωρίς ιδεολογικές φανφάρες, είναι ήδη μια πολιτική επιλογή. Η ουσία της μεταρρύθμισης βρίσκεται στον χαμηλό της τόνο, στην απουσία δημαγωγίας και στην επιμονή στο πρακτικό. Και αυτό, σήμερα, είναι ίσως πιο ριζοσπαστικό απ’ όσο φαίνεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελληνική Κυβέρνηση. (2025). Σχέδιο Νόμου: Κώδικας Φορολογίας Περιουσίας. [Διαθέσιμο στη Βουλή των Ελλήνων: www.hellenicparliament.gr]
- Θεοχάρης, Χ. (2025). Εισήγηση στη Βουλή για τον Κώδικα Φορολογίας Περιουσίας. Πρακτικά Βουλής, 16 Ιουλίου 2025.
- Υπουργείο Οικονομικών. (2025). Ανακοίνωση για την Κωδικοποίηση της Φορολογίας Περιουσίας. [www.minfin.gr]
