Του Κωνσταντίνου Καρατζά,
Στις 3 Ιουλίου η Ρωσία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε επίσημα την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, αποδεχόμενη τα διαπιστευτήρια του νέου πρέσβη του Αφγανιστάν στη Μόσχα, Gul Hassan Hassan. Το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του, δήλωσε πως αυτή η αναγνώριση θα επιτρέψει «παραγωγική διμερή συνεργασία», συμπεριλαμβανομένων των τομέων του εμπορίου και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Το Υπουργείο Εξωτερικών των Ταλιμπάν, επιβεβαίωσε αυτό το γεγονός στην πλατφόρμα Χ. Ο Υπουργός Εξωτερικών Amir Khan Muttaqi, χαρακτήρισε την ανγνώριση ως σημαντική εξέλιξη.
Οι Ταλιμπάν βρέθηκαν στην εξουσία το 1996 μέχρι την εισβολή των ΗΠΑ το 2001. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η κυβέρνησή τους αναγνωρίστηκε μόνο από τρεις χώρες, το Πακιστάν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η ομάδα των Ταλιμπάν επανήλθε στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021, ωθώντας στην πτώση την υποστηριζόμενη από τη δύση κυβέρνηση στην Καμπούλ. Έκτοτε, έχουν γίνει προσπάθειες για διεθνή αναγνώριση, ωστόσο οι Ταλιμπάν παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σε απομόνωση εξαιτίας των ανησυχιών για το ιστορικό τους στα ανθρώπινα δικαιώματα και τους αυξανόμενους περιορισμούς στις γυναίκες. Η έλλειψη διεθνούς αναγνώρισης, έχει μεγάλη σημασία καθώς οι Ταλιμπάν δεν έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια της αφγανικής κυβέρνησης που φυλάσσονται στο εξωτερικό, συμππεριλαμβανομένων αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων, που έχουν παγώσει σε αμερικανικά ιδρύματα.
Όσον αφορά τη διακυβέρνησή τους, είναι γεγονός ότι αρκετοί Αφγανοί ήλπιζαν σε μια πιο μετριοπαθή στάση των Ταλιμπάν, μετά την επιστροφή τους στην εξουσία, όμως γρήγορα διαψεύστηκαν μετά την απαγόρευση των κοριτσιών στην εκπαίδευση μετά την έκτη δημοτικού, την απαγόρευση εισόδου των γυναικών στα πανεπιστήμια και την αυστηροποίηση του κώδικα ενδυμασίας με την πλήρη κάλυψη του προσώπου. Επιπλέον, από πέρυσι επεκτάθηκαν οι περιορισμοί, με την επιβολή απαγόρευσης στις γυναίκες να μιλούν δημόσια, να απαγγέλουν το κοράνι και να κοιτάζουν άλλους άνδρες εκτός από τους συζύγους τους και τους συγγενείς τους.
Επανερχόμενοι στην αναγνώριση της Ρωσίας, γίνεται κατανοητό ότι ήταν θέμα χρόνου να συμβεί η αναγνώριση, αφού προηγήθηκε μια σειρά από εξελίξεις. Φέτος τον Απρίλιο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας κατήργησε την κατηγοριοποίηση των Ταλιμπάν ως τρομοκρατών, επιτρέποντας νέες συνεργασίες. Η απόφαση υλοποιήθηκε παρά την ιστορική εχθρότητα Ταλιμπάν-Ρωσίας. Οι Ταλιμπάν θεωρούνταν τρομοκρατική ομάδα από το 2003, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται η εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν το 1979, με τον πόλεμο να τελειώνει με απώλειες άνω των 15.000 Σοβιετικών στρατιωτών.
Είναι λογικό να αναρωτιέται κανείς γιατί η Ρωσία προέβη σε αυτή την κίνηση αναγνώρισης αυτή τη χρονική περίοδο. Στην πολιτική της απέναντι στο Αφγανιστάν η Μόσχα ξεκίνησε να παίζει, ένα από τα πιο στρατηγικά χαρτιά, αυτό της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού. Στις 20 Ιουνίου 2025 κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ Αγίας Πετρούπολης, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να επεκτείνουν τη μετανάστευση εργατικού δυναμικού από το Αφγανιστάν στη Ρωσία. Αυτή η συμφωνία όπως ήταν αναμενόμενο, οδήγησε σε νέο επίπεδο τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Προς το παρόν, περίπου 100 Αφγανοί υπήκοοι απασχολούνται στη Ρωσία. Με τη διμερή συμφωνία που υπογράφτηκε, αυτός ο αριθμός θα ανεβεί σε 1000. Η πλειονότητα αυτών των εργαζομέων θα είναι εξειδικευμένοι τεχνίτες που θα απασχοληθούν σε αρκετούς κλάδους, ενώ ένα τμήμα των Αφγανών εργαζομένων μπορεί να διοχετευτεί στο στρατιωτικο-βιομηχανικό τομέα.
Η Μόσχα βλέπει το Αφγανιστάν ως πιθανή αγορά εξαγωγών και ως βασικό διάδρομο διαμετακόμισης, ενώ υπάρχουν αναφορές ότι το διμερές εμπόριο αναμένεται να φτάσει τα τρία δισεκατομμύρια δολάρια το 2025. Η Ρωσία επιθυμεί να ενισχύσει την οικονομική της επιρροή στο Αφγανιστάν καθώς εδώ και καιρό τη θεωρεί ως μια χώρα- γεωστρατηγικό κόμβο που συνδέει την Κεντρική και τη Νότια Ασία. Γενικά, η Ρωσία προσπαθεί να δώσει προτεραιότητα στη σταθερότητα στη Κεντρική και Νότια Ασία κυρίως με χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που συνορεύουν μαζί της και προσπαθεί να βρει εναλλακτικές λύσεις απέναντι στις δυτικές κυρώσεις, δρομολογώντας σχέδια όπως τη σιδηροδρομική σύνδεση ανάμεσα σε Κεντρική Ασία, Αφγανιστάν και Πακιστάν με στόχο τη διαδρομή για Ινδικό Ωκεανό.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την ενατιντικοποίηση της εμπλοκής της Ρωσίας στο Αφγανιστάν είναι το ζήτημα της τρομοκρατίας. Μετά την επίθεση στο δημαρχείο Crocus στη Μόσχα, που φέρεται να σχεδιάστηκε από το Ισλαμικό κράτος , η Ρωσία επέκτεινε τα προληπτικά αντιτρομοκρατικά μέτρα και ξεκίνησε συνεργασία με τους Ταλιμπάν. Το Νοέμβριο του 2024, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Lavrov επισκέφτηκε το Αφγανιστάν και προέβη σε δηλώσεις σχετικά με τις διμερείς προσπάθειες συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας.
Παρά τα τέσσερα χρόνια που βρίσκονται στην εξουσία, οι Ταλιμπάν δεν έχουν καταφέρει να εξαλέιψουν πλήρως τα τρομοκρατικά δίκτυα εντός της χώρας. Οι δραστηριότητες ένοπλων ομάδων αποσταθεροποιούν περαιτέρω το τοπίο ασφάλειας στην ευρύτερη Κεντρική Ασία. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι για τη Μόσχα ο ριζοσπαστισμός οφείλεται περισσότερο στην οικονομική στέρηση παρά στην ιδεολογία. Γι’ αυτό το λόγο η οικονομική ανάπτυξη και σταθεροποίηση του Αφγανιστάν θεωρούνται βασικά συστατικά της περιφερειακής ασφάλειας, στα οποία η Ρωσία δίνει έμφαση και προσπαθεί να ενδυναμώσει.
Όσον αφορά τις αντιδράσεις που υπήρξαν από την αναγνώριση της Ρωσίας στους Ταλιμπάν, αυτές ήταν κατεξοχήν αρνητικές με την ΕΕ και τις ΗΠΑ να παραμένουν επιφυλακτικές ή να απορρίπτουν την αναγνώριση λόγω των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ωστόσο αρκετοί παραδέχονται την ανάγκη για συνεργασία στο μέλλον. Ενδεικτική ήταν η δήλωση του Ζοζέπ Μπορέλ, κορυφαίου διπλωμάτη της ΕΕ, το 2021 στην οποία τόνιζε ότι από τη στιγμή που οι Ταλιμπάν νίκησαν τον πόλεμο, θα πρέπει οι δυτικοί να συνομιλήσουν μαζί τους.
Συνοψίζοντας, η Ρωσία μέσω της αναγώρισης στοχεύει στη διεύρυνση του γεωστρατηγικού της ορίζοντα, στην ενίσχυση της ασφάλειας και στη διαμόρφωση νέων δεδομένων στη Κεντρική Ασία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Russia becomes first country to recognize the Taliban government, The Moscow Times, διαθέσιμο εδώ
-
Russia’s Expanding Relations with Taliban-Ruled Afghanistan, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
-
Russia becomes first country to recognize the Taliban, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
